ผู้ป่วยโรคเบาหวานจะต้องระมัดระวังระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเคร่งครัด หากระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือสูงเกินไป อาจก่อให้เกิดอันตรายกับผู้ป่วยได้ การตรวจระดับเลือดเป็นประจำจึงเป็นสิ่งสำคัญในกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน ในวันนี้ HonestDocs จะพาไปทำความรู้จักภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycaemia) ลักษณะอาการ วิธีการรักษา และการป้องกันอย่างถูกต้อง
ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) คืออะไร
ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือ Hypoglycaemia คือภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดต่ำกว่าปกติ (น้อยกว่า 70 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร (mg/dL)) ส่งผลให้ร่างกายไม่มีพลังงานเพียงพอสำหรับกิจกรรมต่างๆ
สูตรอาหารเสริม รวมสารสำคัญ 9 ชนิด สำหรับ เบาหวาน น้ำตาลในเลือดสูง ความดัน ไขมัน
ซื้อผ่าน HD ประหยัดกว่า / ราคาพิเศษสำหรับ นศ. / ผ่อน 0% / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคเบาหวาน โดยเฉพาะกลุ่มผู้ใช้ยาฉีดอินซูลินมากเกินไป ไม่รับประทานอาหารตรงตามเวลา หรือออกกำลังกายมากเกินไป
ในกรณีที่พบได้น้อย สามารถพบภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในคนที่ไม่ได้เป็นโรคเบาหวานได้ ซึ่งอาจเกิดจากการขาดสารอาหาร การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป หรือเกิดจากโรคบางโรคเช่น โรค Addison's disease
ผู้ป่วยโรคเบาหวานอาจมีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (hypoglycemia) ได้ ถ้าใช้ยารักษาไม่ถูกวิธี โดยเฉพาะยาซัลโฟนิลยูเรีย เช่น ยา Glipizide (Glucotrol) ยา Glyburide (Micronase Glynase และ Diabeta) และยา Glimepiride (Amaryl)
อาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia)
คนส่วนใหญ่ที่มีน้ำตาลในเลือดต่ำจะมีอาการเตือน ซึ่งจะช่วยให้รีบแก้ไขได้อย่างทันท่วงที โดยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้
อาการระดับน้อย
- ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำกว่า 70 mg/dL
- เหงื่อออกมาก
- สั่นหรือรู้สึกตื่นตระหนก
- ปาก ริมฝีปากและลิ้นชา หรือมีรสขม
- ชาตามปลายนิ้ว
- หิว
- หัวใจเต้นเร็ว
อาการระดับปานกลาง
- ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำกว่า 55 mg/dL
- อ่อนเพลีย
- ง่วงนอน
- มึนงงหรือไม่สามารถจดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้
- พูดลำบาก
- อารมณ์เปลี่ยนแปลง เช่นก้าวร้าว วิตกกังวล กระวนกระวาย หรือกลัว
- มึนหัว ปวดหัว หรือตามัว
- ซุ่มซ่าม สั่น หรือมีปัญหาในการทำงานร่วมกันของร่างกาย
- เดินลำบาก
- ซีด
- รู้สึกใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว
- เป็นอัมพาตครึ่งซีกร่างกาย
อาการระดับรุนแรง
- ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำกว่า 40 mg/dL
- อุณหภูมิร่างกายต่ำ
- ชัก
- หมดสติ ไม่รู้สึกตัว
หมายเหตุ ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ สามารถพบระหว่างการนอนหลับได้ ทำให้มีอาการเหงื่อออกมาก รบกวนการนอนหลับ รู้สึกอ่อนเพลีย และรู้สึกสับสนเมื่อตื่นนอน นอกจากนี้ ยาบางกลุ่ม เช่น Beta-blockers อาจบดบังอาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้
การรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia)
การรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ คือการดื่มเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบ เช่น น้ำผลไม้ หรืออมลูกอมที่มีน้ำตาล เพื่อช่วยแก้ไขภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้อย่างรวดเร็ว
สูตรอาหารเสริม รวมสารสำคัญ 9 ชนิด สำหรับ เบาหวาน น้ำตาลในเลือดสูง ความดัน ไขมัน
ซื้อผ่าน HD ประหยัดกว่า / ราคาพิเศษสำหรับ นศ. / ผ่อน 0% / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
ภายหลังจากที่รับประทานเครื่องดื่ม หรืออาหารที่มีน้ำตาลเป็นองค์ประกอบหลักแล้ว คุณอาจจำเป็นต้องรับประทานอาหารประเภทแป้งที่ย่อยช้ากว่า เช่น แซนด์วิช หรือ ขนมปังกรอบไม่กี่ชิ้น
ถ้าภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำทำให้หมดสติ จะต้องฉีดฮอร์โมนกลูคากอน (Glucagon) เพื่อเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดและทำให้ผู้ป่วยกลับมามีสติรู้ตัวอีกครั้ง อย่างไรก็ตามยากลูคากอนมีเฉพาะชนิดฉีดเท่านั้น และผู้ที่จะมีติดบ้านจะต้องทราบวิธีการใช้ก่อนที่จะได้รับยาชนิดนี้กลับบ้าน
คุณควรโทรเรียกรถพยาบาลที่สายด่วน 1669 เมื่อเกิดเหตุการณ์ดังต่อไปนี้
- ไม่มียาฉีดกลูคากอนอยู่ที่บ้าน
- ไม่มีคนใกล้ตัวได้รับการฝึกอบรมวิธีฉีดยากลูคากอน
- หลังฉีดยากลูคากอนแล้ว 10 นาที อาการไม่ดีขึ้น
อย่าพยายามที่จะป้อนอาหารหรือเครื่องดื่มเข้าสู่ปากของคนที่ง่วงหรือหมดสติ เพราะจะทำให้สำลักได้
การป้องกันภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia)
- ถ้าคุณเป็นโรคเบาหวานที่ต้องรักษาด้วยยาฉีดอินซูลิน วิธีที่ปลอดภัยในการป้องกันไม่ให้มีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ คือต้องตรวจเช็คระดับน้ำตาลเป็นประจำ ฉีดอินซูลินตามแพทย์สั่ง ไม่เพิ่มหรือลดยาเอง (ยกเว้นกรณีแพทย์แนะนำให้ปรับยาเองได้) และเรียนรู้วิธีสังเกตอาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในระยะเริ่มแรก เพื่อที่จะได้แก้ไขทัน
- การไม่รับประทานอาหาร ของว่าง หรือรับประทานคาร์โบไฮเดรตน้อยกว่าปริมาณที่วางแผนไว้ จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้
- ระมัดระวังระหว่างการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะเครื่องดื่มแอลกอฮอล์สามารถทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้ ซึ่งบางครั้งอาจเกิดขึ้นหลังจากดื่มไปแล้วหลายชั่วโมง
- การออกกำลังกายหรือการทำกิจกรรมต่างๆ ถือเป็นปัจจัยที่ก่อให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้ ควรรับประทานคาร์โบไฮเดรตก่อนการออกกำลังกาย ถ้าออกกำลังกายมากกว่าปกติ ควรกินอาหารว่างก่อนออกกำลังกาย ประมาณ 15-30 นาที เช่น นมพร่องมันเนย 1 แก้ว หรือ ขนมปัง แครกเกอร์ 2-3 แผ่นใหญ่ หรือผลไม้ขนาดกลาง 1 ผล เช่น ส้ม กล้วยน้ำว้า หรือ ผลไม้ใหญ่ ½ ผล เช่น ฝรั่ง แอปเปิ้ล สาลี่ กล้วยหอม ระหว่างหรือหลังออกกำลังกาย หากเป็นผู้ป่วยโรคเบาหวานต้องวางแผนปรับขนาดยาฉีดอินซูลินให้เหมาะสม
- คุณต้องแน่ใจว่าคุณมีการเปลี่ยนบริเวณของร่างกายที่ฉีดอินซูลินเป็นประจำ เนื่องจากปริมาณอินซูลินที่ร่างกายดูดซึมจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับบริเวณที่ฉีดยา
- แนะนำให้พกลูกอมที่มีน้ำตาล หรือน้ำผลไม้ ติดตัวเสมอ เพื่อใช้ในกรณีที่มีอาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
- คุณต้องแน่ใจว่าคนใกล้ตัวของคุณรู้ว่า คุณกำลังเป็นโรคเบาหวาน และความเสี่ยงของการเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำมีอะไรบ้าง นอกจากนี้ อาจต้องพกบัตรประจำตัวผู้ป่วยโรคเบาหวานเพื่อให้คนอื่นๆ รู้เกี่ยวกับภาวะฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นได้
- หากภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเกิดขึ้นจากโรคอื่นๆ ซึ่งไม่ใช่โรคเบาหวาน จะต้องรักษาโรคนั้นๆ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในอนาคตอีก
