กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD

มาตรฐาน การอบประคบสมุนไพร : การอบสมุนไพร

ภูมิปัญญาไทยที่ทรงคุณค่า บรรเทาอาการเจ็บป่วย รักษาโรค และบำรุงสุขภาพได้ หากใช้อย่างถูกวิธี
เผยแพร่ครั้งแรก 28 มี.ค. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 3 นาที
มาตรฐาน การอบประคบสมุนไพร : การอบสมุนไพร

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • สมุนไพรที่นำมาใช้ในการอบมีทั้งแบบสดและแห้งขึ้นอยู่กับความสะดวกในการหาได้ในแต่ละท้องถิ่น แต่ถือหลักว่า ควรมีสมุนไพรครบทั้ง 4 กลุ่มได้แก่ สมุนไพรที่มีกลิ่นหอม สมุนไพรที่มีรสเปรี้ยว สารประกอบที่ระเหิดได้และมีกลิ่นหอม และสมุนไพรที่ใช้รักษาเฉพาะโรค 
  • ตัวอย่างสมุนไพรสดที่ใช้ในการอบ เช่น ไพล ขมิ้นชัน กระชาย ตะไคร้ ตัวอย่างสมุนไพรแห้งที่ใช้ในการอบ เช่น ใบหนาด ใบส้มป่อย 
  • โรค หรืออาการที่สามารถบำบัดรักษาด้วยการอบสมุนไพร เช่น โรคภูมิแพ้ โรคหอบหืด ในระยะที่ไม่มีอาการรุนแรง เป็นหวัด น้ำมูกไหนแต่ไม่มีการแห้งตันของน้ำมูก อัมพาต ปวดเมื่อยตามร่างกาย โรค หรืออาการบางอย่าง เช่น ยอก การส่งเสริมสุขภาพ และมารดาหลังคลอดบุตร
  • ข้อห้ามสำหรับการอบสมุนไพร เช่น ห้ามมีไข้สูง มีโรคติดต่อร้ายแรงทุกชนิด มีโรคประจำตัว สตรีขณะมีประจำเดือน ร่วมกับมีอาการไข้ และปวดศีรษะร่วมด้วย มีการอักเสบจากบาดแผล อ่อนเพลีย อดนอน อดอาหาร หรือหลังรับประทานอาหารใหม่ๆ ปวดศีรษะชนิดเวียนศีรษะ คลื่นไส้
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพสำหรับผู้ชายและผู้หญิง

การอบสมุนไพรเป็นภูมิปัญญาไทยที่มีมายาวนานเพราะมีคุณประโยชน์ต่อร่างกายหลายอย่าง เช่น บรรเทาอาการเจ็บป่วย ความผิดปกติของร่างกาย อีกทั้งยังไม่เสี่ยง ไม่เจ็บตัว และไม่ใช้สารเคมี 

ที่สำคัญยังสามารถเลือกชนิดสมุนไพรเพื่อแก้อาการ หรือเสริมสุขภาพตามความต้องการได้ 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
โปรแกรมตรวจสุขภาพวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 99 บาท ลดสูงสุด 96%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

มาตรฐานห้องอบสมุนไพร

อย่างไรก็ตาม ห้องสมุนไพรที่ใช้ในการอบนี้ ควรมีมาตรฐานเพื่อความปลอดภัยของผู้ใช้บริการ

  1. ขนาดห้อง ควรมีขนาดกว้าง 1.5 เมตร x ยาว 2 เมตร x สูง 3 เมตร เพื่อไม่ให้คับแคบเกินไปสามารถให้บริการได้ครั้งละ 3-4 คน
  2. พื้นและฝาผนัง ควรเป็นพื้นปูนขัดหน้าเรียบ ช่วยให้ง่ายต่อการทำความสะอาด หรืออาจบุด้วยกระเบื้องเคลือบ ช่วยให้สวยงามและทำความสะอาดได้ง่ายเช่นกัน
  3. ประตูห้อง ควรปิดมิดชิดแต่ไม่มีการล็อคกลอนจากด้านใน อาจเจาะเป็นช่องกระจำที่สามารถมองจากภายนอกเห็นภายในห้องได้
  4. จำนวนห้อง ควรมีอย่างน้อย 2 ห้อง เพื่อยกให้บริการสำหรับเพศชายและหญิง
  5. เครื่องใช้สำหรับห้องอบ ได้แก่
  • ม้านั่งยาว 1-2 ตัว
  • เทอร์โมมิเตอร์สำหรับวัดอุณหภูมิภายในห้องอบ อุณหภูมิ 42-45°C ซึ่งสามารถตรวจสอบอุณหภูมิได้ที่ภายนอกห้อง
  • นาฬิกาจับเวลาซึ่งสามารถตั้งเวลาได้
  • เครื่องชั่งน้ำหนัก 
  • เครื่องวัดความดันโลหิต 
  • ปรอทวัดไข้
  • หม้อต้มน้ำไฟฟ้าที่มีซึ้ง ตะแกรงเติมและเปลี่ยนถ่ายสมุนไพรได้สะดวก 
  • มีเครื่องชัดวัดระดับน้ำภายในหม้อต้มและสามารถควบคุมการปล่อยไอน้ำที่ต่อท่อไปยังห้องอบได้ตามความเหมาะสม
  • พัดลมดูดอากาศ เพื่อช่วยการระบายอากาศภายในห้องอบหลังการใช้ห้องอบ

สมุนไพรที่ใช้ในการอบสมุนไพร

อาจใช้สมุนไพรสด หรือสมุนไพรแห้ง ขึ้นอยู่กับความสะดวกในการหาได้ในแต่ละท้องถิ่น แต่สมุนไพรสดจะมีคุณภาพดีกว่าสมุนไพรแห้ง เพราะคุณภาพสมุนไพรสดจะลดน้อยลงขณะทำให้แห้ง และการซื้อสมุนไพรแห้งอาจเก่าและเสื่อมคุณภาพ 

การใช้สมุนไพรสดมักไม่จำกัดชนิด อาจเพิ่ม หรือลดชนิดตามความต้องการในการใช้ประโยชน์ และยากง่ายในการจัดหา แต่ถือหลักว่า ควรมีสมุนไพรครบทั้ง 4 กลุ่มได้แก่

  1. สมุนไพรที่มีกลิ่นหอม กลุ่มนี้มีสาระสำคัญที่ออกฤทธิ์เป็นน้ำมันหอมระเหย ซึ่งช่วยรักษาโรคต่าง ๆ เช่น โรคผิวหนัง ปวดเมื่อย หวัดคัดจมูก ตัวอย่างเช่น ไพล ขมิ้นชัน การใช้สมุนไพรสดควรเปลี่ยนถ่ายทุกวัน มิฉะนั้นอาจเน่า เกิดกลิ่นเหม็นแต่สมุนไพรแห้งอาจใช้ต่อเนื่องได้ 3-5 วัน
  2. สมุนไพรที่มีรสเปรี้ยว กลุ่มนี้มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อน ๆ ซึ่งช่วยชะล้างสิ่งสกปรก และเพิ่มความต้านทานโรคให้กับผิวหนังตัวอย่างเช่น ใบมะขาม ใบและฝักส้มป่อย
  3. สารประกอบที่ระเหิดได้และมีกลิ่นหอม เมื่อถูกความร้อน เช่น การบูร พิมเสน
  4. สมุนไพรที่ใช้รักษาเฉพาะโรค เช่น ต้องการรักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน ใช้เหงือกปลาหมอ 

ตัวอย่างสมุนไพรสด ที่ใช้ในการอบ

  • ไพล : แก้อาการปวดเมื่อย ครั่นเนื้อครั่นตัว
  • ขมิ้นชัน : แก้โรคผิวหนัง สมานแผล
  • กระชาย : แก้ปากเปื่อย ปากแตกเป็นแผล ใจสั่น
  • ตะไคร้ : ดับกลิ่นคาว บำรุงธาตุไฟ
  • ใบมะขาม : แก้อาการคันตามร่างกาย
  • ใบเปล้าใหญ่ : ช่วยถอนพิษผิดสำแดง บำรุงผิวพรรณ
  • ใบ-ลูกมะกรูด : แก้ลมวิงเวียน ช่วยระบบทางเดินหายใจ
  • ใบหนาด : แก้โรคผิวหนัง พุพองน้ำเหลืองเสีย
  • ใบส้มป่อย : แก้หวัด แก้ปวดเมื่อย
  • ว่านน้ำ : ช่วยขับเหงื่อ แก้ไข้
  • พิมเสน การบูร : แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ รักษาโรคผิวหนัง

ตัวอย่างสมุนไพรแห้ง ที่ใช้ในการอบ

  • ไพล : แก้อาการปวดเมื่อย ครั่นเนื้อครั่นตัว
  • ขมิ้นชัน : แก้โรคผิวหนัง สมานแผล
  • ตะไคร้ : ดับกลิ่นคาว บำรุงธาตุไฟ
  • ใบ-ผิวมะกรูด : แก้ลมวิงเวียน ช่วยระบบทางเดินหายใจ
  • ใบหนาด : แก้โรคผิวหนัง พุพองน้ำเหลืองเสีย
  • ว่านน้ำ : ช่วยขับเหงื่อ แก้ไข้
  • ใบส้มป่อย : แก้หวัด แก้ปวดเมื่อย
  • เหงือกปลาหมอ : แก้โรคผิวหนัง พุพองน้ำเหลืองเสีย
  • ชะลูด : แก้ร้อนในกระสับกระส่าย ดีพิการ
  • กระวาน : แก้เจ็บตา ตาแฉะ ตามัว
  • เกสรทั้ง 5 : แต่งกลิ่น ช่วยระบบการหายใจ
  • สมุลแว้ง : แต่งกลิ่น
  • พิมเสน การบูร : แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ รักษาโรคผิวหนัง

โรค หรืออาการที่สามารถบำบัดรักษาด้วยการอบสมุนไพร

  • โรคภูมิแพ้ 
  • โรคหอบหืด ในระยะที่ไม่มีอาการรุนแรง
  • เป็นหวัด น้ำมูกไหนแต่ไม่มีการแห้งตันของน้ำมูก
  • โรคที่ไม่ได้เป็นการเจ็บป่วยเฉพาะที่ หรือเป็นเฉพาะที่มีแต่หลายตำแหน่ง เช่น อัมพาต ปวดเมื่อยตามร่างกาย
  • โรคหรืออาการบางอย่าง เช่น ยอก โรคเรื้อรังต่าง ๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคเก๊าท์ อาจต้องใช้การอบสมุนไพร ร่วมกับการรักษาอื่น ๆ ตามความเหมาะสม เช่น หัตถเวชกรรม ประคมสมุนไพร
  • การส่งเสริมสุขภาพ และมารดาหลังคลอดบุตร

ข้อห้ามสำหรับการอบสมุนไพร

  • ขณะมีไข้สูง (มากกว่า 38 องศาเซลเซียส) เพราะอาจมีการการติดเชื้อโรคต่าง ๆ
  • โรคติดต่อร้ายแรงทุกชนิด
  • มีโรคประจำตัว ได้แก่ โรคไต โรคหัวใจ โรคลมชัก โรคหอบหืดระยะรุนแรง โรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจที่รุนแรง ในรายที่มีความดันโลหิตสูงไม่เกิน 180 อาจให้อบได้ตามดุลยพินิจของแพทย์แต่ควรได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด
  • สตรีขณะมีประจำเดือน ร่วมกับมีอาการไข้ และปวดศีรษะร่วมด้วย
  • มีการอักเสบจากบาดแผลต่าง ๆ
  • อ่อนเพลีย อดนอน อดอาหาร หรือหลังรับประทานอาหารใหม่
  • ปวดศีรษะชนิดเวียนศีรษะ คลื่นไส้

การอบสมุนไพรแม้จะมีประโยชน์ แต่ควรเลือกอบสมุนไพรในสถานที่ที่มีมาตรฐาน สะอาด เพื่อความปลอดภัย และหากมีโรคประจำตัวควรปรึกษาแพทย์ก่อนเข้าอบสมุนไพรทุกครั้ง

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพสำหรับผู้ชายและผู้หญิง จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


12 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
10 Benefits of Steaming Face, Techniques, Herbs and Oils, and More. Healthline. (Available via: https://www.healthline.com/health/benefits-of-steaming-face)
Thai Herbal Steam Bath. First Relax. (Available via: http://www.supapthaimassage.com/Thai-Herbal-Steam-Bath.html)
Natural Hangover Remedy: Try a Thai Herbal Steam This Party Season. Spafinder. (Available via: https://www.spafinder.com/blog/health-and-well-being/natural-hangover-remedy-try-a-thai-herbal-steam-this-party-season/)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป
ประโยชน์ของการหยุดสูบบุหรี่ที่มีต่อร่างกาย ลดความเสี่ยงอะไรบ้าง ตั้งแต่ 20 นาที จนถึง 15 ปี
ประโยชน์ของการหยุดสูบบุหรี่ที่มีต่อร่างกาย ลดความเสี่ยงอะไรบ้าง ตั้งแต่ 20 นาที จนถึง 15 ปี

ร้อยพันประโยชน์ของการหยุดสูบบุหรี่ อ่านสักนิด คุณภาพชีวิตดีขึ้นแน่นอน

อ่านเพิ่ม
อาหารต้านเชื้อราแคนดิดา (Candida Diet)
อาหารต้านเชื้อราแคนดิดา (Candida Diet)

หากจำนวนเชื้อราแคนดิดาในร่างกายมีมากเกินไป อาจนำไปสู่การติดเชื้อที่เป็นอันตรายถึงชีวิตได้

อ่านเพิ่ม
10 วิธีหยุดอาการกรดไหลย้อนด้วยตนเอง
10 วิธีหยุดอาการกรดไหลย้อนด้วยตนเอง

หยุดอาการแสบร้อนยอดอก หยุดกรดไหลย้อน คุณทำได้ด้วยตนเองตามคำแนะนำนี้

อ่านเพิ่ม