หลอดลมอักเสบ ต้นเหตุของอาการไอเรื้อรัง

หลอดลม เป็นอวัยวะที่มีลักษณะเป็นท่อ และมีหน้าที่นำอากาศเข้าสู่ปอด แต่หากเกิดภาวะที่เรียกว่า หลอดลมอักเสบ (Bronchitis) จากสาเหตุใดก็ตาม เยื่อบุหลอดลมจะบวมขึ้น มีเสมหะติดค้างในหลอดลม ทำให้การหายใจติดขัด เกิดอาการหายใจลำบากและไอเรื้อรังได้

ภาวะหลอดลมอักเสบมีอยู่ 2 แบบ คือ หลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลัน และ หลอดลมอักเสบแบบเรื้อรัง

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ยุค New Normal สุขภาพ เป็นสิ่งที่ทุกคนใส่ใจมากยิ่งขึ้น

ถ้าเริ่มมีอาการเจ็บคอ คันคอ ระคายคอ หรือมีเสมหะ เหนียวคอ มาดู 5 วิธี บรรเทาง่ายๆ ได้ผล อย่ารอให้เป็นหนัก

กด

• หลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลัน (Acute bronchitis) คือการมีอาการของหลอดลมอักเสบ ได้แก่ ไอเรื้อรัง มีเสมหะ เป็นเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์ ซึ่งบางครั้งก็มีอาการไข้ อ่อนเพลียร่วมด้วย สาเหตุมักเกิดจากการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย
• หลอดลมอักเสบแบบเรื้อรัง (Chronic bronchitis) คือการมีอาการไอเรื้อรังยาวนานเกิน 3 เดือน ติดต่อกันอย่างน้อย 2 ปี หรือที่เรียกว่าภาวะปอดอุดกั้นเรื้อรัง สาเหตุมักมาจากภูมิแพ้ หอบหืด การสัมผัสฝุ่นควัน และเป็นภาวะแทรกซ้อนจากหลอดลมอักเสบเฉียบพลันที่ไม่ได้รับการรักษา

อาการของหลอดลมอักเสบ

หลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง มีอาการที่เหมือนกัน ได้แก่

• ไอเรื้อรัง และบางครั้งรู้สึกเจ็บหน้าอกขณะไอ
• มีเสมหะ ซึ่งอาจเป็นเสมหะใส ขุ่นข้นมีสี หรืออาจมีเลือดปนก็ได้
• เจ็บคอ หรือแสบคอ
• หายใจลำบาก หอบเหนื่อย แน่นหน้าอก
• ผู้ป่วยบางรายอาจมีไข้ โดยเฉพาะในหลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลัน

โดยส่วนมาก อาการของหลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลันมักหายไปเองภายใน 1-3 สัปดาห์ แต่หากพบอาการผิดปกติดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์

• ไอเรื้อรังเกิน 3 สัปดาห์ หรือไอหนักมากจนนอนไม่ได้
• ไอเป็นเลือด หรือเสมหะมีเลือดปนมาก
• มีไข้สูง หนาวสั่น หอบเหนื่อย

สาเหตุของหลอดลมอักเสบ

• การติดเชื้อในทางเดินหายใจ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเชื้อไวรัส เช่น adenovirus และ rhinovirus ที่ก่อโรคหวัด และมีบางส่วนที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เช่น Chlamydia pneumonia
• การมีโรคประจำตัวที่เกี่ยวข้องกับระบบหายใจ เช่น โรคภูมิแพ้ โรคหืด
• การสูบบุหรี่เป็นเวลานาน
• การสัมผัสกับมลภาวะ ฝุ่นควัน สารเคมีเป็นประจำ

การดูแลตัวเองเมื่อเป็นหลอดลมอักเสบ

• พักผ่อนให้เพียงพอ และดื่มน้ำอุ่นบ่อยๆ
• หลีกเลี่ยงอากาศเย็นและแห้ง ไอเย็นจากเครื่องปรับอากาศ และลมจากพัดลม หากจำเป็นควรปรับแอร์ให้อุณหภูมิสูงกว่าเดิม และไม่เปิดพัดลมจ่อตัวเอง
• ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย โดยเฉพาะเวลานอน โดยการห่มผ้า สวมถุงเท้า และสวมเสื้อผ้าที่อบอุ่น
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ และการสัมผัสกับฝุ่นควัน สารเคมี สารระเหยที่มีกลิ่นฉุน

ซึ่งการปฏิบัติตนดังกล่าว จะช่วยให้การอักเสบของเยื่อบุหลอดลมดีขึ้นได้

การรักษาหลอดลมอักเสบ

โดยทั่วไปหลอดลมอักเสบมักหายเองได้ เมื่อเราดูแลตัวเองอย่างเหมาะสม แต่หากอาการค่อนข้างรุนแรงจนรบกวนชีวิตประจำวัน จะเน้นการรักษาตามอาการ ดังนี้

หลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลัน

• หากมีอาการไอมาก จนรบกวนการนอนหลับ ให้ทานยาแก้ไอ เช่น dextromethorphan, codeine รวมถึงถ้ามีเสมหะมาก ก็สามารถทานยาขับเสมหะและยาละลายเสมหะได้ แต่ยาดังกล่าวใช้เพื่อบรรเทาอาการไอเท่านั้น ไม่ได้ช่วยให้การอักเสบดีขึ้น
• หากมีไข้ ให้ทานยาลดไข้ เช่น พาราเซตามอล
• หากมีการติดเชื้อแบคทีเรีย อาจต้องทานยาปฏิชีวนะตามคำสั่งแพทย์ เช่น amoxicillin แต่ยามักไม่ให้ผลดีมากนัก

หลอดลมอักเสบแบบเรื้อรัง

• หากมีการอักเสบเรื้อรัง แพทย์อาจให้ยาพ่นลดการอักเสบ (inhaled corticosteroids or short-course systemic steroids)
• หากมีอาการไอเรื้อรัง เสมหะอุดตัน และหายใจลำบาก แพทย์มักให้ยาพ่นขยายหลอดลม เช่น salbutamol และ ipratropium bromide
• ทั้งนี้ การรักษาจะต้องหาสาเหตุของหลอดลมอักเสบ และหลีกเลี่ยงที่ต้นเหตุด้วย

การป้องกันหลอดลมอักเสบ

• ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง เพื่อป้องกันการติดเชื้อในทางเดินหายใจ โดยการพักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกาย และทานอาหารที่มีประโยชน์
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ และการสัมผัสกับฝุ่นควัน มลพิษ และสารเคมีเป็นเวลานาน
• หากเป็นโรคภูมิแพ้ ควรหลีกเลี่ยงสิ่งที่กระตุ้นอาการแพ้ เช่น ขนสัตว์ เกสรดอกไม้