Methylphenidate (เมทิลเฟนิเดต)

สรรพคุณของยา methylphenidate

ยา methylphenidate เป็นยารักษาโรคสมาธิสั้น (attention deficit hyperactivity disorder - ADHD) ยาจะออกฤทธิ์โดยไปเปลี่ยนแปลงปริมาณสารเคมีตามธรรมชาติในสมอง ยา methylphenidate จัดเป็นยาในกลุ่มกระตุ้นสมอง (stimulants) โดยยาจะช่วยให้มีสมาธิมากขึ้น สามารถจดจ่อกับการทำกิจกรรมได้ และช่วยควบคุมปัญหาทางพฤติกรรม  ยายังอาจช่วยให้คุณจัดการเกี่ยวกับงานต่างๆ และช่วยให้ความสามารถในการฟังดีขึ้น

วิธีใช้ยา methylphenidate

อ่านคำแนะนำในการใช้ยาที่ได้รับจากเภสัชกรก่อนใช้ยานี้ และในทุกครั้งที่มารับยาซ้ำ หากมีคำถามใดๆ ให้สอบถามจากแพทย์หรือเภสัชกร

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

กด

รับประทานยานี้ตามแพทย์สั่ง สามารถรับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ โดยทั่วไปจะรับประทานวันละ 1 ครั้งในตอนเช้า การรับประทานยาล่าช้ากว่าช่วงเช้าอาจทำให้มีอาการนอนไม่หลับได้

กลืนยานี้พร้อมกับน้ำ 1 แก้ว (240 มิลลิลิตร) ห้ามบดหรือเคี้ยวเม็ดยานี้ เพราะจะทำให้ยาถูกปลดปล่อยออกมาทีเดียวทั้งหมด ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงจากยา ดังนั้นห้ามหักแบ่งเม็ดยา ยกเว้นเม็ดยามีรอยขีดให้หักแบ่งและแพทย์หรือเภสัชกรแนะนำให้คุณหักแบ่งเม็ดยา ซึ่งยาที่ถูกหักแบ่งต้องกลืนโดยไม่บดหรือเคี้ยวยาอีก

รับประทานยานี้เป็นประจำเพื่อให้ได้ประโยชน์จากยาเต็มที่ เพื่อไม่ให้ลืมรับประทานยา แนะนำให้รับประทานยาในเวลาเดียวกันของทุกวัน

ขนาดยาที่คุณได้รับจะขึ้นกับสภาวะโรคและการตอบสนองต่อการรักษาของคุณ แพทย์อาจให้คุณค่อยๆ ปรับเพิ่มขนาดยาขึ้น หรือค่อยๆ ปรับลดขนาดยาลง ดังนั้นถ้าคุณใช้ยานี้เป็นเวลานาน ห้ามหยุดยาอย่างกะทันหันโดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์

ยา methylphenidate อาจทำให้เกิดอาการถอนยาได้ โดยเฉพาะถ้าคุณใช้ยานี้เป็นประจำในระยะเวลานาน หรือใช้ยาในขนาดสูง ในบางกรณีถ้าคุณหยุดยาอย่างกะทันหันอาจทำให้เกิดอาการถอนยา เช่น อาการซึมเศร้า, มีความคิดฆ่าตัวตาย หรือมีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ สภาพจิตใจ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการถอนยา แพทย์อาจค่อยๆ ปรับลดขนาดยาลงก่อนหยุดยา ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม และแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันทีถ้ามีอาการถอนยาเกิดขึ้น

เมื่อมีการใช้ยานี้เป็นเวลานาน ยาอาจออกฤทธิ์ได้ไม่ดีเหมือนแต่ก่อน ให้ขอคำปรึกษาจากแพทย์หากยาออกฤทธิ์ได้ไม่ดีดังเดิม

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

กด

แม้ว่ายา methylphenidate จะช่วยรักษาโรคให้กับผู้ป่วยหลายราย แต่ยานี้อาจทำให้เกิดการติดยาได้ โดยความเสี่ยงอาจเพิ่มขึ้นถ้าคุณติดยาเสพติด หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คุณจะต้องรับประทานยานี้ตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัดเพื่อลดโอกาสที่จะติดยานี้ ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

แจ้งแพทย์หากอาการของคุณไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง

ผลข้างเคียงของยา methylphenidate

อาการข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากยา เช่น ความกังวล, นอนไม่หลับ, เบื่ออาหาร, น้ำหนักลด, เวียนศีรษะ, คลื่นไส้ อาเจียน หรือปวดศีรษะ ถ้าอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที

อาจพบเปลือกเม็ดยาในอุจจาระของคุณได้ ซึ่งไม่เป็นอันตรายแต่อย่างใด เพราะว่าร่างกายได้ดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกายแล้ว

โปรดจำไว้ว่า การที่แพทย์สั่งยานี้ให้กับคุณ เพราะว่าแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าคุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง ผู้ป่วยหลายรายที่ใช้ยานี้ไม่เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจากยา

ยา methylphenidate อาจทำให้ความดันโลหิตเพิ่มสูงขึ้น จึงต้องตรวจวัดความดันโลหิตเป็นประจำ และแจ้งแพทย์ทราบหากผลพบว่าความดันโลหิตสูง

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

กด

แจ้งแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง ได้แก่

• มีอาการของการไหลเวียนเลือดผิดปกติที่นิ้วมือ หรือนิ้วเท้า (เช่น รู้สึกเย็น ชา ปวด หรือผิวหนังเปลี่ยนสี)
• มีแผลผิดปกติที่นิ้วมือหรือนิ้วเท้า
• หัวใจเต้นเร็ว หัวใจเต้นผิดจังหวะ
• อารมณ์/สภาพจิตใจ/พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไป เช่น กระสับกระส่าย, ก้าวร้าว, อารมณ์แปรปรวน, มีความคิดผิดปกติ, มีความคิดฆ่าตัวตาย
• ควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อไม่ได้ เช่น กระตุก, สั่น
• มีการระเบิดอารมณ์ทางคำพูด/น้ำเสียง อย่างควบคุมไม่ได้
• มีการมองเห็นผิดปกติ เช่น ตาพร่ามัว

ไปพบแพทย์ทันทีถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรงมาก ได้แก่

• เป็นลม
• ชัก
• มีอาการของกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด เช่น เจ็บหน้าอก เจ็บที่ขากรรไกร ปวดแขนข้างซ้าย, หายใจถี่, เหงื่อออกผิดปกติ
• มีอาการของโรคหลอดเลือดสมอง เช่น อ่อนแรงที่ด้านใดด้านหนึ่งของร่างกาย พูดไม่ชัด มีการมองเห็นผิดปกติอย่างเฉียบพลัน สับสน

ในผู้ชาย รวมถึงเด็กชายและวัยรุ่นชาย อาจมีผลข้างเคียงที่พบได้น้อยขณะใช้ยานี้คือ อาการปวดที่อวัยวะเพศขณะแข็งตัวหรือมีการแข็งตัวนาน 4 ชั่วโมง หรือมากกว่านั้น ดังนั้นผู้ดูแล/ผู้ปกครองควรสังเกตผลข้างเคียงร้ายแรงที่เกิดในเด็กชายนี้ ถ้าพบอาการปวดขณะอวัยวะเพศแข็งตัวหรืออวัยวะเพศแข็งตัวนานเกิดขึ้น ให้หยุดใช้ยาและไปพบแพทย์ทันที หากไม่ไปพบแพทย์อาจทำให้เกิดปัญหาในระยะยาวได้ โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ ผื่น, คัน บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ), เวียนศีรษะรุนแรง, หายใจลำบาก

อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

ข้อควรระวังในการใช้ยา methylphenidate

ถ้าคุณแพ้ยา methylphenidate หรือ dexmethylphenidate หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

ก่อนการใช้ยา methylphenidate ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณเป็น

• ความดันโลหิตสูง
• มีปัญหาเกี่ยวกับการไหลเวียนของเลือด เช่น Raynaud's disease
• ต้อหิน
• โรคหัวใจ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ, หัวใจล้มเหลว, เคยเป็นกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด, มีปัญหาเกี่ยวกับโครงสร้างของหัวใจ
• ประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคหัวใจ เช่น เสียชีวิตจากโรคหัวใจเฉียบพลัน, หัวใจเต้นผิดจังหวะ
• มีความผิดปกติทางสภาพจิตใจ อารมณ์ โดยเฉพาะ วิตกกังวล, เครียด, กระสับกระส่าย
• ตนเองหรือคนในครอบครัวเป็นโรคทางสภาพจิตใจ อารมณ์ เช่น โรคไบโพล่าร์, ซึมเศร้า, โรคจิตเภท, มีความคิดฆ่าตัวตาย
• ตนเองหรือคนในครอบครัวมีประวัติไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อได้ (motor tics, Tourette's syndrome)
• เป็นโรคต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป (hyperthyroidism)
• เป็นโรคลมชัก

ยา methylphenidate อาจทำให้วิงเวียนศีรษะ โดยแอลกอฮอล์จะทำให้อาการวิงเวียนศีรษะเป็นมากขึ้น ห้ามขับรถ, ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร หรือทำกิจกรรมใดๆ ที่ต้องอาศัยการตื่นตัว จนกว่าคุณจะทำกิจกรรมดังกล่าวได้อย่างปลอดภัย แนะนำให้หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ให้แจ้งแพทย์หรือทันตแพทย์ทราบเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรที่กำลังใช้อยู่

ถ้าใช้ยานี้เป็นเวลานาน ยาอาจส่งผลกระทบต่ออัตราการเจริญเติบโตของเด็ก, น้ำหนัก และน้ำหนักสุดท้ายเมื่อเป็นผู้ใหญ่ เพื่อลดความเสี่ยงดังกล่าว แพทย์อาจแนะนำให้คุณหยุดยาเป็นระยะเวลาสั้นๆ

ต้องติดตามน้ำหนักตัวและส่วนสูงของเด็กเป็นประจำ และปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

ผู้สูงอายุมีโอกาสเกิดผลข้างเคียงจากยามากกว่าปกติ โดยเฉพาะอาการนอนไม่หลับ น้ำหนักลด หรือเจ็บหน้าอก

ระหว่างการตั้งครรภ์ ยานี้ควรใช้เฉพาะในกรณีที่ประเมินแล้วว่ามีความจำเป็นจริงๆ โดยให้ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ของการใช้ยานี้

ยา methylphenidate ผ่านไปยังน้ำนมได้ จึงให้ปรึกษาแพทย์ก่อนการให้นมบุตร

คำเตือนในการใช้ยา methylphenidate

การใช้ยา methylphenidate ในทางที่ผิด หรือใช้ผิดวัตถุประสงค์จะทำให้เกิดปัญหาที่ร้ายแรงต่อหัวใจและความดันโลหิตได้ (อาจถึงแก่ชีวิต)

ยานี้อาจทำให้เกิดการติดยาได้ จึงควรระวังการใช้ในผู้ที่เป็นโรคทางจิตเวช หรือผู้ที่ติดสารเสพติด (เช่น ยาเสพติด, แอลกอฮอล์) ก่อนการใช้ยานี้ ให้แจ้งแพทย์ถ้าคุณหรือครอบครัวของคุณมีประวัติติดสารเสพติด ห้ามปรับเพิ่มขนาดยา, ใช้ยามากกว่าที่แพทย์สั่ง, ใช้ยานานกว่าที่แพทย์สั่ง หรือใช้ยาด้วยวิธีการอื่นๆ ที่แพทย์ไม่ได้สั่ง เพราะอาจลดประสิทธิภาพของยา, ทำให้เกิดการติดยา หรือทำให้มีความคิดผิดปกติ/พฤติกรรมผิดปกติ

แพทย์อาจติดตามคุณต่อไปหลังจากหยุดยาในช่วงระยะเวลาหนึ่ง โดยเฉพาะถ้าคุณใช้ยานี้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานหรือใช้ยาในขนาดสูง

ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา methylphenidate

ผู้ป่วยที่มีสภาวะดังต่อไปนี้ ถือเป็นข้อห้ามในการใช้ยา methylphenidate หากคุณมีสภาวะดังรายละเอียดด้านล่าง ให้แจ้งแพทย์ทราบก่อนได้รับยา

• มีการทำงานของต่อมไทรอยด์มากเกินไป
• โลหิตจาง
• เกล็ดเลือดต่ำ
• เม็ดเลือดขาวต่ำ 
• มีพฤติกรรมร่าเริงและทำกิจกรรมต่างๆ มากเกินไป
• อาการคลุ้มคลั่งแบบเดี๋ยวสุขเดี๋ยวเศร้าซึม
• โรคจิตเภท
• มีความคิดฆ่าตัวตาย
• โรคพิษสุราเรื้อรัง (alcoholism)
• มีพฤติกรรมการใช้ยาในทางที่ผิด 
• กล้ามเนื้อกระตุกเรื้อรัง
• Tourette's
• มีความดันในลูกตาสูงขึ้น
• มีความดันโลหิตสูง
• มีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด หรือเพิ่งมีภาวะนี้ภายในช่วง 30 วันที่ผ่านมา
• โรคหลอดเลือดหัวใจ (coronary artery disease)
• กล้ามเนื้อหัวใจโต
• หัวใจเต้นผิดจังหวะ
• หัวใจล้มเหลวเรื้อรัง
• โรคหลอดเลือดสมอง (stroke)
• มีอาการชาเป็นครั้งคราว
• รู้สึกเหมือนถูกเข็มทิ่มหรือชา ที่นิ้วมือ และนิ้วเท้า
• โรคหลอดเลือดส่วนปลาย (Peripheral Vascular Disease)
• กระเพาะอาหารหรือลำไส้อุดตัน
• การดูดซึมสารอาหารผิดปกติเนื่องจากลำไส้สั้น
• ปวดขณะอวัยวะเพศแข็งตัวอย่างต่อเนื่อง
• มีอาการชัก
• มีปัญหาในการผ่านของอาหารที่หลอดอาหาร
• โครงสร้างหัวใจผิดปกติ
• เขียวตามปลายมือปลายเท้า (Acrocyanosis)
• โรควิตกกังวล
• แพ้ยา methylphenidate

การใช้ยา methylphenidate ร่วมกับยาอื่น

การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (drug interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด ดังนั้นคุณต้องแจ้งแพทย์และเภสัชกรทราบทุกครั้งว่าคุณกำลังรับประทานยา อาหารเสริม สมุนไพร ใดอยู่ในขณะนี้ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์

การใช้ยาในกลุ่ม MAO inhibitors ร่วมกับยา methylphenidate อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่ร้ายแรงได้ (อาจทำให้เสียชีวิตได้) จึงต้องหลีกเลี่ยงการใช้ยาในกลุ่ม MAO inhibitors (isocarboxazid, linezolid, methylene blue, moclobemide, phenelzine, procarbazine, rasagiline, safinamide, selegiline, tranylcypromine) ระหว่างใช้ยา methylphenidate โดยยาในกลุ่ม MAO inhibitors ส่วนใหญ่ ควรเว้นระยะห่างไม่ใช้ร่วมกันอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนใช้ยา methylphenidate โดยให้ปรึกษาแพทย์ว่าเมื่อใดควรเริ่มยาหรือหยุดยาต่างๆ เหล่านี้

ยา methylphenidate คล้ายกับยา dexmethylphenidate มากๆ จึงห้ามใช้ยาทั้ง 2 ชนิดนี้ร่วมกัน

ยา methylphenidate อาจรบกวนผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ/ผลการตรวจทางการแพทย์ เช่น การตรวจสแกนสมองสำหรับโรคพาร์กินสัน ซึ่งอาจทำให้ผลออกมาไม่ถูกต้องได้ จึงต้องแจ้งแพทย์และเจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติเสมอว่าคุณกำลังใช้ยานี้

ผลิตภัณฑ์ยาบางรายการที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา methylphenidate:

• Tricyclic compounds
• Guanethidine
• Ergot derivatives

การได้รับยา methylphenidate เกินขนาด

หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา methylphenidate เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง เช่น หมดสติ หรือหายใจลำบาก ให้รีบเรียกรถพยาบาลทันที โทร 1669

อาการของการได้รับยาเกินขนาดอาจได้แก่ อาเจียน, กระวนกระวาย, สับสน, เหงื่อออก, หน้าแดง, กล้ามเนื้อกระตุก, ประสาทหลอน, ชัก, หมดสติ

หมายเหตุ

ห้ามแบ่งยานี้ให้ผู้อื่นใช้

ควรมีการตรวจทางห้องปฏิบัติการ และ/หรือการตรวจทางการแพทย์เป็นระยะ เพื่อติดตามอาการและผลข้างเคียง เช่น ตรวจวัดความดันโลหิต, ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด, ติดตามน้ำหนัก/ส่วนสูงในเด็ก ปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

เนื่องจากยา methylphenidate อาจมีหลายยี่ห้อและหลายรูปแบบ ซึ่งอาจให้ผลที่แตกต่างกัน จึงห้ามเปลี่ยนยี่ห้อหรือรูปแบบยาเองโดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

หากลืมรับประทานยา methylphenidate

ถ้าคุณลืมรับประทานยานี้ ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ หากนึกได้เมื่อใกล้กับเวลาเข้านอนหรือเมื่อใกล้กับเวลาของมื้อถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

การเก็บรักษายา methylphenidate

เก็บรักษายาที่อุณหภูมิห้อง ห่างจากแสงแดดและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องอาบน้ำ เก็บยาทุกชนิดให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ไม่เทยานี้ทิ้งในห้องน้ำหรือในท่อระบายน้ำ ให้ทิ้งผลิตภัณฑ์ยานี้อย่างเหมาะสมเมื่อยาหมดอายุหรือเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้ยานี้อีก