ไกวเฟเนซิน (Guaifenesin) หรือชื่อทางเคมีอีกชื่อหนึ่งคือ กลีเซอริล ไกวอะโคเลท (glyceryl guaiacolate) เป็นยาที่มีฤทธิ์ในการขับเสมหะ มักเป็นส่วนผสมในตำรับยาแก้ไอ รักษาอาการหวัดหลายตำรับ โดยไกวเฟเจซินจะช่วยเพิ่มการหลั่งของเมือกที่บริเวณทางเดินหายใจ และออกฤทธิ์กับตัวรับแกสติรก วากัส (gastric vagaries receptor) กระตุ้นการเกิดเอฟเฟอเรนท์พาราซิมพาเธติก (efferent parasympathetic)
ไกวเฟเนซินลดความหนืดของเมือกโดยลดความสามารถในการยึดติดของเยื่อเมือก ลดแรงตึงผิว และเพิ่มการดูดน้ำเข้าสู่เยื่อเมือก ซึ่งทำให้เยื่อเมือกมีความหนืดลดลงได้ ไกวเฟเนซินช่วยส่งเสริมประสิทธิภาพของกลไก mucociliary ซึ่งเป็นกลไกที่สำคัญในการขับเมือกที่สะสมอยู่บริเวณทางเดินหายใจส่วนบน และทางเดินหายใจส่วนล่าง
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ไกวเฟเนซินยังมีการใช้ในการรักษาไฟโบรไมอัลเจีย (fibribromyalgia) แต่ปัจจุบันยังไม่มีการรับรองในการใช้ไกวเฟเนซินสำหรับข้อบ่งใช้นี้ เนื่องจากการศึกษาแบบ double-blinded พบว่าไกวเฟเนซินไม่ได้ให้ผลการรักษาที่ดีไปกว่ายาหลอก ไกวเฟเนซินถูกรับรองโดยคณะกรรมการอาหารและยา สหรัฐอเมริกาในปีค.ศ. 1952
ตัวอย่างยี่ห้อของยาไกวเฟเนซินที่มีจำหน่ายในประเทศไทย
- Fenesin ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต GPO
- Robitussin ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต Pfizer
- Guaiacol Syrup ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต สุพงษ์เภสัช
- Glyceryl Guaiacolate Syrup ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต เอเชี่ยน ฟาร์มาซูติคัล
- Mucinex ยาเม็ด รูปแบบ sustain release ขนาด 600 มิลลิกรัม จากผู้ผลิต Reckitt benckiser
- Glyryl Syrup ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต Pharmasan
- Mactussin ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต Macrophar
- Robitussin ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต Olic
- Glyceryl Guaiacolate 100mg Tablets ยาเม็ด ขนาด 100 มิลลิกรัม จากผู้ผลิต Inpac pharma
- MUCHES-200 ยาเม็ด ขนาด 200 มิลลิกรัม และ MUCHES-400 ยาเม็ด ขนาด 400 มิลลิกรัม จากผู้ผลิต V.S.pharma
- Glycolate Tablet ยาเม็ด ขนาด 100 มิลลิกรัม จากผู้ผลิต T.man pharma
- Kidkof ยาน้ำเชื่อม ความแรง 100 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร จากผู้ผลิต ห้างยาไทย 1942
โรคและอาการที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยานี้บรรเทา
- ข้อบ่งใช้สำหรับบรรเทาอากมาไอ ขับเสมหะ
- ไม่ใช้ยานี้ในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีอาการหรือโรคที่เกี่ยวข้องกับอาการเรื้อรัง
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคไต โรคตับ ระดับรุงแรง
- ระวังการใช้ยานี้ในสตรีมีครรภ์
- ระวังการใช้ยานี้ในสตรีให้นมบุตร
กลไกการออกฤทธิ์ของไกวเฟเนซิน
ไกวเฟเนซินออกฤทธิ์แบบ systemic โดยเชื่อว่าฤทธิ์ในการขับเสมหะเกิดจากความสามารถในการเพิ่มปริมาตรของเมือกโดยเพิ่มปริมาณของเหลว ร่วมกับการลดความหนืดของเมือกที่หลั่งจากหลอดลมและถุงลม ไกวเฟเนซินอาจมีฤทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการเพิ่มประสิทธิภาพการขับเสมหะจากการไอ อย่างไรก็ตามการศึกษาที่แน่ชัดของกลไกการออกฤทธิ์ของไกวเฟเนซินยังมีอยู่จำกัด
ข้อบ่งใช้ของยาไกวเฟเนซิน
ข้อบ่งใช้สำหรับบรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ยาในรูปแบบยาเตรียมสำหรับรับประทาน ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 200-400 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง ยาในรูปแบบยาเม็ดออกฤทธิ์นาน (extended- release tablet) ขนาด 600-1200 มิลลิกรัม ทุก 12 ชั่วโมง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน 2400 มิลลิกรัม
ขนาดการใช้ยาในเด็ก อายุ 6-12 ปี ขนาด 100 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน 400 มิลลิกรัม ใช้ยาต่อเนื่องได้นานที่สุด 5 วัน
ขนาดการใช้ยาในเด็กอายุมากกว่า 12 ปี ให้ใช้ขนาดยาเดียวกันกับในผู้ใหญ่
ข้อปฏิบัติเมื่อลืมรับประทานยาไกวเฟเนซิน
หากลืมรับประทานยาตามเวลาปกติที่รับประทาน ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้จำนวน 1 เม็ดโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ดแทนเม็ดที่ลืมรับประทาน ในกรณีลืมรับประทานยาใกล้กับเวลารับประทานถัดไป ให้รับประทานยาในมื้อถัดไปในขนาด 1 เม็ด โดยข้ามยาในมื้อที่ลืมไปและไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ด
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ข้อควรระวังของการใช้ยาไกวเฟเนซิน
ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาไกวเฟเนซิน
ยานี้อาจก่อให้เกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ ได้แก่ อาการที่เกี่ยวของกับระบบต่อมไร้ท่อ ได้แก่ กรดยูริกในกระแสเลือดต่ำ อาการที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ ปวดท้อง ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน อาการที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท ได้แก่ มึนงง ง่วงนอน ปวดศีรษะ อาการที่เกี่ยวข้องกับระบบผิวหนัง ได้แก่ เกิดผื่น
ข้อมูลการใช้ยาไกวเฟเนซินในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร
สำหรับการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม category C คือ ควรระมัดระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ สำหรับสตรีให้นมบุตร ควรระวังการใช้ยา
ประเภทของยาตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย
ยาจัดอยู่ในกลุ่มยาทั่วไป (NDD)
ข้อมูลการเก็บรักษายาไกวเฟเนซิน
เก็บที่อุณหภูมิระหว่าง 20 ถึง 25 องศาเซลเซียส เก็บให้พ้นจากแสง
สิ่งที่ควรแจ้งแพทย์ เภสัชกร และพยาบาลในการสั่งใช้ยา
แพทย์และเภสัชกรสามารถให้ข้อมูลการใช้ยาอย่างปลอดภัย ผู้ป่วยควรแจ้งข้อมูลเหล่านี้แก่แพทย์หรือเภสัชกรเพื่อประโยชน์ต่อผู้ป่วยและลดความเสี่ยงในการเกิดอันตรายจากการใช้ยา
แจ้งข้อมูลการใช้ยารักษาโรคประจำตัว ยาที่เพิ่งรับประทานก่อนหน้านี้ ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่รับประทาน (รวมถึงวิตามิน และสมุนไพร) ในกรณีมียาประจำตัวจำนวนมาก ให้พกยาเพื่อให้แพทย์หรือเภสัชกรช่วยตรวจสอบก่อนสั่งจ่ายยาใหม่ ไม่ให้เกิดอันตรกิริยาระหว่างยาที่จะได้รับใหม่และยาที่เดิมที่ผู้ป่วยใช้อยู่
แจ้งประวัติการแพ้ยา หรืออาการแพ้ที่เกิดขึ้นเมื่อใช้ยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือแพ้อาหารชนิดใดอยู่ (เนื่องจากยาบางชนิดมีส่วนประกอบของไข่ขาว นม ยีสต์) อาการที่เกิดขึ้น เช่น อาการบวม เกิดผื่น หายใจลำบาก หรือให้นำบัตรแพ้ยา พกติดตัวและแสดงบัตรนี้แก่แพทย์และเภสัชกรก่อนเข้าใช้บริการสุขภาพทุกครั้ง
แจ้งข้อมูลในกรณีที่มีการตั้งครรภ์ หรือมีแผนที่จะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เนื่องจากยาบางชนิดส่งผลอันตรายต่อเด็กในครรภ์ หรือสามารถขับออกทางน้ำนมได้
แจ้งข้อมูลที่จะส่งผลต่อการรับประทานยา เช่น มีปัญหาการกลืนลำบาก มีปัญหาด้านการมองเห็นหรืออ่านฉลากยา วิธีการรับประทานยา เพื่อแพทย์หรือเภสัชกรจะได้ช่วยแก้ไขปัญหาได้อย่างถูกต้อง
