โทงเทง เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่พบเห็นได้ทั่วไป มี 2 ชนิดคือ โทงเทงไทยและโทงเทงฝรั่ง แต่ชนิดที่มีสรรพคุณทางยามากกว่าคือโทงเทงไทย เนื่องจากมีการใช้เป็นยารักษาโรคต่างๆ สืบทอดมาถึงปัจจุบัน และยังคงมีการใช้ภูมิปัญญานี้ในชุมชนท้องถิ่นต่างๆ อีกด้วย
ชื่อวิทยาศาสตร์ Physalis minima L.
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
ชื่อวงศ์ SOLANACEAE
ชื่ออังกฤษ Chinese lantern plant
ชื่อท้องถิ่น เตงหลั่งเช้า ปุงปิง หญ้าต้อมต้อก หญ้าถงแถง บ่าตอมต๊อก โคมจีน
โคมญี่ปุ่น เผาะแผะ ตุ้งติ้ง ทุงทิง มะก่องเข้า
หมายเหตุ โทงเทงที่กล่าวถึงในบทความนี้ คือโทงเทงไทย หรือโทงเทงน้ำ เป็นพรรณไม้คนละชนิดกันกับโทงเทงฝรั่ง ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Physalis angulata var. angulata แต่จัดอยู่ในวงศ์ SOLANACEAE เช่นกัน
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของโทงเทง
เป็นพรรณไม้ล้มลุก อายุ 1 ปี สูง 50 เซนติเมตร ทั้งต้นมีขนปกคลุม แตกกิ่งก้านบริเวณยอดต้น ก้านมีขนาดเล็ก ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ ก้านใบยาว 1-4 เซนติเมตร ใบรูปไข่ ปลายใบแหลม ใบยาว 2-8 เซนติเมตร กว้าง 1-5 เซนติเมตร หน้าใบมีเส้นคล้ายขนนก มีขนปกคลุมทั้งหน้าใบและหลังใบ ขอบใบเรียบหรือเป็นลอน ดอกออกเป็นดอกเดี่ยว ออกที่ง่ามใบ ดอกรูปปากแตร แตกเป็น 5 แฉกที่ปลายกลีบดอก ปลายดอกคล้ายรูป 5 เหลี่ยม ก้านดอกยาว 5 มิลลิเมตร ดอกสีเหลือง ผลมีสีเหลือง ออกบริเวณง่ามใบ มีกลีบเลี้ยงหุ้มอยู่ มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1-1.5 เซนติเมตร ภายในมีเมล็ดกลมแบนสีขาวอมเขียว
โทงเทงไทย กับโทงเทงฝรั่ง ต่างกันอย่างไร?
โทงเทงไทยกับโทงเทงฝรั่ง มีลักษณะแตกต่างที่สังเกตได้ชัดเจน คือ ลำต้นของโทงเทงไทยจะเล็กกว่า ใบมีลักษณะเป็นขอบเรียบ ต่างจากใบโทงเทงฝรั่งที่เป็นขอบหยัก ผลของโทงเทงไทยจะมีกลีบเลี้ยงหุ้ม แต่ผลของโทงเทงฝรั่งจะมีกาบใบเลี้ยงสีเขียวอมเหลืองหุ้มและมีรสชาติอร่อย ต่างกับผลโทงเทงไทยที่มีรสขม สามารถใช้แทนกันได้ เพราะมีสรรพคุณที่คล้ายกันหลายอย่าง
สรรพคุณของโทงเทง
แต่ละส่วนของโทงเทง สามารถนำมาปรุงเป็นยาได้ โดยมีวิธีทำและสรรพคุณดังนี้
- แพทย์ตามชนบทใช้ทั้งต้นตำละลายกับสุรา หรือจะละลายกับน้ำส้มสายชูก็ได้เช่นกัน แล้วเอาสำลีชุบอมไว้ข้างแก้ม กลืนน้ำผ่านลำคอทีละน้อย แก้ต่อมน้ำลายอักเสบ หรือต่อมทอนซิลอักเสบ แก้ฝีในคอ แก้อาการอักเสบในลำคอ แก้เหงือกบวม แก้ร้อนในกระหายน้ำ และทำให้แผลฟกบวมอักเสบเย็น
- โทงเทงทั้งต้น มีรสเฝื่อนเย็น ขับปัสสาวะ แก้เจ็บคอ แก้ปวดศีรษะ และใช้ในรักษาโรคเบาหวาน สอดคล้องกับตามตำราแพทย์แผนจีนกล่าวว่าโทงเทงเป็นยาฤทธิ์เย็น ออกฤทธิ์ที่ปอด ตับ และทางเดินปัสสาวะ ใช้เป็นยาดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะแสบขัด แก้หวัดจากลมแดด โดยนำโทงเทงทั้งต้นมาตากแห้งประมาณ 30-50 กรัม แล้วนำมาต้มในน้ำเดือด รับประทานก่อนอาหารวันละ 2 ครั้ง ติดต่อกัน 4 วัน
- ต้นโทงเทงทั้งต้นแบบสด ตำให้แหลกแล้วพอกหัวฝีหนอง หรือใช้ต้นสดต้มน้ำ แล้วใช้ไอน้ำมารมควันบริเวณที่มีแผล หรือนำมาล้างแผลเลย
- กรณีท้องร่วง และปวดบิด ให้ใช้โทงเทงตากแห้งประมาณ 30 กรัม นำมาต้มในน้ำเดือด รับประทานก่อนอาหารวันละ 3 ครั้ง ติดต่อกัน 1-4 วัน
- กรณีป่วยเป็นหลอดลมอักเสบ หรือมีอาการหืดไอ ให้ใช้โทงเทงสดทั้งต้น 150 กรัม มาต้มในน้ำเดือด รับประทานก่อนอาหารวันละ 3 ครั้ง ติดต่อกันไม่เกิน 10 วัน
ข้อห้ามและข้อควรระวังในการรับประทานโทงเทง
กลีบเลี้ยงของต้นโทงเทงมีสารพิษโซลานีน (Solanine) ที่สามารถก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหารได้ ผู้ที่รับประทานโทงเทงอาจรู้สึกปวดแสบปวดร้อนที่ปากและคอหอย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปวดท้อง ท้องร่วง อุณหภูมิร่างกายสูง หลังรับประทานไปแล้วหลายชั่วโมง กรณีนี้หากไม่อาเจียนออก อาจจำเป็นต้องล้างท้อง และให้น้ำเกลือ
