ปลายประสาทอักเสบ/ปลายประสาทเสื่อม (peripheral neuropathy) คือโรคที่มีการทำลายของเส้นประสาทบริเวณมือ แขน และขา โดยจะมีอาการชา ปวดแสบปวดร้อน เจ็บเหมือนโดนอะไรทิ่ม ที่บริเวณมือหรือเท้า สูญเสียการทรงตัว และกล้ามเนื้ออ่อนแรง
บทนำ
ปลายประสาทอักเสบ/ปลายประสาทเสื่อม (peripheral neuropathy) คือโรคที่มีการทำลายของเส้นประสาทบริเวณมือ แขน และขา อาการของผู้ป่วยจะขึ้นกับว่าเส้นประสาทใดที่ได้รับผลกระทบ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ในประเทศสหราชอาณาจักร ประมาณการว่า 1 ใน 10 ของผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 55 ปีขึ้นไป จะเป็นโรคปลายประสาทอักเสบที่อาการระดับใดระดับหนึ่ง
ระบบประสาทนอกส่วนกลาง/ระบบประสาทส่วนปลาย (peripheral nervous system)
ระบบประสาทนอกส่วนกลาง/ระบบประสาทส่วนปลาย (peripheral nervous system) คือเครือข่ายของเส้นประสาทที่อยู่นอกระบบประสาทส่วนกลาง (ระบบประสาทส่วนกลาง ได้แก่ สมองและไขสันหลัง)
ในระบบประสาทนอกส่วนกลาง/ระบบประสาทส่วนปลายจะประกอบไปด้วยเส้นประสาทหลายชนิดที่มีหน้าที่เฉพาะตัว ได้แก่:
- เส้นประสาทรับความรู้สึก (sensory nerves)-มีหน้าที่ส่งผ่านความรู้สึก เช่น ความรู้สึกปวด และการสัมผัส
- เส้นประสาทสั่งการ (motor nerves)-มีหน้าที่ควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อ
- เส้นประสาทในระบบอัตโนมัติ (autonomic nerves)-มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมหน้าที่โดยอัตโนมัติของร่างกาย เช่น ความดันโลหิต และการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
อาการของโรคปลายประสาทอักเสบ
อาการหลักของโรคปลายประสาทอักเสบ ได้แก่:
- มีอาการชา เป็นเหน็บ ที่เท้าหรือมือ
- มีอาการปวดแสบ ปวดร้อน เจ็บเหมือนโดนอะไรทิ่ม ที่บริเวณที่มีอาการ
- สูญเสียการทรงตัวและการทำงานประสานงาน
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง โดยเฉพาะที่เท้า
อาการของผู้ป่วยมักจะเป็นอยู่ตลอด แต่อาจเป็นๆ หายๆ ได้
เมื่อไรที่ควรไปพบแพทย์
ถือเป็นสิ่งสำคัญที่คุณควรเข้าพบแพทย์ หากคุณมีอาการของโรคปลายประสาทอักเสบในระยะเริ่มต้น เช่น:
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- อาการปวด ชา เป็นเหน็บ สูญเสียความรู้สึกที่บริเวณเท้า
- สูญเสียการทรงตัว หรืออ่อนแรง
- เป็นแผลที่เท้าแล้วอาการไม่ดีขึ้น
นอกจากนี้ยังมีคำแนะนำสำหรับคนที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคปลายประสาทอักเสบมากกว่าคนทั่วไปให้ตรวจร่างกายเป็นประจำ เช่น ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
แพทย์จะสอบถามอาการที่คุณเป็นและอาจให้คุณเข้ารับการทดสอบที่เหมาะสมเพื่อช่วยระบุสาเหตุของอาการที่เกิดขึ้น คุณอาจได้รับการส่งต่อไปตรวจรักษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาประสาทวิทยา (แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคของระบบประสาท) โดยทั่วไป หากวินิจฉัยโรคปลายประสาทอักเสบได้เร็วเท่าไร ก็ยิ่งมีโอกาสที่จะจำกัดการทำลายของเส้นประสาทและป้องกันการเกิดโรคแทรกซ้อนในอนาคต
สาเหตุของโรคปลายประสาทอักเสบ
โรคเบาหวาน (ทั้งเบาหวานชนิดที่ 1 และชนิดที่ 2) คือสาเหตุของโรคปลายประสาทอักเสบที่พบบ่อยที่สุด เมื่อเวลาผ่านไป ระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงขึ้นจากโรคเบาหวานจะไปทำลายเส้นประสาท ชนิดของเส้นประสาทถูกทำลายนี้เรียกว่า โรคเส้นประสาทจากเบาหวาน (diabetic polyneuropathy) อย่างไรก็ตามโรคปลายประสาทอักเสบยังเกิดขึ้นได้จากสาเหตุอื่นๆ ด้วย ตัวอย่างของสาเหตุ ได้แก่:
- เส้นประสาทมีการบาดเจ็บ เช่น ถูกกดทับ
- การติดเชื้อไวรัส เช่น โรคงูสวัด
- ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด หรือ การดื่มแอลกอฮอล์ที่มากเกินไป
ผู้ที่ทราบอยู่แล้วว่ามีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคปลายประสาทอักเสบ ควรเข้ารับการตรวจร่างกายเป็นประจำเพื่อตรวจประเมินการทำงานของเส้นประสาท
การรักษาโรคปลายประสาทอักเสบ
การรักษาโรคปลายประสาทอักเสบจะขึ้นกับอาการและสาเหตุของโรค
มีเพียงบางสาเหตุของปลายประสาทอักเสบเท่านั้นที่สามารถรักษาได้ ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณเป็นผู้ป่วยโรคเบาหวาน สิ่งที่อาจช่วยรักษาโรคปลายประสาทอักเสบคือ การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ดี การหยุดสูบบุหรี่ และการลดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
อาการปวดเส้นประสาทอาจได้รับการรักษาด้วยยาที่แพทย์สั่งซึ่งเรียกว่า ยารักษาอาการปวดเส้นประสาท (neuropathic pain agents) ส่วนยาแก้ปวดทั่วไปมักไม่ได้ผลในอาการปวดเส้นประสาท
หากคุณมีอาการอื่นๆ ที่สัมพันธ์กับปลายประสาทอักเสบ คุณอาจจำเป็นต้องได้รับการรักษาเฉพาะบุคคล ตัวอย่างเช่น ในการรักษาอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรงอาจเกี่ยวข้องกับการทำกายภาพบำบัดและการใช้อุปกรณ์ช่วยในการเดิน เป็นต้น
ภาวะแทรกซ้อนของโรคปลายประสาทอักเสบ
สิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตของโรคปลายประสาทอักเสบนั้นค่อนข้างหลากหลาย เนื่องจากจะขึ้นกับสาเหตุของโรคและขึ้นกับเส้นประสาทที่ได้รับความเสียหาย
ในบางกรณีเมื่อสามารถรักษาสาเหตุของโรคได้ อาการของโรคก็จะค่อยๆ ดีขึ้น แต่ในผู้ป่วยบางรายความเสียหายที่เกิดขึ้นที่เส้นประสาทอาจเป็นความเสียหายถาวร และอาจมีอาการแย่ลงเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไป
ถ้าสาเหตุของโรคปลายประสาทอักเสบไม่สามารถรักษาได้ คุณอาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น แผลที่เท้าที่นำไปสู่การติดเชื้อ และถ้าไม่ได้รับการรักษาจะทำให้เกิดเนื้อตายเน่า (gangrene) ที่บริเวณแผล และหากเป็นอย่างรุนแรงอาจต้องพิจารณาตัดขาที่มีอาการออก
ปลายประสาทอักเสบยังอาจส่งผลต่อเส้นประสาทที่ควบคุมหน้าที่การทำงานอย่างอัตโนมัติของหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิต คุณอาจจำเป็นต้องรักษาเพื่อเพิ่มความดันโลหิต และในผู้ป่วยจำนวนน้อยมากอาจต้องใช้เครื่องกระตุ้นหัวใจ (pacemaker)
