กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD
ทีมแพทย์ HD
ตรวจสอบความถูกต้องโดย
ทีมแพทย์ HD

การใช้ยาเหน็บช่องคลอด

ยาใช้เฉพาะที่ซึ่งควรศึกษาวิธีใช้งานให้ดี เพื่อประสิทธิภาพสูงสุดของตัวยาและป้องกันไม่ให้เกอดภาวะแทรกซ้อน
เผยแพร่ครั้งแรก 30 ธ.ค. 2017 อัปเดตล่าสุด 1 ก.พ. 2021 ตรวจสอบความถูกต้อง 4 เม.ย. 2019 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที
การใช้ยาเหน็บช่องคลอด

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • ยาเหน็บช่องคลอด เป็นยาสำหรับรักษาอาการเจ็บป่วยของผู้หญิง เช่น อาการตกขาวจากการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส เชื้อรา หรือเชื้อพยาธิ ซึ่งตัวยาก็จะมีหลายขนาด และมีวิธีใช้แตกต่างกัน
  • สิ่งสำคัญที่คุณจะต้องแน่ใจในการใช้ยาเหน็บช่องคลอด คือ ต้องดันยาเข้าไปในช่องคลอดให้ลึกเท่าที่นิ้วจะสอดได้ คุณจะต้องมั่นใจว่า เม็ดยาจะไม่หลุดออกมา และต้องเหน็บยาติดต่อกันตามระยะเวลาที่แพทย์สั่ง
  • ยังไม่มีรายงานว่า ยาเหน็บช่องคลอดจะส่งผลกระทบต่อฤทธิ์ของยาคุมกำเนิด แต่ผู้ป่วยที่ใช้ยาเหน็บช่องคลอดจำเป็นจะต้องงดมีเพศสัมพันธ์ในระหว่างการรักษา
  • ยาเหน็บช่องคลอดบางยี่ห้ออาจเกิดผลข้างเคียงบางอย่าง เช่น อาการคัน แสบ ซึ่งหากอาการไม่รุนแรง และอดทนไหว ก็ให้ผู้ป่วยเหน็บยาไปจนครบกำหนด แต่หากอาการรุนแรงจนทนไม่ไหว ให้ไปพบแพทย์เพื่อพิจารณาเปลี่ยนยาให้
  • ยาเหน็บช่องคลอดเหมาะสำหรับผู้ป่วยหญิงที่อาการเจ็บป่วยไม่รุนแรงมาก แต่หากอาการป่วยรุนแรง เช่น ช่องคลอดเกิดการอักเสบ อาการป่วยกลับมาเป็นซ้ำบ่อยๆ มากกว่า 4 ครั้งต่อปี ผู้ป่วยก็ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการรักษาต่อไป (ดูแพ็กเกจตรวจภายใน มะเร็งปากมดลูก และรังไข่ได้ที่นี่)

ฤทธิ์ของยายาเหน็บช่องคลอด

ยาเหน็บช่องคลอดเป็นยาที่ออกฤทธิ์เฉพาะที่ เพื่อรักษาโรคและอาการบางอย่างในผู้หญิง เช่น การรักษาอาการตกขาวจากการติดเชื้อชนิดต่างๆ ทั้งเชื้อ ไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา และพยาธิ 

ซึ่งแต่ละเชื้อก็ทำให้เกิดอาการตกขาวในลักษณะที่แตกต่างกันไป อาจมีบางอาการที่เหมือนกันบ้าง ทางที่ดีควรไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยที่ถูกต้อง และจะได้รับยาที่ใช้รักษาได้เหมาะสมด้วย 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

การใช้ยาเหน็บช่องคลอดรักษาตกขาวจากเชื้อรา

การรักษาตกขาวจากเชื้อรามีหลายวิธี มีทั้งรูปแบบยารับประทาน ยาทา หรือยาเหน็บช่องคลอด นอกจากรูปแบบของยาแล้ว ตัวยา ความแรง ขนาดการใช้  และระยะเวลาในการใช้ก็ยังมีความแตกต่างกันไป

โดยจะมีการพิจารณาเลือกใช้ตามความรุนแรง หรือซับซ้อนของอาการป่วย ข้อจำกัดของผู้ใช้ เช่น การตั้งครรภ์ โรคประจำตัว การแพ้ยา รวมไปถึงความสะดวกในการใช้ยา

ตัวอย่างยี่ห้อที่นิยมใช้และหาได้ง่ายในร้านยาทั่วๆ ไปก็คือตัวยา Canesten หรือ Clotrimazole  ชื่อแรกเป็นชื่อทางการค้าที่คนส่วนใหญ่ใช้เรียกกัน ซึ่งมีหลายขนาดและมีวิธีใช้แตกต่างกัน ดังนี้

  1. Clotrimazole 200mg vaginal tablet เหน็บวันละ 1 เม็ด ติดต่อกัน 3 วัน
  2. Clotrimazole 100mg  vaginal tablet   เหน็บวันละ  1 เม็ด ติดต่อกัน 6 วัน
  3. Clotrimazole 100mg  vaginal tablet   เหน็บวันละ  2 เม็ด ติดต่อกัน 3 วัน
  4. Clotrimazole 500mg vaginal tablet เหน็บ 1 เม็ด ครั้งเดียว

จากการศึกษาประสิทธิภาพในการรักษาและความปลอดภัยในการใช้ยาก็พบว่าแต่ละวิธีให้ผลใกล้เคียงกัน แต่ในบางการศึกษาพบว่ากลุ่มที่ใช้ยาเป็นระยะเวลานานมีการกลับมาเป็นซ้ำของโรคได้น้อยกว่ากลุ่มที่ใช้ยาระยะเวลาสั้น   

ดังนั้นในกรณีที่อาการไม่รุนแรง หรือไม่ได้กลับมาเป็นซ้ำบ่อย แนะนำให้ใช้การรักษาที่ใช้ระยะเวลาสั้นๆ คือ 1 วัน หรือ 3 วัน เพื่อความสะดวกต่อผู้ใช้

กรณีที่มีการอักเสบมากบริเวณช่องคลอด หรืออวัยวะเพศ หรือมีการกลับเป็นซ้ำบ่อยๆ (ปีละ 4 ครั้งขึ้นไป) ควรไปพบแพทย์เพื่อพิจารณาการรักษาที่เหมาะสม โดยเฉพาะในรายที่ตกขาวจากเชื้อราซ้ำซาก แพทย์อาจจำเป็นต้องส่งเพาะเชื้อเพื่อตรวจหาชนิดของเชื้อราที่แน่ชัด

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

วิธีใช้ยาเหน็บช่องคลอด

  1. ตัดเล็บมือให้สั้น สะอาด
  2. ล้างมือให้สะอาดและล้างช่องคลอดด้วยน้ำสบู่อ่อนๆ แต่ไม่ควรสวนล้างช่องคลอด แล้วเช็ดให้แห้ง
  3. แกะยาออกจากแผงบรรจุ นำเม็ดยาไปจุ่มน้ำสะอาดประมาณ 2 วินาที เพื่อให้ยาลื่น สอดได้ง่าย
  4. หาผ้าปู หรือใส่ผ้าอนามัย เพื่อป้องกันตัวยาละลายไหลออกมาเลอะหลังจากสอดยาแล้ว
  5. นอนหงายบนที่นอน ชันเข่าขึ้นทั้งสองข้าง แยกขาออกจากกัน เพื่อเปิดปากช่องคลอด
  6. ใช้นิ้วชี้ค่อย ๆ ดันยาด้านที่เป็นปลายแหลมเข้าไปในช่องคลอด ให้ลึกเท่าที่นิ้วจะสอดได้ เพื่อให้เม็ดยาจะไม่หลุดออกมา
  7. หนีบขาเพื่อไม่ให้เม็ดยาหลุดออกมา นอนในท่าเดิมประมาณ 15 นาที เพื่อให้ยาละลายเคลือบช่องคลอด บางคนอาจนอนตะแคง แล้วขมิบก้นไว้สักครู่
  8. ล้างมือให้สะอาดหลังใช้ยา

คำแนะนำการใช้ยาเหน็บช่องคลอดเพิ่มเติม

  1. งดการมีเพศสัมพันธ์ระหว่างการรักษา
  2. เหน็บยาติดต่อกันทุกวันจนครบขนาด ไม่ต้องหยุดยานี้แม้จะมีประจำเดือน
  3. ควรเหน็บยาก่อนนอน เพื่อที่ยาจะไม่ไหลซึมออกมาเวลานั่ง ยืน เดิน หรือเคลื่อนไหวไปมา และควรปัสสาวะให้เรียบร้อยก่อนเหน็บยา
  4. หากมีอาการคันช่องคลอด หรือมีเม็ด ผื่นเกิดขึ้นที่ช่องคลอด ต้องหยุดยา และไปพบแพทย์เพราะอาจแพ้ยา 
  5. กรณีใช้แท่งช่วยสอดยาแทนนิ้วมือ ให้ทำวิธีการเดียวกัน แต่ต้องระวังไม่ให้แท่งช่วยสอดครูดกับผนังช่องคลอดจนเป็นแผลถลอก

คำถามน่าสนใจเกี่ยวกับยาเหน็บช่องคลอดจากผู้ใช้ท่านอื่นๆ

1. ซื้อยานีโอ เพโนทราน (Neo-penotran) มาใช้ ตัวยาเป็นเม็ดนิ่มๆ มีวิธีสอดอย่างไร?

คำตอบ วิธีใช้ไม่ต่างจากตัวยาอื่นๆ ก่อนสอดยาให้สวม “ถุงครอบนิ้วชี้” ที่แถมมาในกล่องก่อน แต่ถ้ารู้สึกว่าไม่สะดวกจะสอดด้วยนิ้วเปล่าก็ได้ แต่อย่าลืมล้างมือให้สะอาดก่อนทุกครั้ง เนื่องจาก Neo-penotran ประกอบด้วยตัวยา Miconazole nitrate และ Metronidazole ต้องระวังเรื่อง “ยาตีกัน” โดยเฉพาะระหว่าง Metronidazole กับ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือยาอื่นๆ  

ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกร หากมีการใช้ยาอื่นๆ อยู่ และหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ก่อนใช้ยา ระหว่างใช้ยา และหลังใช้ยาอีก 24-48 ชั่วโมงด้วย

2. เหน็บยาช่องคลอดแบบเหน็บ 7 วันไม่ครบ ลืมเหน็บบางวัน ต้องเหน็บต่อวันถัดไปไหม?

คำตอบ: ควรเหน็บต่อให้ครบขนาดการรักษา

3. เป็นตกขาวสีขาวขุ่น มีกลิ่นเหม็นมาก แต่ไม่คัน ไม่เจ็บมดลูกด้วย เลยซื้อยามากิน และเหน็บเอง จากนั้นอาการก็หายไป แต่เมื่อกลับมามีเพศสัมพันธ์ อาการก็กลับมาเป็นเหมือนเดิมอีก และเป็นๆ หายๆ มา 1 ปีแล้ว มีวิธีรักษาให้หายขาดอย่างไร

คำตอบ ตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ หากรักษาไม่ถูกต้อง หรือไม่เหมาะกับเชื้อ จะทำให้มีโอกาสรักษาไม่หาย หรือกลับเป็นซ้ำใหม่ได้ง่าย

อย่างไรก็ตาม การใช้ยาเป็นเพียงการกำจัดการติดเชื้อที่มีอยู่ในขณะนั้น หากต้องการให้หายขาด จำเป็นต้องใช้ยาให้ถูกต้อง และครบตามขนาดการรักษา รวมถึงต้องหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ที่อาจทำให้เกิดการติดเชื้อดังกล่าวอีกด้วย รวมไปถึงแก้ไขสาเหตุที่ทำให้ตกขาวได้

ดังนั้นสำหรับกรณีศึกษานี้แนะนำให้พบสูติ-นรีแพทย์ เพื่อประเมิน ตรวจอย่างละเอียด และรักษาอย่างเหมาะสมที่สุด

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

4. หลังใช้ยา Neo-penotran แบบ 7 เม็ดไป 1 คืน วันถัดมาช่วงค่ำมีเลือดไหลออกมาเล็กน้อยแต่ไม่แน่ใจว่า จะเป็นช่วงใกล้มีประจำเดือนหรือไม่ เพราะโดยส่วนตัวประจำเดือนมาไม่ปกติ และมีบางอย่างคล้ายนมบูดหลุดมาด้วยเล็กน้อย ควรหยุดยา หรือใช้ต่อจนหมดดี?

คำตอบ สามารถใช้ต่อได้

5. การเหน็บยาทางช่องคลอดมีผลต่อยาคุมที่กินหรือไม่?

คำตอบ ยาเหน็บรักษาการติดเชื้อราที่ช่องคลอด เป็นการรักษาการติดเชื้อเฉพาะที่ ยังไม่พบรายงานว่า ส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิด

6. ใช้ตัว Neo-penotran แล้วรู้สึกแสบช่องคลอด ถือว่าผิดปกติไหม จำเป็นต้องหยุดยาหรือไม่?

คำตอบ  อาการคัน หรือแสบร้อนเฉพาะที่ เป็นผลข้างเคียงที่อาจพบได้เมื่อใช้ยานีโอ เพโนทราน หากอาการไม่รุนแรงสามารถใช้ต่อจนครบขนาดได้ แต่ถ้าหากไม่สามารถทนผลข้างเคียงได้ ควรพบแพทย์เพื่อพิจารณาการใช้ยาอื่นแทน

7. ได้สอดยาครบตามจำนวน 7 เม็ด แต่เมื่อสอดเม็ดสุดท้ายแล้วรู้สึกเจ็บ เลยสงสัยว่า ช่องคลอดน่าจะแห้ง แล้ววันถัดไป ก็มีเลือดออกมาเป็นเหมือนเส้นด้ายบางๆ หลังจากนั้น 2 วัน พอมีเพศสัมพันธ์แล้ว ก็มีเมือกสีน้ำตาลๆ ออกมาติดกางเกงชั้นในเล็กน้อย อาการแบบนี้เป็นอันตรายอะไรหรือไม่?

คำตอบ:  จากข้อมูลที่ได้รับ เมื่อผู้ใช้รู้สึกเจ็บเมื่อสอดยาเม็ดสุดท้ายนั้น อาจเป็นไปได้ว่าเม็ดยา หรืออุปกรณ์ช่วยสอด อาจขีดข่วนภายในช่องคลอดขณะสอดยาทำให้เกิดแผลในช่องคลอดจนช่องคลอดอักเสบ หากมีเลือดออกไม่มากก็ไม่น่ากังวลอะไรแต่ควรงดมีเพศสัมพันธ์ไปก่อนเพื่อไม่ให้กระทบกระเทือนบริเวณที่มีอาการ

แต่หากอาการไม่ดีขึ้น เช่น หลายวันแล้วก็ยังมีเลือดซึมออกมาตลอด หรืออาการอักเสบจากการติดเชื้อในช่องคลอดไม่หายไป (ซึ่งอาจเกิดจากการใช้ยาไม่ถูกโรค) แนะนำให้พบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

8. อยากทราบว่าถ้าเหน็บยาแล้วต้องเอาออกไหม ถ้าต้องเอาออก เหน็บประมาณกี่นาที หรือกี่ชั่วโมง?

คำตอบ: สามารถทำตามวิธีการที่แนะนำไว้ในบทความเลย เมื่อเหน็บยาแล้ว เม็ดยาจะละลายเคลือบในช่องคลอด รักษาการติดเชื้อเฉพาะที่ไม่ต้องเอายาออก และไม่ต้องล้างช่องคลอดเมื่อเหน็บยาเสร็จ เมื่อถึงเวลาอาบน้ำตอนเช้า ให้ล้างทำความสะอาดตามปกติ

9. ใช้ยาคานาโซลเหน็บไป 2 วัน วันที่ 3 เป็นประจำเดือน เอกสารข้างกล่องยาไม่แนะนำให้ใช้ยาขณะมีประจำเดือน ทำอย่างไรดี?

คำตอบ:  การใช้ยาเหน็บช่องคลอดในระหว่างมีประจำเดือน นอกจากจะไม่สะดวกต่อผู้ใช้แล้วยังอาจไม่ได้ประสิทธิภาพดีเท่าที่ควรจึงไม่แนะนำให้ใช้กรณีที่เป็น Clotrimazole 500 mg สอดครั้งเดียว  แต่หากเป็น Clotrimazole 100 mg สอดติดต่อกันหลายวันนั้น แนะนำให้ใช้ต่อเนื่องไปตามปกติ หรือถ้าไม่สะดวกจริงๆ อาจต้องรอให้ประจำเดือนหมดก่อน แล้วจึงเริ่มต้นใช้ยาใหม่ (เริ่มนับหนึ่งใหม่ จนครบขนาด)

ในกรณีศึกษานี้ ไม่ทราบว่ายายี่ห้อคานาโซลที่ผู้ใช้บอกนั้นขนาดกี่มิลลิกรัม แต่จากข้อมูลที่ว่าต้องสอดหลายวันก็น่าจะเป็น Clotrimazole 100 mg  ดังนั้นหากสามารถสอดยาได้ก็ให้ใช้ต่อเนื่องได้เลย ที่เอกสารกำกับยาแนะนำให้หลีกเลี่ยงการใช้ช่วงที่มีประจำเดือนเพราะเกรงว่าจะไม่ได้ผลเต็มที่เท่าที่ควร แต่ถ้าใช้ไปแล้วก็ควรใช้ต่อเพื่อให้เกิดความต่อเนื่องในการรักษา

ดูแพ็กเกจตรวจภายใน มะเร็งปากมดลูก และรังไข่ เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจต่างๆ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


3 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
เอกสารกำกับยา คาเนสเทน 1 / คาเนสเทน (https://www.canesten.co.th/th/...), 14 ก.พ. 2562
รศ.นพ.วิทยา ถิฐาพันธ์, เชื้อรา...ปัญหาของตกขาวคันในสตรี (http://www.si.mahidol.ac.th/si...), 14 ก.พ. 2562
ภญ.ชัยวรรณี เกาสายพันธ์, ยา หรือ...ระวังนะ! ;(http://www.si.mahidol.ac.th/si...), 14 ก.พ. 2562

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป