หัวใจ อวัยวะที่สำคัญที่สุด จะดูแลอย่างไรให้อยู่กับเราไปนานๆ

รวมวิธีดูแลรักษาหัวใจอย่างครบวงจร ตั้งแต่แนวทางการใช้ชีวิต การตรวจหัวใจต่างๆ วิธีการรักษา และข้อควรรู้เกี่ยวกับยารักษาโรคหัวใจ
เผยแพร่ครั้งแรก 28 มี.ค. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 17 ธ.ค. 2019 เวลาอ่านประมาณ 8 นาที
หัวใจ อวัยวะที่สำคัญที่สุด จะดูแลอย่างไรให้อยู่กับเราไปนานๆ

หัวใจ” ถือเป็นหนึ่งในอวัยวะที่สำคัญต่อทุกระบบในร่างกาย เนื่องจากหัวใจทำหน้าที่สูบฉีดเลือดที่อุดมไปด้วยออกซิเจนและสารอาหารไปหล่อเลี้ยงทั่วร่างกาย การที่เรามีหัวใจที่แข็งแรงจะช่วยให้อวัยวะส่วนอื่นของร่างกายแข็งแรงตามไปด้วย เนื่องจากมีสารอาหารไปหล่อเลี้ยงอย่างเพียงพอ

นอกจากนี้ การที่เรานั้นมีหัวใจที่แข็งแรง ยังเป็นการบ่งบอกถึงความสามารถในการใช้งานร่างกายได้ดีอีกด้วย ไม่ว่าจะเป็นการออกกำลังกาย และการใช้สมองในการทำงานอย่างเต็มที่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมช่วยให้หัวใจแข็งแรง

พฤติกรรมการใช้ชีวิตและการรับประทานอาหารมีผลโดยตรงต่อสุขภาพหัวใจ รวมถึงระบบต่างๆ ในร่างกายด้วย การที่คุณใช้ชีวิตอย่างเหมาะสมย่อมทำให้มีสุขภาพร่างกายและหัวใจที่แข็งแรง

โดยจะแบ่งออกเป็น 4 แนวทางง่ายๆ ที่แค่ปฏิบัติตามก็มีสุขภาพหัวใจที่แข็งแรง ดังนี้

1. ออกกำลังกายเป็นประจำเพื่อหัวใจที่แข็งแรง

การออกกำลังกายไม่ว่าจะด้วยวิธีใดก็ทำให้ร่างกายแข็งแรงได้ แต่การออกกำลังกายเพื่อทำให้หัวใจแข็งแรงนั้น จะต้องทำการออกกำลังกายแบบใช้ออกซิเจน อย่างน้อยประมาณ 20-30 นาทีต่อครั้ง อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน ก็จะช่วยให้หัวใจของคุณแข็งแรงขึ้น

วิธีการออกกำลังแบบใช้ออกซิเจนนั้น สังเกตง่ายๆ จากการที่เราจะมีอาการเหนื่อยหอบ แต่ยังสามารถพูดได้ตามปกติ หากเรามีอุปกรณ์ที่สามารถวัดการเต้นของหัวใจขณะออกกำลังกายได้ อัตราการเต้นของหัวใจที่ควรจะเป็นคือ 60-70% ของอัตราการเต้นของหัวใจสูงสุดนั่นเอง

2. เลือกรับประทานอาหารบำรุงหัวใจให้แข็งแรง

อาหารที่ช่วยบำรุงหัวใจให้แข็งแรงมีอยู่หลากหลาย หลักการรับประทานอาหารเพื่อช่วยให้หัวใจแข็งแรงแบบง่ายๆ ก็คือการรับประทานอาหารเพื่อลดไขมันในเส้นเลือด ดังนี้

  • รับประทานอาหารไขมันต่ำ โปรตีนสูง เช่น เนื้อไม่ติด เนื้อไก่ เนื้อปลา โดยเฉพาะอย่างยิ่งปลาทะเล จะมีกรดไขมันที่ดีช่วยในเรื่องการลดไขมันในหลอดเลือดได้อีกด้วย
  • รับประทานผักผลไม้ให้มากขึ้น อาหารจำพวกนี้อุดมไปด้วยวิตามินแร่ธาตุ และใยอาหาร ช่วยในเรื่องของการลดไขมันในเส้นเลือด ลดความเสี่ยงในการเป็นโรคหลอดเลือดและหัวใจ
  • รับประทานธัญพืชไม่ขัดสีเป็นประจำ ช่วยควบคุมความดันโลหิต ลดความเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจได้เป็นอย่างดี
  • เลิกรับประทานอาหารรสจัด เช่น รสเค็มจัด นอกจากจะส่งผลเสียโดยตรงต่อไตแล้ว โซเดียมคลอไรด์ยังเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจอีกด้วย โดยปริมาณโซเดียมต่อวันไม่ควรเกิน 2,300 มิลลิกรัม (เกลือ 1 ช้อนชา หรือ น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ)
  • หลีกเลี่ยงไขมันไม่ดีที่ทำลายสุขภาพ เช่น ไขมันจากสัตว์ที่อยู่ในรูปของน้ำมัน เนย หรือครีม เพราะเป็นแหล่งสำคัญของไขมันอิ่มตัวชนิดไม่ดี และคอเลสเตอรอล รวมถึงไขมันทรานส์ด้วย
  • ลดหรืองดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เพราะเป็นการเพิ่มอัตราเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจ โดยเฉพาะเป็นอย่างเฉียบพลัน เนื่องจากเครื่องดื่มเหล่านี้เมื่อดื่มเข้าไปแล้วจะสังเกตได้ว่า เลือดจะสูบฉีดมากกว่าปกตินั่นเอง

3. ความเครียดเป็นปัจจัยหนึ่งในการทำร้ายหัวใจ

ในช่วงที่เครียดหรือกังวล หัวใจจะทำงานหนักกว่าปกติ เพราะเหตุนี้ความเครียดจึงถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ลดความแข็งแรงของหัวใจลงโดยไม่รู้ตัว

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจหัวใจและหลอดเลือดวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 294 บาท ลดสูงสุด80%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

4. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงก็ช่วยให้หัวใจแข็งแรง

การพักผ่อนที่ดีที่สุดคือ การนอนหลับสนิท ซึ่งถือเป็นโอกาสที่ดีที่สุดที่หัวใจของเราจะได้พักผ่อนไปด้วย การนอนหลับอย่างเพียงพอ จึงถือเป็นการช่วยให้หัวใจของเรากลับมาทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพในวันถัดไปนั่นเอง

5. ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

ปัจจัยเสี่ยงหนึ่งของการเป็นโรคหัวใจคือ โรคเบาหวาน ดังนั้นการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่ดีจะช่วยลดความเสี่ยงของการเป็นโรคหัวใจได้

6. ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม

การควบคุมน้ำหนักตัวนี้อาศัยการคำนวณค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index) ซึ่งคำนวณดังสูตร

BMI = น้ำหนัก (กิโลกรัม) / ส่วนสูง (เมตร)2

โดยค่า BMI ที่เหมาะสมจะอยู่ในช่วง 18.5–24.9 กิโลกรัม/เมตร

ทำไมถึงต้องตรวจหัวใจเป็นประจำทุกปี?

เราควรตรวจหัวใจเป็นประจำทุกปี เพื่อเฝ้าติดตามสภาวะของหัวใจว่า ทำงานได้ปกติดีหรือไม่ หรือมีสิ่งผิดปกติอะไรที่ต้องได้รับการแก้ไขหรือเปล่า การที่ตรวจพบความผิดปกติตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้การรักษาประสบผลสำเร็จมากยิ่งขึ้น

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจหัวใจและหลอดเลือดวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 294 บาท ลดสูงสุด80%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

ในบทความนี้ จะแบ่งการตรวจสุขภาพหัวใจออกเป็น 2 กลุ่มหลักๆ คือ การตรวจหัวใจเบื้องต้นด้วยตนเอง และการตรวจหัวใจโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

การตรวจหัวใจเบื้องต้นด้วยตนเอง

การตรวจหัวใจเบื้องต้นด้วยตนเองเป็นเพียงการตรวจพื้นฐานที่ไม่สามารถยืนยันได้ว่า หัวใจของคุณทำงานปกติจริงๆ แต่ก็สามารถสังเกตอาการเบื้องต้นได้ หากคุณมีอาการผิดปกติ อย่านิ่งเฉย ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แน่ชัด โดยการตรวจหัวใจเบื้องต้นด้วยตนเอง มี 3 วิธีดังนี้

  • การวัดความดันโลหิต: ความดันโลหิตนั้นมีผลกระทบต่อระบบไหลเวียนเลือดของหัวใจ หากความดันโลหิตปกติ ย่อมหมายความว่าหัวใจมีแนวโน้มว่าทำงานปกติค่อนข้างสูง
    ค่าความดันปกติ ตัวบนจะอยู่ที่ 120 ส่วนตัวล่างจะไม่เกิน 90 แต่หากคุณมีความดันตัวบนสูงกว่า 140 หรือตัวล่างสูงกว่า 100 ควรรีบไปพบแพทย์ในทันที
    แม้ว่าความดันจะไม่ได้สามารถบอกความแข็งแรงของหัวใจโดยตรง แต่การที่มีความดันสูง หมายความว่า หัวใจกำลังทำงานหนักเกินกว่าปกติ
  • การวัดอัตราการเต้นของหัวใจ: อัตราการเต้นของหัวใจในคนปกติอยู่ที่ประมาณ 60-100 ครั้งต่อนาที ยิ่งหัวใจเต้นช้าเท่าไหร่ก็ยิ่งแข็งแรงเท่านั้น (แต่ถ้าช้าเกินไปควรไปพบแพทย์) เพราะการที่หัวใจเต้นช้า หมายความว่า หัวใจบีบตัวเพียงหนึ่งครั้งก็สามารถสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงได้ทั่วร่างกาย แต่หากคุณรู้สึกว่าหัวใจเต้นเร็วหรือช้าผิดปกติเกินไปก็ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจร่างกายต่อไป
  • สังเกตจากอาการทั่วไป: หากคุณไม่มีอาการเหนื่อยง่าย หน้ามืดเวลาออกกำลังกายหรือเดินขึ้นบันได ใจสั่น เป็นลมบ่อยๆ หรือเจ็บบริเวณหน้าอก ก็อาจสรุปง่ายๆ ได้ว่า อาจไม่มีความผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจ เพราะอาการเหล่านี้ คืออาการของคนเป็นโรคหัวใจนั่นเอง

การตรวจหัวใจโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

การตรวจหัวใจโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจะทำก็ต่อเมื่อแพทย์สงสัยว่าคุณอาจมีความผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจ เช่น หัวใจมีอัตราการเต้นที่ผิดปกติ หรือมีภาวะของโรคหัวใจและหลอดเลือดที่อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจวายได้ ซึ่งแพทย์จะใช้การทดสอบหลายๆ อย่างร่วมกัน เพื่อการวินิจฉัยที่แม่นยำ

โดยจะมีวิธีการทดสอบหรือตรวจหัวใจ ดังนี้

  • การตรวจคลื่นสะท้อนความถี่สูงหัวใจ (Echocardiogram): เป็นการอัลตราซาวด์หัวใจโดยใช้คลื่นเสียงความถี่สูงสร้างภาพของหัวใจขึ้นมา เพื่อตรวจสอบรายละเอียดหัวใจ
  • การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiogram: ECG): การบันทึกกิจกรรมทางไฟฟ้าของหัวใจ ซึ่งผลกระทบต่ออัตราการเต้นของหัวใจและระบบไหลเวียนเลือดโดยตรง
  • การทดสอบความทนต่อการออกกำลังกาย (Exercise Tolerance Test: ETT): เป็นการบันทึกกิจกรรมของหัวใจขณะที่ต้องทำงานหนักอยู่ เช่น ขณะที่คุณกำลังเดินอยู่บนลู่วิ่ง เพื่อดูว่าหัวใจตอบสนองต่อการออกแรงอย่างไรบ้าง
  • การทดสอบความเอียง: สอดส่องความดันโลหิต และอัตราการเต้นของหัวใจของคุณขณะนอนราบและขณะลุกขึ้นยืน เพื่อประเมินอาการหน้ามืดหรือวิงเวียน และเพื่อดูว่าอาการของคุณมีความเกี่ยวข้องกับความดันโลหิตหรือการเต้นของหัวใจหรือไม่
  • การถ่ายภาพสะท้อนแม่เหล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging: MRI): ใช้พลังงานแม่เหล็กที่ปล่อยออกมาในเครื่องสแกน เพื่อร่างภาพหัวใจและหลอดเลือดออกมา วิธีการตรวจนี้ใช้เพื่อตรวจหาปัญหาเกี่ยวกับโครงสร้างของหัวใจและการไหลเวียนโลหิต
  • การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์หลอดเลือดหัวใจ (Cardiac Computed Tomography: Cardiac CT): จะใช้เครื่องเอกซเรย์ชนิดพิเศษที่เคลื่อนไปรอบๆ ร่างกายเพื่อให้ได้ภาพจำลองหัวใจแบบ 3D ออกมา
  • การสแกนด้วยทัลเลียม (Thallium scan): เป็นการสแกนเพื่อดูว่า เลือดไหลไปยังกล้ามเนื้อหัวใจผ่านหลอดเลือดหัวใจปกติดีหรือไม่ โดยติดตามจากสารทัลเลียมที่ฉีดเข้าไป
  • การฉีดสีหลอดเลือดหัวใจ: เป็นการเอกซเรย์ประเภทหนึ่งที่ใช้ตรวจหลอดเลือดหัวใจที่ใช้ส่งเลือดไปยังกล้ามเนื้อหัวใจ โดยการฉีดสีเข้าไปแล้วดูการไหลเวียนของสี
  • การตรวจเลือด: สามารถตรวจได้หลายอย่าง เช่น วัดระดับของเซลล์เม็ดเลือดและเกล็ดเลือด ระดับไขมัน คอเลสเตอรอล และกรดยูเรีย ซึ่งล้วนแต่ส่งผลต่อสุขภาพหัวใจทั้งนั้น

แนวทางการรักษาโรคหัวใจ

การรักษาโรคหัวใจจะเริ่มต้นจากการใช้ยารักษาโรคหัวใจบรรเทาอาการก่อน ยกเว้นเป็นโรคหัวใจขาดเลือดชนิดที่ต้องได้รับการรักษาด้วยสวนหัวใจ แพทย์จะรักษาโดยการขยายหลอดเลือดหัวใจด้วยบอลลูน และการดามขดลวด

หากยาใช้รักษาไม่ได้ผล แพทย์จะประเมินผู้ป่วยว่า โรคและระยะที่ผู้ป่วยเป็นจะต้องเข้ารับการผ่าตัดหัวใจหรือไม่ ไม่ว่าจะเป็นการซักประวัติคนไข้ การทดสอบหัวใจต่างๆ ที่ได้กล่าวไปข้างต้น รวมถึงสุขภาพโดยรวม

โดยการผ่าตัดหัวใจแต่ละวิธีนั้นจะใช้ในโรคหัวใจที่มีสาเหตุแตกต่างกัน มีดังนี้

  • การผ่าตัดทำทางเบี่ยงหลอดเลือดหัวใจ (Coronary Artery Bypass Grafting: CABG): เป็นการสร้างเส้นทางการไหลเวียนเลือดใหม่ โดยนำเส้นเลือดจากส่วนอื่น ของร่างกาย มาเชื่อมต่อกับหลอดเลือดหัวใจอีกที
  • ผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจ: เป็นการรักษาโรคลิ้นหัวใจที่มีประสิทธิภาพที่สุด โดยลิ้นหัวใจจะมีหน้าที่ในการควบคุมปริมาณเลือดที่ไหลเข้า-ออกหัวใจ
  • การปลูกถ่ายหัวใจและปอด: การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจและปอดสำหรับผู้ป่วยโรคหัวใจนั้นมีข้อบ่งชี้ในผู้ที่เป็นโรคหัวใจล้มเหลวระยะสุดท้ายที่มีอาการเหนื่อยหอบ และไม่สามารถรักษาได้ด้วยยา ส่วนโรคหัวใจๆ อื่นที่อาจได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดปลูกถ่ายหัวใจยังอยู่ในขั้นตอนการศึกษา
  • การใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ (Pacemaker implantation): เครื่องจะส่งไฟฟ้าไปกระตุ้นวงจรไฟฟ้าในหัวใจเพื่อให้หัวใจกลับมาเต้นปกติอีกครั้ง
  • การใส่เครื่องกระตุกหัวใจชนิดฝัง (Implantable Cardioverter Defibrillator: ICD): เครื่องจะส่งต่อช็อตไฟฟ้าไปสู่หัวใจในขณะที่เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดปกติที่คุกคามชีวิต เพื่อกระตุ้นหัวใจให้กลับมาเต้นในจังหวะปกติอีกครั้ง

ความเสี่ยงในการผ่าตัดหัวใจ

ภาวะแทรกซ้อนที่สามารถพบได้บ่อยจากการผ่าตัดหัวใจมักเปลี่ยนแปลงไปตามชั่วโมงและวัน โดยผู้ป่วยจะได้รับการติดตามดูแลอย่างใกล้ชิดจากทีมแพทย์ ซึ่งมีภาวะแทรกซ้อนดังนี้

  • เลือดออก: อาจเกิดขึ้นที่บริเวณแผลผ่าตัด หรือในบริเวณของหัวใจซึ่งมีการผ่าตัด
  • หัวใจเต้นผิดจังหวะ: ในบางกรณีอาจมีการใส่เครื่องควบคุมการเต้นของหัวใจภายนอกชั่วคราวเพื่อแก้ไขปัญหานี้
  • หัวใจขาดเลือด: เกิดการทำลายเนื้อเยื่อหัวใจจากการขาดเลือดที่ไหลเข้าสู่หัวใจ
  • เสียชีวิต: ความเสี่ยงของการเสียชีวิตจะเพิ่มขึ้นในการผ่าตัดที่มีการหยุดการทำงานของหัวใจ
  • ลิ่มเลือด: อาจเกิดลิ่มเลือดบริเวณภายในและรอบๆ หัวใจ หรืออาจเคลื่อนที่ไปตามกระแสเลือด
  • เส้นเลือดในสมองตีบ: มักเกิดจากการมีลิ่มเลือดที่เกิดขึ้นหลังจากการผ่าตัด
  • การผ่าตัดฉุกเฉิน: หากมีปัญหาเกิดขึ้นหลังจากการผ่าตัด อาจต้องมีการผ่าตัดฉุกเฉินเพื่อแก้ไขปัญหาเหล่านี้
  • ภาวะบีบรัดหัวใจ (Cardiac tamponade): เป็นภาวะที่เยื่อหุ้มหัวใจมีเลือดอยู่ภายใน ทำให้หัวใจทำงานได้ยากขึ้นหรือทำงานไม่ได้เลย และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

อ่านเพิ่มเติม: ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนของการผ่าตัดหัวใจ

ข้อควรรู้เกี่ยวกับยารักษาโรคหัวใจ

  • ภาวะที่สามารถใช้ยารักษาโรคหัวใจได้: ภาวะเจ็บแน่นหน้าอก ภาวะหัวใจวาย ภาวะความดันโลหิตสูง ภาวะหัวใจล้มเหลว ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ โรคลิ้นหัวใจ และภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูง
  • ยารักษาโรคหัวใจมีหลายประเภท: ยารักษาโรคหัวใจแต่ละประเภทจะใช้รักษาอาการที่เฉพาะเจาะจง จึงไม่ควรซื้อยารับประทานเอง และควรข้อคำแนะนำจากแพทย์ประจำตัวก่อนรับประทาน
  • ยารักษาโรคหัวใจมีผลข้างเคียงต่อร่างกาย: ผลข้างเคียงของยารักษาโรคหัวใจจะขึ้นอยู่กับประเภทของยา เช่น ยาขับปัสสาวะก็จะทำให้ผู้รับประทานปัสสาวะมาก หรือยากลุ่มปิดกั้นช่องแคลเซียม อาจทำให้มีอาการบวมตรงหลังเท้า หากมีอาการที่ไม่สามารถทนได้ให้รีบแจ้งแพทย์ทันที

อ่านเพิ่มเติม: ทำความรู้จักยารักษาโรคหัวใจกลุ่มต่างๆ และข้อควรปฏิบัติในการใช้ยาอย่างปลอดภัย

หัวใจเป็นอวัยวะสำคัญที่เราจะต้องดูแลรักษาให้แข็งแรงอยู่เสมอ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตและการรับประทานอาหารสามารถป้องกันโรคผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจได้

แต่เมื่อไรก็ตามที่เกิดปัญหาเกี่ยวกับหัวใจ อย่ากังวล เพราะในปัจจุบันวิทยาการทางการแพทย์ได้พัฒนาไปไกลมาก มีวิธีการตรวจ การรักษา และยารักษาโรคหัวใจที่หลากหลาย สามารถแก้ไขอาการผิดปกติต่างๆ ของหัวใจได้ เราจึงควรหมั่นไปตรวจสุขภาพหัวใจเป็นประจำเพื่อสุขภาพหัวใจที่แข็งแรง

รวมบทความที่เกี่ยวข้องกับการตรวจ รักษา และยารักษาโรคหัวใจ


3 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Harvard University, Preventing Heart Disease (
Center for Disease Control and Prevention, Preventing Heart Disease: Healthy Living Habits (https://www.cdc.gov/heartdisease/healthy_living.htm), 9 December 2019
National Health Service, Coronary heart disease: Prevention (https://www.nhs.uk/conditions/coronary-heart-disease/prevention/), 7 April 2017

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป