เจียวกู่หลาน หรือที่คุ้นเคยกันในชื่อ ปัญจขันธ์ เป็นสมุนไพรดั้งเดิมที่ชาวจีนใช้กันมาช้านาน จนถูกขนานนามอีกชื่อว่า ซียันเช่า แปลตามภาษาจีนว่า สมุนไพรแห่งชีวิตอมตะ เนื่องด้วยสสรพคุณที่มากมายและยังถูกใช้เป็นยาอายุวัฒนะอีกด้วย นอกจากนี้ยังมีการใช้เจียวกู่หลานมากลั่นเป็นชาในประเทศญี่ปุ่นอีกด้วย ชาวญี่ปุ่นจึงเรียก เจียวกู่หลานว่า อมาชาซูรู ซึ่งมีความหมายว่า ชาหวานจากเถาไม้
ชื่อวิทยาศาสตร์ Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino
สูตรอาหารเสริม รวมสารสำคัญ 9 ชนิด สำหรับ เบาหวาน น้ำตาลในเลือดสูง ความดัน ไขมัน
ซื้อผ่าน HD ประหยัดกว่า / ราคาพิเศษสำหรับ นศ. / ผ่อน 0% / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
ชื่อวงศ์ CUCURBITACEAE
ชื่ออังกฤษ Gynostemma, Penta Tea, Southern Ginseng
ชื่อท้องถิ่น เจียวกู่หลาน ชาสตูล เบญจขันธ์ ปัญจขันธ์ อมาชาซูรู
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของเจียวกู่หลาน
เจียวกู่หลานเป็นไม้เถาล้มลุก อยู่ได้หลายปี ลำต้นหรือเถาเล็กเรียวยาว เส้นผ่านศูนย์กลาง 2-4 มิลลิเมตร ที่ข้อมีขนบางๆ และมักมีรยางค์เป็นเส้นยาว ตอนปลายเส้นแยก 2 แฉก ลำต้นเลื้อยยาวแตกแขนง บริเวณข้อของลำต้นสามารถออกรากได้ ลำต้นมีลักษณะค่อนข้างอวบ สีขาวหรือน้ำตาลอ่อน ข้อของลำต้นส่วนที่อยู่ใต้ดินก็สามารถออกรากและแตกยอดใหม่เจริญเติบโตเป็นแขนงใต้ดินหรือแขนงโผล่เหนือดินได้ ใบของเจียวกู่หลานเป็นใบประกอบแบบฝ่ามือ ออกสลับ ส่วนมากมีใบย่อย 5 ใบ แต่บางครั้งอาจมี 3 หรือ 7 ใบ ก้านใบยาว 3-7 เซนติเมตร มักมีขนบางๆ อยู่เป็นแนวยาว ใบย่อยรูปไข่หรือรูปรี ใบย่อยตรงกลางมีขนาดใหญ่กว่าใบย่อยข้างๆ โดยทั่วไปกว้าง 2-4 เซนติเมตร ยาว 4-8 เซนติเมตร ปลายและโคนแหลม ขอบหยักหรือเป็นคลื่นหรือเรียบ ด้านบนสีเขียวเข้มกว่าด้านใต้ใบ มีขนสั้นอยู่ประปรายทั่วไป แต่จะมีขนอยู่มากตามเส้นใบ เส้นแขนงใบมีข้างละ 5-7 เส้น ก้านใบย่อยยาว 1-4 มิลลิเมตร ดอกแยกเพศและแยกต้น ออกเป็นช่อตามง่ามใบหรือปลายกิ่ง ช่อดอกเพศผู้ เป็นช่อแบบช่อแยกแขนง โปร่ง ยาว 5-30 เซนติเมตร ช่องแขนงยาว 3-15 เซนติเมตร ดอกเล็กมาก สีเขียวอมเหลือง ก้านดอกสั้นมาก โคนก้านมีใบประดับเล็กๆ กลีบเลี้ยงโคนติดกันคล้ายรูปถ้วยปลายแยกเป็นแฉกปลายแหลม 5 แฉก เล็กมาก ยาวประมาณ 1 มิลลิเมตร กลีบดอกโคนติดกันคล้ายหลอดสั้น ปลายแยกเป็นแฉกปลายแหลม 5 แฉก ยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูติดกัน ช่อดอกเพศเมีย เป็นช่อสั้นๆ และมีดอกน้อยกว่าช่อดอกเพศผู้ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกคล้ายในดอกเพศผู้มีรังไข่อยู่ใต้วงกลีบภายในรังไข่มี 2-3 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล (Ovul) 2 เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียมี 2-3 อัน ปลายก้านแยกแฉกสั้นๆ 2 แฉก ผลมีเนื้อ ค่อนข้างกลม ขนาดเล็กมาก กว้าง 4-6 มิลลิเมตร อาจพบใหญ่ได้ถึง 9 มิลลิเมตร บริเวณใกล้ปลายผลมักมีรอยคล้ายเส้นรอบผล ผลสุกสีดำ มีเมล็ดเล็กมาก 1-3 เมล็ด ผิวเมล็ดขรุขระ
สรรพคุณของเจียวกู่หลาน
เจี่ยวกู่หลาน ส่วนที่นำมาทำยาจะใช้ทั้งต้นและราก มีรสขม เป็นยาเย็นใช้เป็นยาขับพิษ แก้พิษอักเสบ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ เป็นยารักษาหลอดลมอักเสบ ตับอักเสบ กรวยไตอักเสบ กระเพาะและลำไส้อักเสบ แก้ความดันโลหิต ลดคอเรสเตอรอล เป็นอายุวัฒนะ วิธีรับประทานเจียวกู่หลานคือ นำทั้งต้นมาล้างน้ำสะอาด แล้วอบให้แห้ง จากนั้นบดเป็นผง รับประทานครั้งละ 3 กรัม หรือเข้าตำรับร่วมกับตัวยาอื่นๆ ดังนี้
- กรณีใช้เป็น ยาขับพิษ แก้พิษอักเสบ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ สามารถเข้าตำรับร่วมกับ รางจืด หญ้านาง ตะไคร้ เป็นต้น
- กรณีใช้เป็น ยาแก้ไอ ขับเสมหะ รักษาหลอดลมอักเสบ สามารถเข้าตำรับร่วมกับ สมอไทย สมอพิเภก มะขามป้อม เป็นต้น
- กรณีใช้เป็น ตับอักเสบ กรวยไตอักเสบ กระเพาะและลำไส้อักเสบ แก้ความดันโลหิต ลดคอเรสเตอรอล สามารถเข้าตำรับร่วมกับ กระเจี๊ยบ เป็นต้น
- กรณีใช้เป็น ยาอายุวัฒนะ สามารถเข้าตำรับร่วมกับ กระชาย โสมจีน พริกไทยดำ เป็นต้น
เจียวกู่หลานกับงานวิจัยที่น่าสนใจ
งานวิจัยเกี่ยวกับเจียวกู่หลานมีหลายระดับ ดังนี้
- การศึกษาระดับหลอดทดลอง พบว่าสารสกัดเข้มข้นจากเจียวกู่หลานยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้ แต่ยังไม่มีการศึกษาฤทธิ์ต้านมะเร็งในระดับคลินิก
- ในอาสาสมัครสุขภาพดีที่สูงอายุ รับประทานน้ำต้มจากใบเจียวกู่หลาน พบว่าทำให้คุณภาพชีวิตโดยรวมดีขึ้น เช่น ความจำดี ปวดเมื่อยลดลง นอนหลับสนิทมากขึ้น สอดคล้องกับสรรพคุณที่ใช้เจียวกู่หลานเป็นสมุนไพรอายุวัฒนะ
- ในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงและมีโรคหัวใจ รับประทานน้ำต้มจากใบเจียวกู่หลาน พบว่าผู้ป่วยมีความดันโลหิตลดลงอย่างมีนัยสำคัญ
ข้อห้ามและข้อควรระวังเกี่ยวกับการบริโภคเจียวกู่หลาน
แม้จะมีข้อมูลรายงานการวิจัยว่าเจียวกู่หลานรักษาโรคความดันโลหิตได้จริง แต่การศึกษาในคนยังมีจำนวนไม่มาก จึงไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน นอกจากนี้ผู้ที่รับประทานเจียวกู่หลานร่วมกับยาลดความดันที่แพทย์แผนปัจจุบันสั่งจ่าย ควรเฝ้าระวังไม่ให้ความดันโลหิตลดต่ำกว่า 90/60 mmHg ดังนั้นจึงควรรับประทานเจียวกู่หลานเป็นอาหารเสริม หรือน้ำชาเพื่อสุขภาพมากกว่ารับประทานเป็นยา และไม่ควรใช้ในเด็กหรือสตรีมีครรภ์ เนื่องจากยังขาดข้อมูลด้านความปลอดภัยในการใช้ อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ ทางที่ดีควรรอผลการศึกษาเพิ่มเติม เพื่อให้ใช้สมุนไพรได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีความปลอดภัยมากขึ้น
