กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

หัวใจเต้นช้า (Slow pulse)

เผยแพร่ครั้งแรก 4 ก.ย. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • อัตราการเต้นหัวใจของผู้ใหญ่เมื่ออยู่นิ่งจะอยู่ที่ 60-100 ครั้ง/นาที หากอัตราการเต้นของหัวใจต่ำกว่านี้อาจหมายถึง หัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (Slow pulse)
  • สาเหตุของหัวใจเต้นช้าที่พบบ่อย เช่น อายุเพิ่มมากขึ้น พฤติกรรมการใช้ชีวิต การใช้ยาบางชนิด ความผิดปกติทางร่างกาย การขาดความสมดุลของเกลือแร่
  • อาการของหัวใจเต้นช้าที่พบบ่อย เช่น หายใจลำบาก อ่อนเพลีย ความดันโลหิตลดลง มึนงง ตาพร่า เป็นลม วูบ หมดสติ
  • ปัจจุบันยังไม่มีงานวิจัยที่ยืนยันอย่างชัดเจนว่า การที่หัวใจเต้นช้าจะทำให้อายุยืนและมีสุขภาพที่แข็งแรง
  • ภาวะผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจเป็นภัยเงียบที่อาจมาเยือนโดยคุณไม่รู้ตัว การดูแลสุขภาพและตรวจสุขภาพเป็นประจำจึงเป็นวิธีป้องกันที่ดีที่สุด (ดูแพ็กเกจตรวจสุขภาพและหัวใจได้ที่นี่)

เราอาจคุ้นเคยกับอาการผิดปกติ หรือภาวะผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดหัวใจวาย หัวใจล้มเหลวได้ แต่รู้ไหมว่า "การที่หัวใจเต้นช้ากว่าปกติ ก็สามารถทำให้เกิดอันตรายได้เช่นกัน"

กระบวนการบีบรัดของหัวใจ

หัวใจเป็นอวัยะที่ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดไปเลี้ยงทั่วร่างกายและขับเลือดที่ร่างกายใช้แล้วส่งกลับไปฟอกใหม่ที่ปอด ด้วยเหตุนี้หัวใจจึงประกอบด้วยเซลล์กล้ามเนื้อเป็นส่วนใหญ่เพราะต้องอาศัยการบีบรัดเพื่อสูบฉีดและขับเลือดนั่นเอง

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจหัวใจและหลอดเลือดวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 294 บาท ลดสูงสุด80%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

ความพิเศษของกล้ามเนื้อหัวใจที่ไม่พบปรากฎในกล้ามเนื้ออื่นๆ คือ สามารถปล่อยกระแสไฟฟ้าได้เอง โดยมีอัตราการปล่อยกระแสไฟฟ้าประมาณ 60-100 ครั้งต่อนาที เริ่มต้นจากหัวใจห้องขวาบนและกระจายไปตามเซลล์นำไฟฟ้าที่มีอยู่ทั่วไปในหัวใจ ทำให้เกิดการบีบรัดตัวของห้องหัวใจตามมาทั้งสี่ห้องในจังหวะที่สัมพันธ์กัน

อัตราการเต้นหัวใจปกติ

อัตราการเต้นหัวใจหมายถึง คุณสมบัติทางไฟฟ้าของหัวใจ โดยทั่วไปอัตราการเต้นหัวใจของผู้ใหญ่เมื่ออยู่นิ่งจะอยู่ที่ 60-100 ครั้งต่อนาที หรือเฉลี่ย 80 ครั้งต่อนาที และในขณะที่นอนหลับอัตราการเต้นของหัวใจจะลดลงไปอีกราว 10-20 ครั้งต่อนาที

อย่างไรก็ดี หากมีการทำกิจกรรม เช่น ออกกำลังกาย เล่นกีฬา รับประทานยาบางชนิดที่มีผลต่อหัวใจและระบบประสาท ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คาเฟอีน มีความผันผวนทางอารมณ์อย่างรวดเร็ว เช่น ตกใจ หวาดกลัว ตื่นเต้น มีอาการบาดเจ็บรุนแรง ตกเลือด เหล่านี้ก็อาจทำให้อัตราการเต้นหัวใจเพิ่มขึ้นได้เช่นกัน

ในขณะที่เด็กจะมีอัตราการเต้นของหัวใจสูงกว่าผู้ใหญ่อย่างเห็นได้ชัด ตัวอย่างดังนี้ 

  • วัยแรกเกิด – 30 วัน จะอยู่ที่ 120-160 คร้งต่อนาที 
  • อายุ 2-6 ปี จะอยู่ที่ 75-120 ครั้งต่อนาที 
  • อายุ 6-12 ปีจะอยู่ที่ 75-110 ครั้งต่อนาที 

ยิ่งเด็กมีอายุเพิ่มมากขึ้น อัตราการเต้นของหัวใจจะลดลง

อัตราการเต้นของหัวใจเป็นสัญญาณสำคัญของร่างกายเช่นเดียวกับอัตราการเต้นของชีพจร อัตราการหายใจ และระดับความดันโลหิต เหล่านี้สามารถบ่งชี้ถึงข้อมูลสุขภาพของบุคคลนั้นๆ ได้ ดังนั้นปัจจัยที่มีผลต่ออัตราชีพจรก็ส่งผลต่ออัตราการเต้นของหัวใจด้วยเช่นกัน

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

วิธีวัดอัตราการเต้นหัวใจด้วยตนเอง

ทุกคนสามารถวัดอัตราการเต้นหัวใจของตนเองได้ด้วยการจับ หรือคลำชีพจรด้วยมือ ด้วยการใช้นิ้วชี้กับนิ้วกลางวางตรงตำแหน่งของหลอดเลือดแดงเรเดียล (Radial Artery) ที่ข้อมือด้วยความแรงพอประมาณ เพื่อรับความรู้สึกการขยายและหดตัวของผนังหลอดเลือด แต่ควรวัดในขณะที่ร่างกายหยุดนิ่ง ไม่ได้ทำกิจกรรมใดๆ แม้แต่การพูดคุยก็ตาม

นอกจากตำแหน่งข้อมือแล้วยังสามารถคลำชีพจรในบริเวณอื่นๆ ที่มีเส้นเลือดแดงอยู่ในระดับตื้นๆ ได้แก่ บริเวณขมับ ด้านข้างของคอ ใต้ข้อมือ ข้อพับของข้อศอก ขาหนีบ ข้อพับของเข่า ข้อเท้า หลังเท้า

หัวใจเต้นช้ากว่าปกติ

สำหรับวัยผู้ใหญ่ ผู้ที่มีอัตราการเต้นหัวใจเร็วกว่าปกติ (Tachycardia) คือ มากกว่า 100 ครั้งต่อนาที แต่หากหัวใจเต้นช้ากว่า 60 ครั้งต่อนาทีจะถือว่า "หัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (Bradycardia)" ไม่ว่าหัวใจจะเต้นเร็ว หรือช้ากว่าปกติ ก็นับเป็นความผิดปกติซึ่งอาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้

สาเหตุที่อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจเต้นช้า

จริงไหม ที่หัวใจเต้นช้าจะทำให้อายุยืนขึ้น

บางคนเชื่อว่า การที่หัวใจเต้นช้าจะทำให้อายุยืนขึ้น พร้อมให้เหตุผลว่า เนื่องจากหัวใจมีประสิทธิภาพในการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายมากโดยไม่ต้องบีบตัวบ่อยๆ และทำให้หลอดเลือดลดความเครียดในการหดและขยายตัวลง เซลล์จึงมีโอกาสได้รับออกซิเจนมากขึ้นทำให้มีความแข็งแรงมากไปด้วยนั่นเอง

ขณะเดียวกันผู้ที่หัวใจเต้นเร็วจะมีความเสี่ยงเสียชีวิตก่อนวัยอันควรมากกว่า เนื่องจากหัวใจและหลอดเลือดต้องทำงานหนักมากกว่าจึงนำไปสู่ความเสื่อมและโรคเรื้อรังต่างๆ ได้ง่ายนั่นเอง เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองตีบ - แตก

อย่างไรก็ดี ปัจจุบันยังไม่มีงานวิจัยที่ยืนยันอย่างชัดเจนว่า การที่หัวใจเต้นช้าจะทำให้อายุยืนมากขึ้นและมีสุขภาพที่แข็งแรงจริง ดังนั้นทางที่ดีควรหมั่นสังเกตตนเองก่อนว่า อัตราการเต้นหัวใจของตนเองปกติหรือไม่ ด้วยการวัดอัตราการเต้นหัวใจของตนเองและตรวจเช็คอาการหัวใจเต้นช้าว่า สอดคล้องกับสิ่งที่ตนเองมีหรือไม่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

อาการที่บ่งบอกว่า หัวใจอาจเต้นช้ากว่าปกติ

  • อ่อนเพลีย
  • วิงเวียนศีรษะ มึนงง
  • เป็นลม วูบ หน้ามืด หมดสติชั่วขณะ
  • ความดันโลหิตลดลง
  • หายใจลำบาก
  • ชัก
  • ตาพร่า มีอาการมองไม่ชัด 
  • ตัวซีด

อย่างไรก็ดี หากอาการเหล่านี้มีความรุนแรงมาก หรือปรากฎอาการมากกว่าหนึ่งข้อร่วมกันควรรีบพาไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ แต่หากอาการเข้าข่ายนี้จริงแม้จะไม่รุนแรงนักก็ไม่ควรนิ่งนอนใจคิดว่า “ไม่เป็นไร” ควรหาโอกาสไปรับการตรวจจะดีกว่า เนื่องจากหากป่วยด้วยอาการหัวใจเต้นช้าจริงและไม่ได้รับการรักษาอาจนำไปสู่ภาวะอันตราย เช่น หัวใจวาย หัวใจหยุดเต้นเฉียบพลันได้

การรักษาภาวะหัวใจเต้นช้า

การรักษาภาวะนี้จะขึ้นอยู่กับสาเหตุที่เกิดขึ้น และมีการรักษาอยู่ 2 แนวทางด้วยกัน ได้แก่

  • การใช้ยา เช่น แอสโทรไพน์ (Atropine) อิพิเนฟริน (Epinephrine) และ โดปามีน (Dopamaine)
  • การใช้เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ (Pacemaker) เพื่อทำหน้าที่ปล่อยกระแสไฟฟ้าไปกระตุ้นหัวใจตามที่กำหนดเพื่อให้เกิดจังหวะการเต้นของหัวใจทำให้มีปริมาณเลือดออกจากหัวใจต่อนาทีเพียงพอ

ภาวะหัวใจเต้นช้าสามารถป้องกันและรักษาได้ทั้งการใช้ยา การใช้เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต รวมทั้งลดปัจจัยเสี่ยงที่อาจเป็นสาเหตุให้หัวใจเต้นช้าได้ ที่สำคัญหมั่นสังเกตตนเองและคนที่รักบ่อยๆ หากมีความผิดปกติ ใดๆ เกิดขึ้นจะได้รักษาได้ทันท่วงที

ดูแพ็กเกจตรวจสุขภาพหัวใจและสมรรถภาพหัวใจ เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจต่างๆ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


8 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Bradycardia (Low Heart Rate): Symptoms, Causes, Diagnosis, & Treatment. WebMD. (Available via: https://www.webmd.com/heart-disease/atrial-fibrillation/bradycardia#1)
High Blood Pressure, Low Pulse: What It Means and What Can Cause It. Healthline. (Available via: https://www.healthline.com/health/high-blood-pressure-low-pulse)
Bradycardia: Symptoms, Causes, and Treatment. Healthline. (Available via: https://www.healthline.com/health/slow-heart-rate)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
ในเด็กเล็กต้องใช้วิธีฟังอัตราการเต้นของหัวใจแทนการคลำชีพจรไหมค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ผมรู้สึกปวดตรงหน้าอก ข้างซ้าย พอวัดอัตราการเต้นของหัวใจแล้ว 100/นาที ครับ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
เสียงหัวใจ อัตราการเต้นของหัวใจ และชีพจรมีความสัมพันธ์กันอย่างไรคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
อัตราการเต้นของหัวใจเราถ้าเต้นเร็วจะเกิดอันตรายอยากทราบว่าถ้าเต้น 100-120,120-140,140-160,160-180,180-200 ครั้งต่อนาทีตามลำดับจะมีอาการอย่างไรบ้างคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
อายุครรภ์ 6 เดือน ไปอัลตร้าซาวด์ หัวใจเด็กเต้น 169 ครั้ง/นาที ผิดปกติไหมคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ผมอัตราการเต้นของหัวใจตอนพัก(ชาย)ผิดปกติปะคับ85ต่อ1นาที
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)