ไซนัส คือ โพรงอากาศที่อยู่บริเวณข้างๆ โพรงจมูก เมื่อไซนัสเกิดอักเสบย่อมส่งผลต่อโพรงจมูกและระบบทางเดินหายใจ ทำให้คุณรู้สึกปวดตึงใบหน้า คัดจมูก มีน้ำมูกข้น อีกทั้งยังทำให้ความสามารถในการรับกลิ่นลดลงด้วย
ไซนัสอักเสบ จึงเป็นหนึ่งในโรคที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตไม่น้อยเลยทีเดียว เราจึงควรทำความรู้จัก หาวิธีรักษา และป้องกันอย่างถูกวิธี เพื่อไม่ให้อาการของโรคร้ายแรงขึ้นนั่นเอง
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
ไซนัสอักเสบคืออะไร?
ไซนัสอักเสบ (Sinusitis) คือ โรคที่เกิดขึ้นเมื่อโพรงอากาศ หรือที่เรียกว่า “ไซนัส” ที่อยู่ข้างจมูกเกิดการอักเสบ โดยการอักเสบเกิดขึ้นได้ทั้งจากการติดเชื้อไวรัส และเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งจะมีระยะเวลาแสดงอาการและมีวิธีรักษาที่แตกต่างกันด้วย
ใครบ้างที่มีความเสี่ยงเป็นโรคไซนัสอักเสบ?
- ผู้ป่วยโรคหวัด
- ผู้ป่วยโรคหอบหืด
- ผู้ที่สูบบุหรี่เป็นประจำ
- เป็นโรคภูมิแพ้
- ผู้ที่เข้ารับทันตกรรม อาจเกิดการติดเชื้อได้
- ผู้ที่เดินทางโดยเครื่องบิน
โรคไซนัสอักเสบมีกี่ชนิด?
โรคไซนัสอักเสบมีอยู่ด้วยกัน 3 ชนิด คือ
1. โรคไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลัน (Acute sinusitis)
ไซนัสอักเสบชนิดนี้เป็นชนิดที่พบได้ทั่วไป โดยผู้ป่วยที่เป็นโรคไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลันจะมีอาการไม่เกิน 4 สัปดาห์ ซึ่งสามารถดูได้ว่า เชื้อชนิดใดเป็นสาเหตุของการเกิดโรคได้โดยการดูระยะเวลาการแสดงอาการ ดังนี้
- เชื้อไวรัส: ส่วนมากจะมีอาการไม่เกิน 10 วัน และหายได้เองโดยไม่จำเป็นต้องรับประทานยาปฏิชีวนะ
- เชื้อแบคทีเรีย: ผู้ป่วยจะมีอาการของหวัด หรือการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบนมากกว่า 10 วันขึ้นไป และอาจจำเป็นต้องรับประทานยาปฏิชีวนะเพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
2. โรคไซนัสอักเสบกึ่งเฉียบพลัน (Subacute sinusitis)
โรคไซนัสอักเสบกึ่งเฉียบพลัน จะมีระยะเวลาในการแสดงอาการ 4-12 สัปดาห์ และมีวิธีที่สามารถรักษาให้หายได้ง่าย
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
3. โรคไซนัสอักเสบแบบเรื้อรัง (Chronic sinusitis)
หากมีอาการของโรคไซนัสอักเสบมากกว่า 12 สัปดาห์ขึ้นไป จะถือว่า เป็นโรคอักเสบแบบเรื้อรัง โดยจะมีอาการน้อยกว่าโรคไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลัน แต่ก็อาจมีอาการของโรคไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลันแทรกซ้อนเป็นระยะๆ ได้
สาเหตุของโรคไซนัสอักเสบ
โรคไซนัสอักเสบ เกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยในบทความนี้จะแบ่งสาเหตุออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ สาเหตุที่เกิดจากการบวมของเยื่อบุจมูก และสาเหตุที่เกิดจากความผิดปกติของโครงสร้างที่อยู่ภายในจมูก โดยมีรายละเอียด ดังนี้
สาเหตุที่ 1 เกิดจากการบวมของเยื่อบุจมูก (Mucosal obstruction cause)
แบ่งได้เป็นจากเชื้อแบคทีเรีย โรคภูมิแพ้ และภาวะกรดไหลย้อน
- เชื้อแบคทีเรีย การติดเชื้อแบคทีเรียสามารถที่จะทำให้เกิดโรคไซนัสอักเสบได้ เพราะเป็นการติดเชื้อแบบซ้ำๆ ซึ่งแบคทีเรียที่พบได้หลักๆ คือ Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis
- โรคภูมิแพ้ ถือเป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคไซนัสอักเสบ เพราะจะทำให้เยื่อบุจมูกอักเสบ และเกิดการบวมขึ้น นอกจากนี้ อากาศภายในที่ไหลเวียนได้ไม่ดีพอ ก็ส่งผลทำให้เกิดโรคไซนัสอักเสบได้เช่นกัน
- ภาวะกรดไหลย้อน เป็นภาวะที่เกิดกรดขึ้นภายในกระเพาะ โดยจะมีการไหลย้อนของกรดในกระเพาะกลับมาที่โพรงหลังจมูก (Nasopharynx) จึงทำให้กรดนี้ส่งผลกระทบต่อเยื่อบุจมูกได้ และยังสามารถส่งผลกระทบทำให้การติดเชื้อแบคทีเรียต่างๆ ได้ง่ายกว่าปกติ พบว่า ภาวะกรดไหลย้อนสัมพันธ์กับการทำให้เกิดโรคไซนัสอักเสบชนิดเรื้อรัง
สาเหตุที่ 2 เกิดจากความผิดปกติของโครงสร้างที่อยู่ภายในจมูก (Structural cause)
แบ่งได้เป็นการทำงานผิดปกติของระบบไซนัสและความผิดปกติของการพัดโบกของซีเลีย
- การทำงานผิดปกติของระบบไซนัส เกิดจากระบบไซนัสหลักๆ ทำงานไม่สอดคล้องกัน โดยมีส่วนต่างๆ คือไซนัสส่วนหัวคิ้ว (Frontal sinus) ไซนัสส่วนหัวตา (Ethmoid sinus)ไซนัสส่วนโหนกแก้ม (Maxillary sinus) และไซนัสส่วนฐานสมอง (Sphenoid sinus) ไซนัสเหล่านี้เป็นส่วนที่ใช้สำหรับการระบายน้ำมูก หากมีสิ่งกีดขวางอยู่ภายในก็จะทำให้เกิดการคั่งของน้ำมูก กระทั่งทำให้เกิดโรคไซนัสอักเสบขึ้นได้นั่นเอง
- ความผิดปกติของการพัดโบกของซีเลีย (Ciliary dysfunction) ซีเลียมีความสำคัญต่อกลไกภายในไซนัสเป็นอย่างมาก เพราะทำหน้าที่พัดโบกเพื่อระบายน้ำมูกในไซนัส ไม่ให้มีการคั่งของน้ำมูกในไซนัส ความผิดปกติของซีเลียนั้นมีทั้งเป็นตั้งแต่กำเนิด(มักมีความผิดปกติทางพันธุกรรม) หรือเป็นภายหลังอันมีสาเหตุจากการติดเชื้อ หรือการอักเสบ เมื่อเกิดการติดเชื้อขึ้นก็จะทำให้การพัดโบกสูญเสียประสิทธิภาพในการระบายความคั่งของน้ำมูกลดลงทำให้เกิดการคั่งของน้ำมูกซึ่งส่งเสริมให้เกิดการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียเช่น Pseudomonas aeruginosa และ Haemophilus influenzae
ความผิดปกตินี้ของโครงสร้างที่อยู่ภายในจมูกนี้ อาจต้องใช้ระยะเวลาถึง 3 สัปดาห์ ในการฟื้นฟูให้กลับมาใช้งานได้ตามปกติ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
อาการของโรคไซนัสอักเสบ
โรคไซนัสอักเสบ มีอาการที่สามารถบ่งบอกได้เฉพาะเจาะจง คือ
- มีอาการปวดหน่วงในบริเวณไซนัส เช่น โหนกแก้ม รอบกระบอกตา หน้าผาก หรือหัวตา
- เมื่อเปลี่ยนท่าน้ำมูกจะไหลออก โดยจะเป็นสีเขียว หรือเป็นหนองข้นๆ
- มีอาการแน่นจมูกอยู่ตลอด
- มีไข้
- ได้กลิ่นเหม็นคาวอยู่ตลอดเวลา
- ไอ
- อ่อนเพลีย เมื่อยล้า
ภาวะแทรกซ้อนของโรคไซนัสอักเสบ
โรคไซนัสอักเสบจะมีภาวะแทรกซ้อนที่สามารถแบ่งได้ คือ
1. การติดเชื้อ
ผู้ป่วยโรคไซนัสอักเสบ การติดเชื้อถือเป็นอาการของภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นได้เป็นปกติ แต่ก็จะค่อยๆ ดีขึ้นตามลำดับตามระยะเวลาของโรค
2. การรับรู้ด้านการสัมผัสลดลง
โดยเฉพาะการสัมผัสกลิ่น ซึ่งประสิทธิภาพในการรับรู้กลิ่นจะลดลง หากก็เกิดขึ้นแค่เพียงชั่วคราวเท่านั้นหรือบางรายก็อาจจะสูญเสียแบบถาวร ในกรณีที่เกิดการอุดตันบริเวณรูจมูก ซึ่งจะทำให้เส้นประสาทสำหรับการดมกลิ่นอักเสบตามมา
3. ต่อมน้ำลายอุดตัน
สาเหตุมาจากเมือกที่อยู่ในโพรงไซนัสมาอุดตันต่อมน้ำลาย ทำให้กลายเป็นไวรัส ซึ่งสามารถขยายไปสู่โครงสร้างทั่วไปภายในระบบหายใจ
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยโรคไซนัสอักเสบ แพทย์จะทำการวินิจฉัยเป็นขั้นตอนซึ่งมีดังนี้
1. สอบถามประวัติผู้ป่วย คนไข้จะต้องให้ประวัติกับแพทย์อย่างละเอียด โดยเฉพาะอาการที่เกิดขึ้นในขณะนั้นว่า มีอาการที่แตกต่างจากการป่วยเป็นหวัดธรรมดาหรือไม่ เช่น
- ปวดบริเวณข้างจมูก หรือใบหน้า
- การได้รับกลิ่นลดลง
- กลืนอาหารลำบาก
เมื่อแจ้งประวัติเรียบร้อยแล้ว แพทย์จะใช้การวิเคราะห์แบบ VAS (Visual Analog Scale) เพื่อใช้สำหรับการประเมินอาการของโรคไซนัสอักเสบ
2. การตรวจร่างกาย การวินิจฉัยโรคไซนัสอักเสบจะต้องมีการตรวจร่างกายร่วมด้วย โดยมีวิธีการตรวจดังนี้
- การตรวจภายในช่องปาก เพราะผู้ที่เป็นโรคไซนัสอักเสบจะมีหนองไหลมาจากโพรงหลังจมูก
- การตรวจภายในโพรงจมูก
- การตรวจโดยกดลงบนใบหน้า ตามจุดไซนัส
3. การตรวจพิเศษ เพื่อให้การวินิจฉัยเป็นไปอย่างแม่นยำยิ่งขึ้น การตรวจพิเศษจึงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับการตรวจหาโรคไซนัส โดยเป็นการตรวจทางห้องปฏิบัติการดังนี้
- การตรวจด้วยการส่องกล้องตรวจไซนัส (Sinuscope) วิธีนี้จะสามารถทำการรักษาได้ในตัว เพราะหากพบหนองก็จะล้างออกมาได้เลยนั่นเอง
- การตรวจดูการผ่านของแสง ช่วยในเรื่องของการวินิจฉัย โดยหากแสงไม่สามารถส่องผ่านไปได้ก็จะถือว่า เป็นโรคไซนัสอักเสบ แต่จะไม่สามารถตรวจได้ในเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 10 ขวบ
- การตรวจภาพไซนัสจากการอัลตราซาวด์
- การเจาะไซนัส
- การถ่ายภาพไซนัสด้วยการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging: MRI)
วิธีรักษาโรคไซนัสอักเสบ
สำหรับการรักษาโรคไซนัสอักเสบจะใช้วิธีรักษาทางการแพทย์เป็นหลัก โดยมีวิธีคือ
1. การใช้ยารักษา
โรคไซนัสอักเสบสามารถที่จะใช้ยารักษาได้ แต่จะต้องเป็นยารักษาที่อยู่ในการดูแลของแพทย์ โดยจะแบ่งกลุ่มยาที่ใช้รักษาดังนี้
- ยาปฏิชีวนะ ได้แก่ ยาเพนนิซิลิน (Penicillin) และยาเตตระไซคลิน (Tetracycline)
- ยาลดบวม สำหรับยาลดบวมนั้นจะใช้เป็นยา 2 ชนิดคือ ยาต้านการอักเสบและยาหดหลอดเลือด
- ยาต้านฮิสตามีน
- ยาละลายมูก
2. การล้างไซนัส
การล้างไซนัสจะใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการมามากกว่า 3 สัปดาห์ โดยการล้างไซนัสจะใช้อยู่ด้วยกัน 2 วิธี คือ
- การล้างไซนัสโดยตรงคือ แพทย์จะทำการเจาะผนังไซนัสในช่องจมูก แล้วทำการล้างตามปกติ
- การล้างไซนัสด้วยเครื่องดูดเสมหะ คือ วิธีล้างไซนัสที่จะใช้สำหรับเด็ก โดยจะใช้น้ำเกลือผสมยาลดบวมในการล้าง
3. การผ่าตัด
หากได้รับการรักษาด้วยวิธีอื่นๆ แล้ว แต่ไม่สามารถรักษาโรคให้หายได้ แพทย์จะใช้วิธีรักษาโรคไซนัสอักเสบด้วยการผ่าตัดซ่อมแซมส่วนที่ผิดปกติ เพื่อให้ไซนัสกลับมาทำงานได้ปกติอีกครั้งหนึ่ง
วิธีดูแลตัวเองเมื่อเป็นโรคไซนัสอักเสบ
เมื่อเป็นโรคไซนัสอักเสบ การดูแลตัวเองนั้นถือว่าเป็นเรื่องที่มีความสำคัญมากที่สุด โดยสามารถที่จะปฏิบัติตามได้ดังนี้
- ควรพักผ่อนให้เพียงพอ
- รักษาความอบอุ่นให้ร่างกาย
- ประคบร้อนในบริเวณที่ปวด
- ไม่ควรอยู่ในพื้นที่ที่มีอากาศเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น
- ถ้ามีอาการมากขึ้นควรรีบมาพบแพทย์ พร้อมทั้งติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
วิธีป้องกันโรคไซนัสอักเสบ
ในส่วนของวิธีป้องกันโรคไซนัสอักเสบ สามารถทำได้จากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ดังนี้
- ควรเข้ารับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในทุกๆ ปี
- ดื่มน้ำสะอาด
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ โดยเฉพาะผักและผลไม้
- หลีกเลี่ยงพื้นที่ที่มีมลพิษที่ส่งผลต่อระบบหายใจ
- หลีกเลี่ยงสารที่ก่อให้เกิดภูมิแพ้ เช่น ละอองเกสรดอกไม้ หรือสารระคายเคืองอื่นๆ
ไซนัสอักเสบเป็นโรคที่สามารถส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอันตรายต่อประสาทรับรู้กลิ่น ฉะนั้น เมื่อเกิดความผิดปกติควรที่จะต้องรีบเข้ารับการรักษาโดยด่วน
เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้ จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
