อาการไอมีเสมหะ คือ มีอาการไอร่วมกับมีเสมหะในลำคอ ซึ่งเป็นอาการไอที่พบได้บ่อยที่สุดแบบหนึ่ง ส่วนมากเกิดจากเป็นหวัด ซึ่งอาจมีน้ำมูกลงคอ หรืออาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัส หรือแบคทีเรีย หรือบางครั้งอาจเป็นเพราะภูมิแพ้ก็ได้เช่นกัน
การดูแลตัวเองระยะแรกอาจใช้วิธีดื่มน้ำมากๆ หรืออาจใช้ยาแก้ไอละลายเสมหะบรรเทาอาการ ซึ่งคุณจะต้องเลือกให้เหมาะสมกับอาการไอแบบต่างๆ ดังนี้
ยุค New Normal สุขภาพ เป็นสิ่งที่ทุกคนใส่ใจมากยิ่งขึ้น
ถ้าเริ่มมีอาการเจ็บคอ คันคอ ระคายคอ หรือมีเสมหะ เหนียวคอ มาดู 5 วิธี บรรเทาง่ายๆ ได้ผล อย่ารอให้เป็นหนัก
ลักษณะอาการไอมีเสมหะ
อาการไอมีเสมหะแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่
- ไอมีเสมหะใส ไม่มีสี หรือมีสีขาวขุ่น สาเหตุอาจเกิดจากไวรัส หรือภูมิแพ้ กรณีนี้ควรให้ยารักษาตามอาการ เช่น ยาละลายเสมหะ หรือยาขับเสมหะ โดยไม่มีความจำเป็นต้องให้ยาปฏิชีวนะ เพราะว่าไม่มีการติดเชื้อของแบคทีเรีย
- ไอมีเสมหะข้นสีเขียว หรือสีเหลือง แสดงว่าอาจมีการติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินหายใจ แพทย์อาจพิจารณาใช้ยาปฏิชีวนะร่วมกับยาละลายหรือขับเสมหะ
ยาแก้ไอละลายเสมหะ
ยาที่ช่วยบรรเทาอาการไอละลายเสมหะ นิยมนำมาใช้รักษาการมีเสมหะคั่งเนื่องจากโรคหวัด โรคภูมิแพ้ ภาวะติดเชื้อทางเดินหายใจ หรืออาจนำมาใช้รักษาโรคอื่นๆ ในระบบทางเดินหายใจ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ ยาทั้งสองกลุ่มนี้มีจำหน่ายในท้องตลาด ทั้งในรูปแบบยาน้ำและยาเม็ด มีทั้งสูตรยาเดี่ยวและยาผสม ยาในกลุ่มนี้จัดเป็นยาอันตราย สามารถหาซื้อได้ในร้านขายยา แต่ต้องจ่ายโดยเภสัชกรเท่านั้น ยาที่ช่วยบรรเทาอาการไอมีเสมหะแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่ม ตามกลไกการออกฤทธิ์ ได้แก่
1. ยาละลายเสมหะ (Mucolytics)
เป็นยาที่ออกฤทธิ์เข้าไปย่อยโปรตีนหรือเกิดปฏิกิริยาทางเคมี ซึ่งจะมีผลทำลายการรวมตัวกันของโปรตีนที่จับตัวเป็นก้อนเสมหะเหนียวข้น รวมถึงลดแรงตึงผิวของเสมหะ ทำให้เสมหะใสขึ้น เหนียวข้นน้อยลงจนกลไกของร่างกายสามารถขับเสมหะออกมาได้ง่ายยิ่งขึ้น ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่
- อะเซทิลซิสเทอีน (Acetylcysteine; Acetin® Fluimucil®, Flucil®, Mucil®, Muclear®) หรือเอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน (N-acetylcysteine; NacLong®) ออกฤทธิ์โดยในโครงสร้างของอะเซทิลซิสเทอีนมีหมู่ซัลไฮดริลอิสระที่สามารถสลายพันธะไดซัลไฟด์ของมิวโคโปรตีน (mucoprotein) ของเสมหะได้ ส่งให้ความข้นหนืดของเสมหะลดลง ส่วนใหญ่พบในรูปแบบแกรนูล หรือเม็ดฟู่ละลายน้ำ
- คาร์โบซิสเทอีน (Carbocysteine; Amicof®, Expetan®/Expetan-Kids®/Expetan-R®, Flemex®/Flemex Kids®) ยาในกลุ่มนี้ได้รับความนิยมมากเนื่องจากมีประสิทธิภาพในการละลายเสมหะดี มีราคาไม่แพง และผลข้างเคียงน้อย มีความปลอดภัยสูงสามารถใช้ได้ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ไตรมาสที่ 2 และ 3 แต่ไม่ควรใช้ในหญิงตั้งครรภ์ไตรมาสที่ 1 เนื่องจากยาจะมีผลต่อพัฒนาการของทารกในครรภ์
- บรอมเฮกซีน (Bromhexine; Bisolvon®, Bisolvon® Syrup, Bisoltab®, Bromcolex®, Bromxin®, Bromxine®) บรอมเฮกซีนนิยมใช้เช่นกัน เนื่องจากมีความเป็นพิษต่ำ ยาตัวนี้สามารถใช้ได้ในหญิงตั้งครรภ์
- แอมบร็อกซอล (Ambroxol; Mucolid®, Mucosolvan®, Mucosolvan-SR®) มีคุณสมบัติช่วยให้เสมหะเหลวลง ทำให้เสมหะที่เหนียวข้นและคั่งค้างอยู่ในหลอดลมถูกขับออกได้ง่าย ทำให้การหายใจสะดวกขึ้น นิยมใช้ละลายเสมหะในโรคของระบบทางเดินหายใจทั้งชนิดเฉียบพลันและเรื้อรังที่มีเสมหะเหนียวข้น สำหรับหญิงตั้งครรภ์ ยาแอมบรอกซอลจัดอยู่ในประเภท B แม้ว่าจะมีความปลอดภัยกับหญิงตังครรภ์ แต่ก็ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์ 3 เดือนแรก หากจำเป็นต้องใช้ควรปรึกษาแพทย์ก่อน
2. ยาขับเสมหะ (Expectorants)
เป็นยาที่ออกฤทธิ์โดยกระตุ้นให้เยื่อบุในระบบทางเดินหายใจกำจัดเสมหะออกจากร่างกาย และเพิ่มปริมาณสารคัดหลั่งในระบบทางเดินหายใจให้มากขึ้น ช่วยให้ผู้ป่วยไอเอาเสมหะออกมาได้ง่ายและหายใจสะดวกยิ่งขึ้น โดยแท้จริงแล้วการที่เรามักมีอาการไอร่วมด้วยขณะที่มีเสมหะ นั่นคือกลไกหนึ่งของร่างกายที่ต้องการขับเสมหะออกมานั่นเอง ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่
- ยาไกวเฟนิซิน (Guaifenesins หรือ Glycerol guaicolate; Fenesin®, Robitussin®, MUCHES®, Icolid®, Terco-D®) เป็นยาขับเสมหะชนิดหลักที่มีใช้มานาน และได้รับความนิยมสูง มีทั้งตำรับยาเดี่ยวและชนิดยาผสม
- ยาเทอร์พินไฮเดรต (Terpin hydrate) มีประสิทธิภาพในการขับเสมหะดีใกล้เคียงกับชนิดอื่น ในประเทศไทยนิยมนำไปผสมกับยาแก้ไอหรือยาขับเสมหะชนิดอื่น เช่น กัวฟีนีซีน
- ยาแอมโมเนียมคลอไรด์ (Ammonium chloride) มักนำไปใช้ผสมกับยาแก้ไอหรือยาแก้แพ้ ลดน้ำมูก แต่ไม่นิยมนำมาใช้เป็นยาขับเสมหะเป็นหลัก
ตัวอย่างยาแก้ไอละลายเสมหะชนิดสูตรผสม
ยาในกลุ่มนี้ทั้งหมดจัดเป็นยาอันตรายที่ต้องจ่ายโดยเภสัชกรเท่านั้น
1. A-nadri® Cough Syrup
มีส่วนประกอบของยา ดังนี้
ยุค New Normal สุขภาพ เป็นสิ่งที่ทุกคนใส่ใจมากยิ่งขึ้น
ถ้าเริ่มมีอาการเจ็บคอ คันคอ ระคายคอ หรือมีเสมหะ เหนียวคอ มาดู 5 วิธี บรรเทาง่ายๆ ได้ผล อย่ารอให้เป็นหนัก
- ammonium chloride 125 mg
- chlorpheniramine 2.5 mg
- Na citrate 62.5 mg
สรรพคุณของยา มีดังนี้
- ขับเสมหะ
- บรรเทาอาการไอ
- ลดน้ำมูก
- บรรเทาอาการภูมิแพ้
2. Aracaf®
มีส่วนประกอบของยา ดังนี้
- ammonium Cl 125 mg
- diphenhydramine HCl 12.5 mg
- Na citrate 50 mg
สรรพคุณของยา มีดังนี้
- ขับเสมหะ
- บรรเทาอาการไอ
- ลดน้ำมูก
- บรรเทาอาการภูมิแพ้
3. Asthnyl®
มีส่วนประกอบของยา (Per 5 mL) ดังนี้
- guaifenesin 66.5 mg
- terbutaline 1.5 mg
สรรพคุณของยา มีดังนี้
- ขับเสมหะ
- ช่วยขยายหลอดลม
4. Codee-C®
มีส่วนประกอบของยา ดังนี้
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
- guaifenesin 100 mg
- terpin hydrate 130 mg
- codeine phosphate 10 mg
สรรพคุณของยา มีดังต่อไปนี้
- ขับเสมหะ
- บรรเทาอาการไอ
5. D-Coate ®
มีส่วนประกอบของยา ดังนี้
- glyceryl guaiacolate 50 mg
- terpin hydrate 85 mg
- dextromethorphan HBr 20 mg
สรรพคุณของยา มีดังต่อไปนี้
- ขับเสมหะ
- บรรเทาอาการไอ
6. British Dispensary Health Care®
มีส่วนประกอบของยา (60 mL; Per 5 mL)
- glycyrrhiza fluid extr 0.6 mL
- antimony K tartrate 1.2 mg
- camphorated opium tinct 0.6 mL
สรรพคุณของยา มีดังต่อไปนี้
- ขับเสมหะ
- บรรเทาอาการไอ
ข้อควรระวังในการใช้ยาแก้ไอละลายเสมหะ
- ควรแจ้งแพทย์และเภสัชกรถึงประวัติโรคที่เป็น และประวัติการแพ้ยา เพื่อหลีกเลี่ยงอาการแพ้ยาและผลเสียต่างๆ ที่อาจเกิดจากการใช้ยา
- หญิงที่วางแผนตั้งครรภ์ กำลังตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งก่อนใช้ยา
- ควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนใช้ยาไกวเฟนิซิน หากมีโรคประจำตัวเกี่ยวกับทางเดินหายใจ เช่น โรคถุงลมโป่งพอง หลอดลมอักเสบ โรคหืด ไอเป็นเลือด อาการไอจากการสูบบุหรี่ หรือมีเสมหะมาก
- ไม่ควรใช้ยาไกวเฟนิซินในเด็กอายุต่ำกว่า 4 ปี
- ระหว่างรับประทายาขับเสมหะควรดื่มน้ำมากๆ เพื่อช่วยลดความข้นเหนียวของเสมหะ ทำให้เสมหะขับออกง่ายขึ้น
ดูแพ็กเกจตรวจสุขภาพทั้งผู้หญิง และผู้ชายทุกวัย เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจต่างๆ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
