กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

Meningitis (โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ)

เผยแพร่ครั้งแรก 25 มี.ค. 2017 อัปเดตล่าสุด 18 ธ.ค. 2020 เวลาอ่านประมาณ 3 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เกิดจากการติดเชื้อที่เยื่อหุ้มสมองซึ่งปกป้องสมองกับส่วนไขสันหลัง เป็นโรคที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อสมองถาวร และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตของผู้ป่วยอย่างมาก มักพบบ่อยในเด็ก เด็กเล็ก และวัยรุ่น
  • โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบมักมีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อไวรัสรวมถึงภาวะผิดปกติอื่นๆ ด้วย เช่น โรคลูปัส โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว การติดเชื้อไวรัสโรคเริม
  • อาการหลักๆ ของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ คือ คลื่นไส้อาเจียน ตาไวต่อแสง รู้สึกสับสน ไม่มีสมาธิ เบื่ออาหาร ง่วงนอน และตื่นยาก จนเมื่ออาการรุนแรงขึ้นก็อาจมีอาการชัก เกิดโรคเส้นเลือดสมอง และเสียชีวิต
  • การรักษาโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบมีได้หลายวิธี เช่น การใช้ยาปฏิชีวนะทางเส้นเลือด การให้ยาสเตียรอยด์ ซึ่งผู้ป่วยที่รอดชีวิตจากโรคนี้ บางรายก็อาจมีอาการแทรกซ้อนตามมาอยู่ เช่น สูญเสียการมองเห็น สมองถูกทำลาย มีปัญหาด้านการเรียนรู้
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพผู้หญิง ผู้ชายทุกวัย

โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นการติดเชื้อที่เยื่อหุ้มที่ปกป้องสมองกับไขสันหลังอยู่ ภาวะนี้สามารถเกิดได้กับทุกคน แต่จะพบบ่อยในเด็กทารก เด็กเล็ก และวัยรุ่น หากไม่รีบรักษา จะทำให้เกิดภาวะโลหิตเป็นพิษ และความเสียหายถาวรแก่สมอง ซึ่งอาจทำให้เกิดความรุนแรงถึงแก่ชีวิตได้  

สาเหตุของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ

โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบมักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย หรือไวรัส แต่แพทย์มักพบภาวะนี้จากการติดเชื้อจากไวรัสบ่อยที่สุด ซึ่งจะมีความรุนแรงน้อยกว่าการติดเชื้อจากแบคทีเรีย

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

เชื้อไวรัส และเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ มีหลายชนิด ดังนี้

  • แบคทีเรียไข้กาฬหลังแอ่น (Meningococcal Disease) มีหลายชนิด มีชื่อเรียกต่างกันเช่น A B C W X Y และ Z
  • แบคทีเรียปอดอักเสบ
  • แบคทีเรียโมฟิลุส อินฟลูเอนเซ ชนิดบี (Haemophilus influenzae type B: Hib)
  • เอนเทอโรไวรัส (Enterovirus) ไวรัสที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในกระเพาะที่ไม่รุนแรง
  • ไวรัสคางทูม (Mumps Virus)
  • ไวรัสโรคเริม (Herpes Simplex Virus)

นอกจากเชื้อไวรัส และเชื้อแบคทีเรียแล้ว มีภาวะทางการแพทย์หลายชนิดที่ทำให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบได้ เช่น

  • โรคลูปัส และโรคความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน และการอักเสบอื่นๆ
  • โรคมะเร็งที่มีการแพร่กระจายไปยังสมอง เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคมะเร็งเต้านม และโรคมะเร็งปอด
  • โรคข้ออักเสบชนิดรูมาตอยด์ (rheumatoid arthritis)
  • กลุ่มอาการเบเซ็ท (Behcet's syndrome) ซึ่งเป็นการอักเสบของหลอดเลือด
  • กลุ่มอาการโจเกรน (Sjogren's disease)  เป็นโรคความผิดปกติของภูมิคุ้มกันของร่างกายที่เกิดกับต่อมต่างๆ
  • ศีรษะได้รับการกระทบกระเทือนหรือจากการผ่าตัดสมอง
  • การใช้ยาบางชนิด สามารถทำให้เกิดโรคนี้ได้เช่นกัน เช่น
    • ยาปฏิชีวนะบางชนิด
    • ยากลุ่ม Non-steroidal inflammatory drugs (NSAIDs)
    • ยาเคมีบำบัด
    • ยาดมสลบที่ให้ทางไขสันหลัง
    • ยากดภูมิ เช่น Azathioprine (Imuran)

อาการของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ

อาการที่พบบ่อยของโรคนี้ คือ มีไข้เฉียบพลัน ปวดหัวรุนแรง และคอแข็ง ซึ่งเป็นอาการเริ่มต้นที่พบบ่อยในผู้ป่วยวัยเด็ก และผู้ใหญ่ ส่วนอาการอื่นๆ ที่พบได้บ่อยประกอบด้วย

  • คลื่นไส้ และอาเจียน
  • กลัวแสง หรือไวต่อแสงจ้า
  • สับสน และไม่มีสมาธิ

นอกจากนี้ ผู้ที่เป็นโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อไวรัส ยังอาจมีอาการเพลีย เบื่ออาหาร และมีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ เช่น ง่วงนอน ตื่นยาก 

อาการของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อแบคทีเรียมักจะเกิดขึ้นหลังจากการติดเชื้อประมาณ 3-7 วัน และอาจเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว หรือใช้เวลาหลายวันก็ได้

นอกจากนี้ ระยะหลังของการดำเนินโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อแบคทีเรียนั้น อาจมีอาการรุนแรง และเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เช่น ชัก ไม่มีสติ เกิดโรคเส้นเลือดสมอง หรืออาจทำให้เสียชีวิตได้ 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
โปรแกรมตรวจสุขภาพวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 99 บาท ลดสูงสุด 96%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

ส่วนผู้ที่รอดชีวิตจากโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อแบคทีเรียขั้นรุนแรง (หรือบางครั้งอาจเกิดจากเชื้อไวรัส) อาจมีภาวะแทรกซ้อนหลังจากการเป็นโรค เช่น

  • สมองถูกทำลาย
  • สูญเสียการได้ยิน หรือการมองเห็น
  • มีปัญหาทางการเรียนรู้ และพฤติกรรม
  • มีปัญหาเกี่ยวกับการทรงตัว และการประสานงานระหว่างอวัยวะต่างๆ
  • เป็นโรคลมชัก

อาการแสดงของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบในทารกแรกเกิด

อาการแสดงของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบในทารกแรกเกิดประกอบด้วย

  • ไข้
  • ซึมลง
  • กระสับกระส่ายหรือร้องกวน
  • อาเจียนบ่อย
  • รับนมได้น้อย
  • คลำได้จุดนิ่มๆ ที่ศีรษะ (เป็นบริเวณที่กะโหลกศีรษะยังไม่ปิดด้านหน้าซึ่งมีการโป่งออก)
  • รีเฟลกซ์ผิดปกติ
  • หายใจเร็ว
  • ซึม
  • หลับตลอดเวลาหรือปลุกลำบาก

โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากปรสิต (Primary Amebic Meningoencephalitis: PAM)

การติดเชื้ออะมีบาชื่อ Naegleria fowleri สามารถทำให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากปรสิตที่พบได้น้อยมาก ซึ่งเรียกว่า "Primary Amebic Meningoencephalitis: PAMW ซึ่งมีการอักเสบของสมองร่วมด้วย 

อาการเริ่มต้นของโรคนี้ก็คือปวดหัว ไข้ คอแข็ง คลื่นไส้ และอาเจียน จะเริ่มภายใน 7 วันแรกของการติดเชื้อปรสิต และเมื่อการติดเชื้อดำเนินไปมากขึ้น อาจทำให้เกิดอาการ

  • สับสน
  • ไม่สนใจผู้คนหรือสิ่งรอบข้าง
  • สูญเสียการทรงตัว
  • ชัก
  • เห็นภาพหลอน

การวินิจฉัยโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ

แพทย์มักวินิจฉัยโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบโดย...

  • การตรวจเลือด เพื่อแสดงให้เห็นว่า คุณมีภูมิคุ้มกัน หรือมีโปรตีนประหลาดซึ่งอาจแสดงถึงการติดเชื้อ 
  • การทำ CT Scan สมอง ซึ่งอาจแสดงถึงการอักเสบโดยเฉพาะบริเวณเยื่อหุ้มสมอง หรือตรวจเพื่อให้คุณรู้ว่า มีโรคแทรกซ้อนอื่นๆ เพิ่มเติมหรือไม่ เช่น สมองถูกทำลาย เลือดออกภายในสมอง
  • การเจาะน้ำไขสันหลัง เพื่อตรวจดูสัดส่วนของเม็ดเลือดขาว เลือด โปรตีน และน้ำตาล รวมถึงตรวจหาเชื้อที่ก่อโรคซึ่งทำให้สามารถระบุยาที่เหมาะสมกับการฆ่าเชื้อนั้นๆ ได้
    แต่แพทย์จะหลีกเลี่ยงการตรวจวิธีนี้ หากคุณมีภาวะบางอย่างที่ไม่ปลอดภัยในการเจาะน้ำไขสันหลังไปตรวจ เช่น มีหนอง มีการอักเสบของมอง 

การรักษาโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ

การรักษาโรคเยื่อหุ้มสมองที่ได้รับความนิยม มีดังนี้

  • การให้ยาปฏิชีวนะเข้าทางเส้นเลือด
  • การป้อนของเหลวผ่านทางเส้นเลือดโดยตรง
  • การสวมหน้ากากออกซิเจน หากผู้ป่วยมีอาการหายใจลำบาก
  • การใช้ยาสเตียรอยด์เพื่ดลดอาการสมองบวม

โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบเป็นโรคที่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อการเรียนรู้ การมองเห็น ความรู้สึกนึกคิด รวมถึงวิถีชีวิตประจำวันของผู้ป่วยที่ต้องอยู่ร่วมกับผู้อื่น นอกจากนี้ ท่าทางการเดิน การเคลื่อนไหวของผู้ป่วยยังอาจไม่เหมือนเดิมอีกต่อไปเมื่อโรคนี้ลุกลามรุนแรง

หากคุณมีอาการผิดปกติที่คล้ายกับอาการโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ให้รีบไปตรวจวินิจฉัยกับแพทย์ เพื่อหาทางรักษาโดยเร็วที่สุด

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพผู้หญิง ผู้ชายทุกวัย จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


13 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Meningitis Diagnosis, Treatment, Causes & Symptoms. MedicineNet. (Available via: https://www.medicinenet.com/meningitis/article.htm)
What is meningitis?. Meningitis Now. (Available via: https://www.meningitisnow.org/meningitis-explained/what-is-meningitis/)
Meningitis - Signs, Symptoms and Treatment. Patient. (Available via: https://patient.info/childrens-health/meningitis-leaflet)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
อยากว่าถ้าเลือดออกที่เยื่อหุ้มสมองepidural จากอุบัติเหตุ จะมีผลต่อระดับโซเดียมไหมคะถ้ามีมันเกี่ยวข้องกันได้อย่างไรคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)