การวินิจฉัยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขจะขึ้นอยู่กับประวัติทางการแพทย์ ประวัติครอบครัว และการตรวจเพิ่มเติม ซึ่งแพทย์จะทำการรักษาแบ่งเป็นหลัก ๆ สองทาง คือ การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตร่วมกับการใช้ยาเพื่อบรรเทาอาการ
การวินิจฉัยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข
ไม่มีการตรวจหรือการทดสอบใดที่สามารถทำให้วินิจฉัยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขได้ภายในครั้งเดียว
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
การวินิจฉัยจะขึ้นอยู่กับอาการประวัติทางการแพทย์ และประวัติครอบครัว การตรวจร่างกายและผลการตรวจเพิ่มเติมของคุณ
แพทย์ประจำตัวของคุณสามารถวินิจฉัยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขได้ด้วยตนเองแต่อาจส่งต่อตัวคุณให้กับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญประสาทวิทยาหากไม่มั่นใจในผลการตรวจเพื่อวินิจฉัย
มีเกณฑ์หลัก ๆ สี่ข้อที่แพทย์ประจำตัวคุณหรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญของคุณจะต้องคำนึงถึงเพื่อยืนยันผลการวินิจฉัย สิ่งเหล่านี้คือ:
- แรงกระตุ้นอย่างรุนแรงที่ทำให้คุณต้องขยับขาโดยปกติจะมีอาการที่ไม่พึงประสงค์ เช่น อาการเหน็บ คัน หรือแสบร้อน
- อาการของคุณเกิดขึ้นหรือค่อย ๆ แย่ลงเมื่อคุณกำลังพักผ่อนหรือไม่ได้ขยับตัว
- อาการของคุณดีขึ้นโดยการขยับขาหรือถูขา
- อาการของคุณแย่ลงในตอนเย็นหรือตอนกลางคืน
การประเมินอาการสำหรับกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข
แพทย์ประจำตัวหรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญของคุณจะซักถามคุณเกี่ยวกับรูปแบบของอาการเพื่อช่วยในการประเมินความรุนแรงของโรคนี้ ตัวอย่างเช่นพวกเขาอาจถามคุณว่า:
- คุณมีอาการบ่อยแค่ไหน
- คุณรู้สึกว่าอาการรุนแรงแค่ไหน
- อาการของคุณกระทบชีวิตของคุณมากหรือไม่
- อาการของคุณทำให้คุณภาพการนอนหลับแย่ลง หรือตื่นระหว่างคืน หรือทำให้เหนื่อยอ่อนระหว่างวันหรือไม่
การจดบันทึกการนอนหลับในทุก ๆ วัน อาจช่วยให้แพทย์ของคุณประเมินอาการของคุณได้ง่ายยิ่งขึ้น คุณสามารถใช้สมุดไดอารี่เพื่อบันทึกนิสัยการนอนหลับประจำวันของคุณ เช่น จดเวลาที่คุณไปที่เตียงนอน จดเวลาว่าคุณหลับไปนานแค่ไหน กี่ครั้งที่คุณตื่นขึ้นในช่วงกลางคืน และจำนวนช่วงของความเหนื่อยล้าในระหว่างวัน
อาการที่ไม่รุนแรงของกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขมักจะได้รับการรักษาโดยการแนะนำให้เปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต เช่น มีวินัยในการนอนหลับ และหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น เช่น คาเฟอีน แอลกอฮอล์ หรือบุหรี่ในช่วงตอนเย็น
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
ถ้าอาการของคุณรุนแรงขึ้นคุณอาจต้องใช้ยาเพื่อควบคุมอาการดังกล่าว
การตรวจเลือด
แพทย์ประจำตัวของคุณอาจส่งคุณไปตรวจเลือดเพื่อยืนยันหรือตัดสาเหตุที่อาจเป็นไปได้ของอาการขาอยู่ไม่สุข ตัวอย่างเช่น คุณอาจได้รับการตรวจเลือดเพื่อตัดภาวะผิดปกติ เช่น โรคโลหิตจาง โรคเบาหวาน และปัญหาการทำงานของไตชนิดต่าง ๆ ออกไป
เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการหาระดับของธาตุเหล็กในเลือดของคุณ เนื่องจากระดับธาตุเหล็กที่ต่ำอาจทำให้เกิดกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขชนิดทุติยภูมิได้ ซึ่งภาวะระดับธาตุเหล็กในเลือดต่ำสามารถรักษาได้ด้วยธาตุเหล็กเสริมชนิดรับประทาน
การตรวจสุขภาพการนอนหลับ (Sleep test)
หากคุณมีอาการขาอยู่ไม่สุขและการนอนหลับของคุณถูกรบกวนอย่างมาก การตรวจสุขภาพการนอนหลับ เช่น การตรวจโดยตรึงแขนขาไว้นั้นอาจเป็นสิ่งที่ถูกแนะนำให้ทำ การตรวจนี้เป็นการนอนหลับบนเตียงเป็นระยะเวลาหนึ่งโดยไม่ต้องขยับขาด้วยตนเอง ขณะที่เฝ้าดูการเคลื่อนไหวของขาที่ไม่สามารถควบคุมได้
ในบางครั้งอาจแนะนำให้ทำการแปลผลการตรวจการนอนหลับ (polysomnography) ร่วมด้วยซึ่งคือการตรวจที่วัดอัตราการหายใจ คลื่นสมอง และการเต้นของหัวใจตลอดการนอนหลับในช่วงเวลากลางคืน ผลลัพธ์ของการแปรผลดังกล่าวจะยืนยันได้ว่าคุณมีการเคลื่อนไหวของแขนขาเป็นระยะ ๆ ระหว่างนอนหลับ (periodic limb movements in sleep: PLMS) หรือไม่
การรักษากลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข
กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขซึ่งไม่ได้สัมพันธ์กับภาวะทางการแพทย์อื่น ๆ สามารถรักษาได้โดยมีการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตบางอย่างเท่านั้น
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
ถ้าอาการรุนแรงขึ้นอาจจำเป็นต้องใช้ยาเพื่อบรรเทาอาการ
กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขที่เกิดจากภาวะทางการแพทย์อื่น ๆ มักจะสามารถรักษาได้โดยการรักษาสาเหตุดังกล่าวนั้นโดยตรง ตัวอย่างเช่น โรคโลหิตจางจากภาวะขาดธาตุเหล็กสามารถรักษาได้โดยการได้รับธาตุเหล็กเสริม
หากโรคนี้เกิดขึ้นเกี่ยวข้องกับการตั้งครรภ์ก็มักจะหายได้ด้วยตัวเองภายในสี่สัปดาห์หลังจากการคลอดบุตร
การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต
การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตจำนวนหนึ่งอาจเพียงพอที่จะบรรเทาอาการขาอยู่ไม่สุข ซึ่งวิธีเหล่านี้ได้แก่ :
- หลีกเลี่ยงสารกระตุ้นในช่วงเย็น เช่น คาเฟอีน ยาสูบ และแอลกอฮอล์
- งดสูบบุหรี่
- ออกกำลังกายเป็นประจำทุกวัน แต่ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายใกล้เวลานอน
- ฝึกฝนนิสัยการนอนที่ดีต่อสุขภาพ เช่น เข้านอนและตื่นขึ้นในเวลาเดียวกันทุกวัน ไม่หลับในระหว่างวัน ใช้เวลาผ่อนคลายร่างกายและจิตใจก่อนเข้านอน และหลีกเลี่ยงการดื่มคาเฟอีนใกล้เวลานอน
- หลีกเลี่ยงยาที่ทำให้เกิดอาการหรือทำให้อาการแย่ลง - อย่างไรก็ตาม ถ้าคุณคิดว่ายาที่คุณใช้อยู่เป็นสาเหตุของอาการของคุณให้นัดหมายเพื่อไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญหรือแพทย์ประจำตัวของคุณเพื่อทำการปรับยาดังกล่าว
ในช่วงที่เกิดอาการขากระตุกหรือขาขยับโดยไม่ได้ตั้งใจ วิธีต่อไปนี้อาจช่วยบรรเทาอาการดังกล่าวได้:
- นวดขา
- อาบน้ำอุ่นในตอนเย็น
- ประคบอุ่นหรือประคบเย็นที่กล้ามเนื้อขา
- ทำกิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น อ่านหนังสือหรือดูโทรทัศน์
- การออกกำลังกายเพื่อผ่อนคลาย เช่น การเล่นโยคะหรือไทชิ
- เดินและยืดกล้ามเนื้อ
การใช้ยาในผู้ป่วยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข
ยากลุ่มกระตุ้นสารโดปามีน (Dopamine agonist)
คุณอาจได้รับยากลุ่มกระตุ้นสารโดปามีน หากคุณพบอาการขยับของขาหรือกระตุกบ่อย ๆ ยาดังกล่าวจะทำงานโดยการเพิ่มระดับโดปามีนในร่างกายซึ่งมักมีระดับต่ำในผู้ป่วยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข
ยากลุ่มกระตุ้นสารโดปามีนที่อาจใช้ ได้แก่:
- ยา ropinirole
- ยา pramipexole
- ยา rotigotine ชนิดแปะผิวหนัง
ยาเหล่านี้อาจมีฤทธิ์ข้างเคียงทำให้คุณรู้สึกง่วงนอน ดังนั้นคุณควรระมัดระวังเรื่องการขับขี่หรือต้องใช้เครื่องมือหรือเครื่องจักรหลังจากรับประทานยา ผลข้างเคียงอื่น ๆ ที่เป็นไปได้ ได้แก่ อาการคลื่นไส้ วิงเวียนศีรษะ และอาการปวดหัว
หากคุณรู้สึกคลื่นไส้ขณะได้รับยากลุ่มกระตุ้นสารโดปามีน คุณอาจได้รับยาอื่นร่วมด้วยเพื่อช่วยในการรักษาเช่น ยากลุ่มแก้คลื่นไส้อาเจียน (antiemetics)
ความผิดปกติในการควบคุมแรงกระตุ้น (Impulse Control Disorder: ICD) เป็นผลข้างเคียงหนึ่งที่พบได้ของยากลุ่มนี้ แต่มีความถี่ค่อนข้างต่ำ
ผู้ป่วยที่เป็นภาวะความผิดปกติในการควบคุมแรงกระตุ้นจะไม่สามารถต้านทานแรงกระตุ้นให้ทำสิ่งที่เป็นอันตรายทั้งต่อตนเองหรือผู้อื่น ตัวอย่างเช่น อาจทำให้เกิดการติดสุรา ติดยา ติดพนัน ติดการช็อปปิ้ง หรือแม้แต่เรื่องเพศซึ่งทำให้กลายเป็นคนติดเซ็กส์
อย่างไรก็ตามแรงกระตุ้นที่เพิ่มขึ้นด้วยภาวะดังกล่าวนั้นจะค่อย ๆ ลดลงเมื่อการรักษาด้วยตัวยากลุ่มกระตุ้นสารโดปามีนนั้นสิ้นสุดลง
ยาแก้ปวด
ยาแก้ปวดที่มีสารเสพติดชนิดอ่อน เช่น ยา codeine หรือยา tramadol อาจถูกสั่งโดยแพทย์เพื่อลดอาการปวดที่เกี่ยวข้องกับอาการขาอยู่ไม่สุข
นอกจากนี้ยา gabapentin และ pregabalin ยังได้รับการสั่งในบางครั้งเช่นกันเพื่อช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดของโรคดังกล่าว ผลข้างเคียงของยาเหล่านี้ ได้แก่ อาการวิงเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย และเกิดอาการปวดหัว
วิธีช่วยในการนอนหลับ
ถ้าอาการขาอยู่ไม่สุขนั้นรบกวนการนอนหลับของคุณ แพทย์อาจสั่งให้ใช้ยากลุ่มหนึ่งในระยะสั้น ๆ เพื่อช่วยให้การนอนหลับดีขึ้น
ยาประเภทนี้เป็นที่รู้จักกันในชื่อ ยานอนหลับ เช่น ยา temazepam และยา loprazolam ยานอนหลับนั้นมักแนะนำเฉพาะสำหรับการทานในระยะสั้นเท่านั้นซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะทานติดต่อกันเป็นเวลาไม่เกินหนึ่งสัปดาห์
คุณอาจพบว่าคุณยังรู้สึกง่วงนอนหรือเหงาซึมในช่วงตอนเช้าหลังจากคืนที่รับประทานยาได้
ยา levodopa
ยา levodopa อาจใช้ในกรณีที่คุณมีอาการอยู่ไม่สุขเป็นครั้งคราวเท่านั้น เนื่องจากหากทานยา levodopa ติดต่อกันทุกวันจะทำให้มีความเสี่ยงสูงที่อาการจะแย่ลงแทน
Levodopa มีในรูปแบบทั้งยาเม็ดหรือเป็นยาน้ำและคุณควรทานยานี้เมื่อคุณรู้สึกว่ากำลังจะเกิดอาการขาขยับ หรือขากระตุกเท่านั้น
ตัวยาจะทำให้คุณรู้สึกง่วงนอนในทันที ดังนั้นคุณจึงไม่ควรขับรถหรือใช้เครื่องมือหรือเครื่องจักรใด ๆ หลังจากทานยาดังกล่าว
