สมุนไพรรักษาริดสีดวงจมูก มีอะไรบ้าง? รวมสมุนไพรกำราบริดสีดวงจมูก

หาคำตอบว่าริดสีดวงจมูกเกิดจากอะไร สามารถรักษาอาการเบื้องต้นด้วยสมุนไพรได้หรือไม่
เผยแพร่ครั้งแรก 20 พ.ค. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 3 พ.ค. 2019 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที
สมุนไพรรักษาริดสีดวงจมูก มีอะไรบ้าง? รวมสมุนไพรกำราบริดสีดวงจมูก

ริดสีดวงจมูก มีลักษณะเป็นก้อนเนื้องอกในโพรงจมูกชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด สามารถเกิดไซนัสอักเสบร่วมด้วยได้ ผู้ป่วยบางรายแม้ได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดหลายครั้ง ก็ยังสามารถกลับมาเป็นซ้ำได้อีก ในประเทศไทยยังไม่มีการสำรวจความชุกของโรคริดสีดวงจมูกที่ชัดเจน แต่อุบัติการณ์ของโรคพบมากในช่วงอายุ 20-40 ปี ที่น่าสนใจคือ มีสมุนไพรไทยบางชนิดสามารถบรรเทาอาการเบื้องต้นและรักษาโรคริดสีดวงจมูกได้

ริดสีดวงจมูกคืออะไร?

ริดสีดวงจมูก หรือ เนื้องอกในจมูกชนิดไม่ร้ายแรง (Nasal polyps) คือ การเจริญเติบโตที่ผิดปกติของเยื่อบุโพรงจมูกหรือโพรงไซนัส ทำให้เยื่อบุจมูกอักเสบ เมื่อมีการอักเสบนานๆ ทำให้เยื่อบุจมูกบวมมากขึ้นและมีน้ำคั่ง จนกลายเป็นก้อนเนื้อนิ่ม ลักษณะหยดน้ำ คล้ายริดสีดวงทวารที่ยื่นออกมา แต่เกิดในจมูก อาจมีหลายก้อนหรือก้อนเดียว มักเป็นทั้งสองข้าง ขนาดเนื้องอกมีตั้งแต่เล็กจนไปถึงขนาดใหญ่จนปิดบังทางเดินหายใจ มีผลให้หายใจไม่สะดวก โดยเฉพาะตอนนอน มักจะมีอาการ น้ำมูกไหล คัดจมูก บางคนมีอาการนอนกรน และสูญเสียความรู้สึกในการรับรู้กลิ่นหรือรสชาติ สามารถพบได้ในทุกเพศทุกวัย แต่พบบ่อยเป็นพิเศษในผู้ที่เป็นโรคหอบหืด หวัดภูมิแพ้ ไซนัสอักเสบเรื้อรัง ช่วงอายุ 20-40 ปี และอัตราส่วนของเพศชายจะมีการเกิดโรคได้มากกว่าเพศหญิง

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

ริดสีดวงจมูกเกิดจากอะไร?

การอักเสบเรื้อรังเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดริดสีดวงจมูก โดยการอักเสบดังกล่าวมี 2 ประเภท ได้แก่ เยื่อบุอักเสบจากภูมิแพ้ และเยื้อบุอักเสบชนิดไม่แพ้ (ไซนัสอักเสบเรื้อรัง) ทำให้เยื่อบุโพรงจมูกบวม นอกจากนี้ยังมีสาเหตุอื่นที่ทำให้เกิดริดสีดวงจมูกได้เช่นกัน คือ โรคหอบหืด ลักษณะทางกายวิภาคในโพรงจมูก กล่าวคือทางเดินอากาศในโพรงจมูกตีบแคบ ทำให้การกไหลเวียนอากาศผิดปกติ ระบบประสาทและหลอดเลือด มีการติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจ เช่น เชื้อรา และปัจจัยทางพันธุกรรม เป็นต้น

อาการของริดสีดวงจมูกเป็นอย่างไร?

  1. ความรู้สึกในการรับกลิ่นหรือรสชาติน้อยลง
  2. มีอาการจามหรือมีน้ำมูก ซึ่งอาจมีลักษณะใส ขุ่นข้น เหนียว หรือมีสีเหลืองเขียว และมีกลิ่นเหม็น
  3. รู้สึกปวด แน่น บริเวณหัวคิ้วหรือโหนกแก้ม มึนศีรษะ บางรายอาจมีไข้หนาวสั่น เจ็บคอ ปวดหู หูอื้อ
  4. ในผู้ที่มีอาการไซนัสอักเสบแทรกซ้อนร่วมด้วย มักปวดใบหน้าบริเวณไซนัสที่อักเสบ เช่น โหนกแก้มหรือสันจมูก
  5. ถ้าติ่งเนื้อมีขนาดโตขึ้น ผู้ป่วยจะมีอาการคัดจมูก หายใจไม่สะดวก พูดเสียงขึ้นจมูก และทำให้เกิดการกรนเพิ่มขึ้น ส่งผลต่อคุณภาพการนอน อาจทำให้เกิดภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea)

การรักษาริดสีดวงจมูกด้วยสมุนไพร

การรักษาริดสีดวงจมูกด้วยสมุนไพร มีหลายตำรับ ทั้งแบบใช้สมุนไพรหลายอย่างรวมกัน และสมุนไพรเดี่ยว ดังนี้

  1. ตำรับยาสมุนไพรพื้นบ้าน มีหลายตำรับ ได้แก่
    • ใช้ใบของต้นกรวยป่า (Casearia grewiifolia Vent.) ผสมกับใบยาสูบ มวนสูบแก้ริดสีดวงจมูก
    • ดอกหรือเปลือกต้นของต้นปีบหรือต้นกาสะลอง (Millingtonia hortensis L.f.) โดยนำดอกมาตากแห้ง สุมไฟและสูดดม หรือนำเปลือกมามวนสูบคล้ายบุหรี่
    • ใช้ทั้งต้นของผักขมหนาม (Amaranthus spinosus L.) ต้มดื่ม
    • ใช้รากหรือเถาส้มกุ้งแดง เถาพาหมี รากลังข่าย เถาสะบ้า ต่อยออกแล้วสับ รากโคน รากกลอย รากเจตมูลเพลิงแดง รากชุมเห็ดเทศ รากลำโพงดอก 2 ชั้นสีม่วง มะเขือขื่น เถาบอระเพ็ด เอาทั้งหมดมาบดให้ละเอียด บีบน้ำมะนาวลงไปในส่วนผสม นำไปตากแดดให้แห้ง ห่อด้วยใบชุมเห็ดเทศ โดยให้สูบครั้ง 1 มวน ตอนเช้าหลังจากตื่นนอน หลังอาหารเช้า และก่อนเข้า เวลาสูบต้องให้ควันค่อยๆ ออกมาทางปากและจมูก
  2. ตำรับยาสมุนไพรจากบัญชียาหลักแห่งชาติ เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการภูมิแพ้อากาศเรื้อรัง ผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคริดสีดวงจมูกได้
    • ใช้ยาปราบชมพูทวีป รับประทานครั้งละ 500 มก. ครั้งละ 2 แคปซูล วันละ 4 ครั้งก่อนอาหารและก่อนนอน รักษาอาการภูมิแพ้ได้
    • ใช้ยาเบญจกูล รับประทานวันละ 300 มิลลิกรัม ก่อนอาหาร 3 เวลา เช้า กลางวัน และเย็น จากการศึกษาพบว่ามีฤทธิ์ต้านการแพ้ได้ดีกว่ายาแผนปัจจุบันคลอเฟนิรามีน (Chlorpheniramine) ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตของอาการทางจมูก (Rhinitis Symptoms) คือ น้ำมูกไหล คันจมูก และแน่นจมูกลงได้
  3. สมุนไพรเดี่ยว สมุนไพรเดี่ยวที่ใช้ป้องกันและบรรเทาอาการริดสีดวงจมูกได้ มีดังนี้
    • ขลู่ ใช้เปลือกต้นขูดเอาขนอ่อนออกให้หมด ล้างน้ำให้สะอาด ต้มน้ำ เอาไอระเหยสูดรมควัน หรือนำเปลือกต้นมาสับเป็นชื้นทำเป็นเส้นตากแห้งคล้ายเส้นยาสูบหรือบุหรี่ แก้ริดสีดวงจมูก
    • บวบขม ใช้รังหรือใยบวบขมแบบแห้ง หั่นเป็นฝอยผสมยาเส้นมวนด้วยใบตองแห้งจุดสูบ เป็นยาฆ่าเชื้อริดสีดวงจมูก แก้น้ำมูกมีกลิ่นเหม็นได้ดีมาก
    • ปีบ ใช้ใบหรือดอกแห้งประมาณ 10 ดอก มามวนใบตองแห้งคล้ายบุหรี่สูบดมให้ควันผ่านโพรงจมูกหรือ แก้ริดสีดวงจมูก ขยายหลอดลม ช่วยให้ระบบการหายใจดีขึ้น รักษาโรคหอบหืด ไซนัสอักเสบ สารสำคัญในดอกปีบและใบนั้นมีสารฮีสไปดูลิน (Hispidulin) ที่มีฤทธิ์ขยายหลอดลมได้ดีกว่าอะมิโนฟิลลีน (Aminophylline) ซึ่งเป็นยาแผนปัจจุบันที่ช่วยรักษาโรคหอบหืด สามารถยับยั้งเชื้อราและเชื้อแบคทีเรียในโพรงไซนัสที่เป็นพิษต่อเซลล์ ยิ่งไปกว่านั้นยังพบว่า สารระเหยที่สำคัญในดอกปีบไม่พบความเป็นพิษเลย
    • บัวหลวง ใช้กลีบดอกแกะเป็นกลีบๆ คลี่เกสรกระจายตากแดดให้แห้ง เอากลีบดอกส่วนหนึ่งหั่นเป็นฝอยมวนกับกลีบดอกที่ไม่ได้หั่นจุดไฟสูบแบบสูบบุหรี่ จะทำให้โพรงจมูกแห้งและหายเหม็น หรือใช้ก้านบัวหลวงมาตากแดดให้แห้งสนิท แล้วนำมาจุดไฟสูบเหมือนบุหรี่ พยายามพ่นควันออกทางจมูกให้มากเท่าที่จะทำได้
    • หอมแดง ทุบหอมเล็กประมาณ 10-15 หัวพอแตก ใส่ลงในน้ำประมาณ 3-5 ลิตรใส่หม้อใหญ่ ต้มให้เดือด ใช้ผ้าเช็ดตัวผืนใหญ่คลุมศีรษะและปากหม้อ สูดดมไอระเหยจากน้ำต้มหอมแดงประมาณ 10-15 นาที
    • หนุมานประสานกาย มีสรรพคุณหลักในการแก้แพ้อากาศ แก้หอบหืด หลอดลมอักเสบ ขยายหลอดลม หวัด เจ็บคอ ใช้ใบแห้งหนุมานประสานกาย 1-3 ใบชงน้ำดื่มแทนชา หรือถ้าต้มใช้ประมาณ 7-8 ใบต้มกับน้ำ 3 แก้ว ต้มจนน้ำงวด รับประทานวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้า-เย็น
    • ขมิ้นชัน โดยรับประทาน 500 มก./วัน ติดต่อกัน 2 เดือน ช่วยบรรเทาอาการโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ได้ ช่วยบรรเทาอาการจาม น้ำมูกไหล ลดการอุดตันในโพรงจมูกและคัดจมูกได้

ผลข้างเคียงและข้อควรระวังของการใช้สมุนไพรรักษาริดสีดวงจมูก

  1. ในบางคน การใช้สมุนไพรอาจทำให้เกิดอาการแพ้ มีอาการใจสั่น แน่นหน้าอก อึดอัด หายใจไม่สะดวก เวียนศีรษะ คลื่นไส้ ต้องหยุดใช้ยาทันที
  2. ยาปราบชมพูทวีปและยาเบญจกูลเป็นยารสร้อน ดังนั้นห้ามใช้เมื่อพบภาวะแทรกซ้อนจากการแพ้อากาศ เช่น ไซนัสอักเสบ การติดเชื้อแบคทีเรียที่มีอาการเจ็บบริเวณไซนัส ไข้สูง น้ำมูกและเสมหะเขียว เป็นต้น และห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ ผู้ที่มีไข้ เด็ก รวมถึงควรระวังการใช้กับผู้ป่วยโรคความดันเลือดสูง โรคหัวใจ และโรคกรดไหลย้อน เพราะอาจส่งผลข้างเคียงให้เกิดอาการแสบร้อนยอดอก

วิธีป้องกันและดูแลตนเองเมื่อเป็นริดสีดวงจมูก

  1. หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ ฝุ่น ควัน สิ่งระคายเคืองทั้งหลาย นอกจากนี้ควรออกกาลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อเพิ่มภูมิคุ้มกันให้แก่ตนเอง
  2. พยายามป้องกันตัวเองไม่ให้เป็นหวัด หากเป็นโรคหอบหืด หวัด ภูมิแพ้ หรือไซนัสอักเสบ ควรรับการรักษาอย่างจริงจัง เพื่อลดโอกาสเสี่ยงติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจ
  3. ห้ามสั่งน้ำมูกแรงๆ เพราะจะทำให้เยื่อเมือกช้ำ หากน้ำมูกไหลให้ใช้ผ้าหรือกระดาษที่ซับน้ำได้ดีซับออกแทน
  4. ให้ล้างจมูกโดยใช้น้ำเกลือเพื่อล้างสารก่อภูมิแพ้ และลดการระคายเคืองของจมูก
  5. หากอาการไม่ดีขึ้นควรรีบพบแพทย์ทันที เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยและได้รับการรักษาที่ถูกต้อง

4 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
วีระสิงห์ เมืองมั่น, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, หนุมานประสานกาย (http://ramacme.ra.mahidol.ac.th/magazine/CMENewsNo46.pdf), 2559.
ปารยะ อาศนะเสน, สาขาวิชาโรคจมูกและโรคภูมิแพ้ ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล, ริดสีดวงจมูก (Nasal Polyps) ตอนที่ 1 (http://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=442), 24 พ.ย. 2553.
เกียรติ รักษ์รุ่งธรรม, สมาคมโรคภูมิแพ้ โรคหืด และวิทยาภูมิคุ้มกันแห่งประเทศไทย, ริดสีดวงจมูก (http://allergy.or.th/2016/resources_expert_detail.php?id=107), 17 ก.พ. 2548.

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป