กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD

Lactose Intolerance (แพ้แลคโตส)

เผยแพร่ครั้งแรก 14 ส.ค. 2018 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • อาการแพ้แลคโตส เกิดจากร่างกายไม่สามารถผลิตน้ำย่อยแลคเตสที่มีหน้าที่ย่อยแลคโตสได้เพียงพอ ทำให้เกิดอาการแพ้ตามมา เช่น ท้องเสีย ท้องร่วง หรือท้องเฟ้อ
  • หลายคนมักเข้าใจผิดว่า อาการแพ้แลคโตสกับแพ้นมวัวคืออันเดียวกัน แต่ความจริงแล้ว อาการแพ้นมวัว เกิดจากการแพ้โปรตีนในนมวัว
  • ยังไม่มีวิธีการรักษาให้หายขาด แต่คุณอาจใช้สารทดแทนแลคเตสเพื่อช่วยในการย่อยแลคโตสได้ หรือเลี่ยงไปดื่มนมอื่นๆ แทน เช่น นมถั่วเหลือง นมรำข้าว หรือนมอัลมอนด์
  • ในนมที่มีแลคโตสอุดมไปด้วยวิตามิน และเกลือแร่ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย หากไม่สามารถดื่มได้ ก็ควรรับประทานอาหารอื่นๆ ให้หลากหลายเพื่อทดแทนสารอาหารที่ขาดไป (ดูแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้อาหาร และภูมิแพ้อาหารแฝง ได้ที่นี่)

อาการแพ้แลคโตส หรือ “ภาวะย่อยน้ำตาลแลคโตสผิดปกติ (Lactose intolerance)” เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในผู้ใหญ่ แต่ก็พบในเด็กได้เช่นกัน สาเหตุหลักๆ เกิดจากระบบย่อยอาหารไม่สามารถย่อยน้ำตาลแลคโตสได้

อาการแพ้แลคโตส

แลคโตส เป็นน้ำตาลชนิดหนึ่งที่พบมากในนม และผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนม โดยอาการแพ้มักเกิดขึ้นภายในไม่กี่ชั่วโมงหลังจากรับประทานอาหาร หรือเครื่องดื่มที่มีแลคโตสเข้าไป

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

อาการแพ้แลคโตสมีดังนี้

  • ท้องเฟ้อจนต้องผายลมบ่อยๆ
  • ท้องร่วง
  • ท้องอืด
  • ปวดเกร็งที่ท้อง
  • มีอาการป่วย

ความรุนแรงของอาการ และระยะเวลาการปรากฏอาการ จะขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำตาลแลคโตสที่บริโภค

ผู้ที่มีอาการแพ้บางรายสามารถดื่มนมในปริมาณน้อยได้โดยไม่มีอาการแพ้ ในขณะที่บางรายไม่สามารถรับประทานนมได้เลยแม้จะเป็นการผสมในชา หรือกาแฟก็ตาม

สาเหตุของการเกิดอาการแพ้แลคโตส

กระบวนการย่อยแลคโตสจะเริ่มจากลำไส้เล็กผลิตน้ำย่อยที่ชื่อว่า “แลคเตส (Lactase)” เพื่อย่อยแลคโตสออกเป็นน้ำตาล 2 ชนิดคือ กลูโคส และกาแลคโตส ทำให้สามารถดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้ง่าย

แต่ผู้ที่มีอาการแพ้แลคโตส ร่างกายจะไม่สามารถผลิตแลคเตสออกมาได้เพียงพอ ทำให้แลคโตสไม่สามารถย่อยได้หมด และตกค้างไปยังลำไส้ใหญ่ที่เต็มไปด้วยแบคทีเรีย ส่งผลให้เกิดแก๊สต่างๆ ตามมาจนทำให้เกิดอาการแพ้แลคโตสนั่นเอง

ประเภทของอาการแพ้แลคโตส

อาการแพ้น้ำตาลแลคโตสแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ดังนี้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

1. ภาวะพร่องแลคเตส

  • เป็นลักษณะของการแพ้น้ำตาลแลคโตสที่พบมากที่สุด
  • มีสาเหตุมาจากความผิดปกติทางพันธุกรรมที่สืบเชื้อสายมาจากคนในครอบครัว
  • เกิดขึ้นเมื่อร่างกายผลิตแลคเตสได้น้อยลง อาจเกิดจากการลดปริมาณการดื่มนม หรืออาหารที่มีนมเป็นส่วนประกอบอย่างรวดเร็ว
  • มักเกิดกับเด็กเล็กที่มีอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไปที่ไม่ได้ดูดนมแม่ หรือนมขวดอีกต่อไป อาจไม่สามารถสังเกตเห็นอาการแพ้ได้จนกว่าจะเข้าสู่วัยผู้ใหญ่

2. ภาวะขาดแลคเตสตามหลังการอักเสบติดเชื้อของลำไส้

มีสาเหตุมาจากลำไส้เล็กมีปัญหา ซึ่งเกิดขึ้นได้กับทุกช่วงวัย โดยอาจเกิดจากอาการป่วยอื่นๆ การผ่าตัดลำไส้เล็ก หรือการรับประทานยาบางชนิด

ตัวอย่างสาเหตุของภาวะขาดแลคเตสตามหลังการอักเสบติดเชื้อของลำไส้

  • โรคกระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบ
  • โรคแพ้กลูเตน หรือการอักเสบที่ลำไส้เล็ก เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมีปฏิกิริยาต่อโปรตีนกลูเตน
  • โรคโครห์น เป็นโรคลำไส้อักเสบเรื้อรังชนิดหนึ่งที่มีสาเหตุมาจากการติดเชื้อของเนื้อเยื่อในระบบย่อยอาหาร
  • โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นแผลเรื้อรัง
  • การทำคีโม หรือการรักษามะเร็งด้วยเคมีบำบัด ซึ่งเป็นการรักษามะเร็งด้วยยาปฏิชีวนะในระยะยาว

ปริมาณการลดลงของแลคเตสในลักษณะนี้อาจเกิดขึ้นเพียงชั่วคราวเท่านั้น อย่างไรก็ตามอาจเกิดขึ้นอย่างถาวรได้หากเป็นโรคเรื้อรังต่างๆ

นอกจากนี้ ภาวะขาดแลคเตสลักษณะนี้ยังสามารถปรากฏอาการขึ้นภายหลังในวัยผู้ใหญ่ได้โดยไม่จำเป็นต้องมีโรคใดๆ กระตุ้นให้เกิดอาการแพ้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

เพราะปกติแล้ว ร่างกายของคนเราจะผลิตแลคเตสได้น้อยลงเรื่อยๆ เมื่อมีอายุมากขึ้น

3. ภาวะขาดแลคเตสตั้งแต่เกิด

  • ภาวะขาดแลคเตสตั้งแต่เกิดพบได้ไม่บ่อยนัก ซึ่งเกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรมที่สืบเชื้อสายมาจากคนในครอบครัว และพบบ่อยในทารกแรกเกิด
  • เป็นลักษณะของการส่งผ่านยีนส์ผิดปกติของพ่อและแม่มายังลูก

4. ภาวะขาดแลคเตสที่เกิดขึ้นในภายหลัง

  • ทารกบางรายที่คลอดก่อนกำหนด (คลอดก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์) มักเกิดอาการแพ้แลคโตสชั่วคราว
  • สาเหตุเกิดจากลำไส้เล็กยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ ซึ่งส่งผลให้ทารกมีอาการแพ้เมื่อโตขึ้น

การวินิจฉัยอาการแพ้แลคโตส

หากคุณสงสัยว่า ตัวเอง บุตรหลาน หรือบุคคลใกล้ชิดมีอาการแพ้แลคโตสก็ควรไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยอาการ เนื่องจากอาการแพ้แลคโตสคล้ายกับอาการป่วยอื่นๆ ทำให้อาจเกิดความเข้าใจผิดได้

ก่อนพบแพทย์ แนะนำให้คุณจดบันทึกเกี่ยวกับอาหารที่รับประทาน สิ่งที่ดื่ม และลักษณะอาการที่เกิดขึ้น เพื่อที่จะบอกกับแพทย์ได้ว่า มีลักษณะอาการเช่นไร และร่างกายมีปฏิกิริยาต่ออาหารชนิดใดเป็นพิเศษหรือไม่

หลังจากที่แพทย์ซักประวัติคุณแล้วก็จะทดสอบอาการแพ้ โดยการให้งดรับประทานอาหาร และดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนประกอบของแลคโตสเป็นเวลา 2 สัปดาห์

ให้คุณสังเกตว่า ยังมีอาการแพ้หรือไม่ หากไม่มีอาการก็อาจแสดงได้ว่า คุณมีอาการแพ้แลคโตส

หลังจากนั้นแพทย์ก็อาจให้คุณทดสอบอาการแพ้ด้วยวิธีการต่างๆ เช่น ตรวจภูมิแพ้อาหาร ตรวจน้ำตาลกลูโคสในเลือด หรือตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง เพื่อยืนยันผลการวินิจฉัย และระดับความรุนแรงในการแพ้

วิธีการรักษาอาการแพ้แลคโตส

การรักษาอาการแพ้แลคโตสจะขึ้นอยู่กับประเภทของอาการแพ้ หากคุณแพ้แลคโตสจากความผิดปกติของลำไส้ การรักษาที่ต้นตอก็อาจทำให้อาการแพ้ดีขึ้นได้ ส่วนประเภทของอาการแพ้อื่นๆ ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาดได้

อย่างไรก็ตามผู้ที่มีอาการแพ้สามารถควบคุมอาการได้ โดยการปรับเปลี่ยนการรับประทานอาหารดังนี้

  • หากคุณมีอาการแพ้เล็กน้อย สามารถดื่มนมได้ในปริมาณน้อยโดยไม่เกิดอาการแพ้
  • หันไปดื่มนมถั่วเหลือง หรือน้ำนมรำข้าวแทน เพื่อป้องกันการขาดสารอาหารได้
  • หากมีอาการแพ้แลคโตสมากให้หลีกเลี่ยงนมที่มีแลคโตส เช่น นมวัว นมแพะ หรือนมแกะ และผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนม เช่น เนย ไอศกรีม หรือชีส
  • ก่อนรับประทานอาหารให้ศึกษาส่วนประกอบของอาหารแต่ละชนิด เพราะอาจมีแลคโตสผสมอยู่ เช่น ครีมสลัด มายองเน็ส เวย์โปรตีน ช็อกโกแลต ขนมเค้ก เนื้อแปรรูปต่างๆ แพนเค้ก หรือธัญพืชอบกรอบ
  • ยารักษาโรค หรือสมุนไพรต่างๆ อาจมีส่วนผสมของแลคโตส
  • ลองดื่มนมวัวที่มีแลคเตสเสริม หรือนมปราศจากแลคโตสก็อาจทำให้อาการแพ้ดีขึ้นได้
  • ปัจจุบันมีสารทดแทนแลคเตสซึ่งสามารถช่วยย่อยแลคโตสแทนได้ แต่ควรสอบถามเภสัชกรก่อนใช้งาน

แนะนำอาหารที่สามารถทนแทนการดื่มนมได้ เพื่อป้องกันการขาดแคลเซียม

ผู้ที่มีอาการแพ้แลคโตสหลายคนเลี่ยงที่จะดื่มนมเลย อาจทำให้เกิดอาการขาดแคลเซียม และขาดสารอาหารได้

อาหารต่อไปนี้เป็นแหล่งของแคลเซียมที่สามารถทดแทนการดื่มนม หรือรับประทานผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนมได้

ผลข้างเคียงจากการแพ้น้ำตาลแลคโตส

นม และผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนมต่างๆ นั้น มีความจำเป็นต่อร่างกาย เนื่องจากอาหารเหล่านี้เป็นแหล่งแคลเซียม โปรตีน และวิตามินต่างๆ เช่น วิตามินเอ วิตามินบี12 และวิตามินดี

นอกจากนี้แลคโตสยังมีความสำคัญ เพราะสามารถช่วยให้ร่างกายสามารถดูดซึมแร่ธาตุต่างๆ ได้อย่างปกติ เช่น แม็กนีเซียม และธาตุเหล็ก ซึ่งไม่ว่าจะเป็นวิตามิน หรือแร่ธาตุต่างก็มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย

การแพ้แลคโตสจึงอาจทำให้เกิดการขาดสารอาหารได้ หากคุณรับประทานอาหารไม่หลากหลายพอ โดยอาจส่งผลให้น้ำหนักลด และเพิ่มโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดโรคต่างๆ ได้ เช่น

  • โรคกระดูกบาง เป็นลักษณะของกระดูกที่มีความหนาแน่นของมวลแร่ธาตุในกระดูกต่ำ หากไม่ได้รับการรักษา โรคกระดูกบางอาจพัฒนาไปเป็นโรคกระดูกพรุนได้
  • โรคกระดูกพรุน เกิดขึ้นเมื่อกระดูกมีลักษณะบาง และอ่อนแอลง เมื่อเป็นโรคกระดูกพรุนจะทำให้เกิดปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกระดูกหักได้สูง
  • ภาวะทุพโภชนาการ เป็นภาวะที่ร่างกายไม่สามารถดูดซึมสารอาหารที่ย่อยไปแล้วได้ หากคุณมีภาวะเช่นนี้ เมื่อเกิดแผลจะทำให้แผลหายช้ากว่าปกติ และอาจทำให้เกิดอาการอ่อนแรง และมีภาวะซึมเศร้าได้

หากคุณกังวลว่า ข้อจำกัดในการบริโภคอาหารอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อน แนะนำให้ขอคำปรึกษาจากแพทย์ หรือนักโภชนาการ

พวกเขาจะช่วยแนะนำวิธีการควบคุมอาหาร และการรับประทานอาหารต่างๆ เสริมในส่วนที่ขาดไปให้คุณได้

Q&A

1. อาการแพ้แลคโตสมีลักษณะเหมือนภูมิแพ้ทั่วไป หรือไม่

คำตอบ: อาการแพ้แลคโตสมีลักษณะที่แตกต่างไปจากการแพ้นม หรือผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนม

อาการแพ้นมจะคล้ายกับอาการแพ้อาหารอื่นๆ คือ ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมีปฏิกิริยาไวต่ออาหาร ส่งผลให้เกิดผดผื่นคัน และบวมแดงบริเวณผิวหนัง หรือส่วนต่างๆ ของร่างกาย

เมื่อคุณแพ้อะไรสักอย่าง แม้จะเป็นเพียงอณูเล็กๆ ก็สามารถกระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาแพ้ต่อสิ่งนั้นได้

ในขณะที่ผู้มีอาการแพ้แลคโตสจะยังคงสามารรับประทานอาหาร หรือดื่มเครื่องดื่มนั้นๆ ได้ในปริมาณเล็กน้อยโดยไม่เกิดอาการแพ้ใดๆ แต่ก็ขึ้นอยู่กับร่างกายของแต่ละคนด้วย

ดูแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้อาหาร และภูมิแพ้อาหารแฝง เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจเหล่านี้ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


11 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Yvette Brazier, Lactose intolerance: What you need to know (https://www.medicalnewstoday.com/articles/180120.php), January 23, 2018

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
แพ้อาหารทะเลรักษาหายได้ไหมคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากพยาบาลผู้เชี่ยวชาญ
ทำไมทานกล้วยสุกแล้วเกิดอาการแพ้คันคอคันหูคันตาคะซึ่งปกติแต่ก่อนรับประทานได้มากแต่ไม่เป็นอะไร
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
อาการของโรคภูมิแพ้ สามารถรักษาให้หายขาดได้มั้ยคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
กรณีที่เราทานผงชูรส แล้วมีอาการไอ เป็นเพราะอะไร แล้วเราจะรู้ได้ไงว่าเราแพ้ผงชูรสจริงหรือเปล่า
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
โรคภูมิแพ้ สามารถหายได้ไหม
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
โรคภูมิแพ้สามารถรักษาให้หายขาดได้หรือไม่ ถ้าไม่ได้เพราะอะไร
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)