ภาวะตัวเย็นเกิน (Hypothermia) คือ ภาวะที่ร่างกายมีอุณหภูมิต่ำกว่า 35 องศาเซลเซียส จัดเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ เพราะจะส่งผลต่อความสามารถในการใช้ความคิดวิเคราะห์ ทำให้ไม่สามารถขอความช่วยเหลือได้ทันท่วงที เป็นสาเหตุให้เสียชีวิตได้
อาการของภาวะตัวเย็นเกิน
อาการที่พบได้บ่อยของภาวะตัวเย็นเกิน ได้แก่
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- หนาวสั่นมากผิดปกติ
- ซุ่มซ่าม
- สะดุด
- สับสน
- หายใจช้า
- พูดช้า
- ชีพจรเต้นอ่อน
- หมดสติ
สาเหตุของภาวะตัวเย็นเกิน
สาเหตุหลักของการเกิดภาวะตัวเย็นเกิน คืออุณหภูมิที่ลดลงอย่างรวดเร็ว เมื่อร่างกายสัมผัสกับอากาศที่มีอุณหภูมิต่ำมากๆ เป็นเวลานาน จะทำให้ร่างกายสูญเสียความร้อนเร็วกว่าที่ร่างกายผลิตได้
เมื่อร่างกายไม่สามารถสร้างความร้อนได้เพียงพอ จึงส่งผลให้ร่างกายเข้าสู่ภาวะดังกล่าว และอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต หากไม้ได้รับการช่วยเหลือทางการแพทย์ที่ถูกต้อง
มีหลายปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะตัวเย็นเกิน ได้แก่
- สถานที่พักอาศัย การอาศัยในพื้นที่ที่มีอากาศเย็นมากบ่อยครั้งจะเพิ่มความเสี่ยงที่จะสัมผัสกับอากาศเย็นบ่อยครั้งตามไปด้วย
- อายุ ทารกแรกเกิดและผู้สูงอายุจะมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะตัวเย็นเกิน เพราะเป็นช่วงวัยที่ความสามารถในการควบคุมอุณหภูมิของร่างกายจะต่ำกว่าคนทั่วไป
- การใช้แอลกอฮอล์และยาเสพติด ทำให้ความสามารถในการรับรู้เกี่ยวกับอากาศเย็นผิดปกติไป โดยเฉพาะการดื่มแอลกฮอล์ที่ให้ความรู้สึกลวงว่าภายในร่างกายร้อนขึ้น แต่จริงๆ แล้วแอลกอฮอล์จะทำให้เส้นเลือดขยายตัว และทำให้สูญเสียความร้อนทางผิวหนังมากกว่าเดิม
- โรคอื่นๆ มีโรคหรือภาวะบางชนิดจะส่งผลกระทบต่อความสามารถในการรักษาอุณหภูมิของร่างกาย หรือความสามารถในการรับรู้ถึงอากาศเย็น ได้แก่
- โรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป (Hypothyroidism)
- โรคข้ออักเสบ (Arthritis)
- ภาวะขาดน้ำ (Dehydration)
- โรคเบาหวาน
- โรคพาร์กินสัน (Parkinson’s disease)
- โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)
- การบาดเจ็บที่ไขสันหลัง
- ร่างกายได้รับบาดเจ็บจากไฟไหม้ มีแผลพุพอง
- ภาวะขาดสารอาหาร
- ยา ยาต้านเศร้า ยาระงับประสาท และยาต้านโรคจิตบางรายการ จะส่งผลกระทบต่อความสามารถในการควบคุมอุณหภูมิร่างกาย
- ปัญหาทางสุขภาพจิตและโรคสมองเสื่อม โรคจิตเภท (Schizophrenia) และโรคอารมณ์แปรปรวนสองขั้ว (Bipolar Disorder) เป็นโรคที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะตัวเย็นเกิน ส่วนโรคสมองเสื่อม (Dementia) มักพบปัญหาในการสื่อสารและปัญหาในการทำความเข้าใจ เช่น การเลือกใส่เสื้อผ้าที่ไม่เหมาะสมกับอากาศเย็น หรือการนั่งอยู่ในที่ๆ อากาศเย็นนานกว่าปกติ
การรักษาภาวะตัวเย็นเกิน
ภาวะตัวเย็นเกินจัดเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ ถ้าคุณ หรือคนใกล้ชิดมีอาการที่สงสัยได้ว่า เป็นภาวะตัวเย็นเกิน ให้รีบโทรสายด่วน 1669 หรือรีบพาไปโรงพยาบาลทันที
ระหว่างรอรถพยาบาลมารับ หรือระหว่างรอรับการรักษา สามารถปฏิบัติเพื่อบรรเทาอาการได้ดังนี้
- ดูแลผู้ที่มีอาการด้วยความระมัดระวัง อย่านวดเพื่อพยายามฟื้นฟูการไหลเวียนเลือด ระมัดระวังการเคลื่อนไหวร่างกายที่รุนแรง หรือมากเกินไปจนอาจทำให้หัวใจหยุดเต้นได้ ควรนำตัวผู้ป่วยออกจากสถานที่ที่มีอากาศเย็นเป็นอันดับแรก
- ถอดเสื้อผ้าที่เปียกออก ในกรณีที่มีความจำเป็น อาจต้องใช้วิธีการตัดเสื้อผ้าออกเพื่อหลีกเลี่ยงการขยับตัวผู้ป่วย หลังจากเอาเสื้อผ้าเปียกออกไปแล้วให้ห่มร่างกายด้วยผ้าห่มหนาๆ เพื่อเพิ่มความอบอุ่น หรือใช้ร่างกายของผู้ช่วยให้ความอบอุ่นแทนในกรณีที่ไม่มีผ้าห่มในบริเวณนั้น ถ้าบุคคลที่ช่วยเหลือยังมีสติอยู่ พยายามให้พวกเขารับประทานเครื่องดื่มหรือน้ำซุปอุ่นๆ จะช่วยเพิ่มอุณหภูมิร่างกายได้
- ประคบอุ่น ด้วยการใช้ขวดน้ำอุ่น หรือผ้าเช็ดตัวอุ่นๆ ประคบที่หน้าอก คอ หรือขาหนีบเท่านั้น อย่าประคบที่แขนหรือขา และอย่าใช้แผ่นให้ความร้อน เพราะการประคบที่บริเวณดังกล่าวจะกระตุ้นให้เลือดที่เย็นไหลเข้าสู่หัวใจ ปอด และสมอง ซึ่งมีโอกาสทำให้เสียชีวิตได้ ส่วนการประคบด้วยอุณหภูมิที่ร้อนเกินไปจะทำให้ผิวหนังไหม้ หรือทำให้หัวใจหยุดเต้นได้
- สังเกตการหายใจของผู้ป่วย ถ้าพบว่าอัตราการหายใจเหมือนจะช้าลงจนอยู่ในระดับที่เป็นอันตราย หรือหมดสติ ให้รีบทำการช่วยชีวิตด้วยการ CPR ทันที
การรักษาภาวะตัวเย็นเกิน
แพทย์จะรักษาภาวะตัวเย็นเกินอย่างรุนแรง ด้วยการให้สารน้ำอุ่นๆ ซึ่งมักจะเป็นน้ำเกลืออุ่นฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ นอกจากนี้ แพทย์อาจต้องใช้อุปกรณ์พิเศษในการเจาะนำเลือดออกจากร่างกายเพื่อเพิ่มอุณหภูมิให้เลือด ก่อนนำเลือดกลับเข้าสู่ร่างกายของผู้ป่วยอีกครั้ง
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ในบางกรณี อาจมีการเพิ่มอุณหภูมิให้กับทางเดินหายใจ โดยการใช้หน้ากากหรือท่อใส่ทางจมูกเพื่อช่วยหายใจ และอาจมีการเพิ่มอุณหภูมิให้กับกระเพาะอาหารด้วยการปั้มน้ำเกลืออุ่นๆ เข้าไปในกระเพาะอาหาร ซึ่งก็สามารถช่วยรักษาอาการภาวะตัวเย็นเกินได้เช่นกัน
การรักษาพยาบาลทันที เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น เช่น
- เนื้อเยื่อเสียหายจากความเย็นจัด หรือมีการตายของเนื้อเยื่อ ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยที่สุดเมื่อเนื้อเยื่อของร่างกายถูกแช่แข็งด้วยความเย็น
- ความเจ็บปวดที่เกิดจากความเย็นจัด (Chilblains) ทำให้เส้นประสาทและเส้นเลือดได้รับความเสียหาย
- เกิดเนื้อตาย หรือมีการทำลายของเนื้อเยื่อ
- ภาวะเท้าเปื่อย เกิดจากเส้นประสาทและเส้นเลือดถูกทำลาย จากการแช่เท้าในน้ำเย็นเป็นเวลานาน
วิธีป้องกันภาวะตัวเย็นเกิน
การป้องกันภาวะตัวเย็นเกิน สามารถปฏิบัติได้ดังต่อไปนี้
- หลีกเลี่ยงการว่ายน้ำเป็นเวลานาน และสวมเสื้อผ้าที่กันน้ำในช่วงที่มีฝนตก ถ้าตกน้ำจากอุบัติเหตุ เมื่อได้รับการช่วยเหลือแล้ว รีบทำตัวให้แห้งเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
- การสวมใส่เสื้อผ้าให้เหมาะสมกับสภาพอากาศ วันที่มีอากาศเย็นให้สวมเสื้อกันหนาว แนะนำให้สวมเสื้อกันหนาวปกคลุมทุกส่วนของร่างกาย และดูแลตนเองเป็นพิเศษหากต้องออกกำลังกายกลางแจ้งในวันที่มีอากาศเย็น เพราะเหงื่อจะทำให้ร่างกายเย็นขึ้น อาจทำให้มีโอกาสเกิดภาวะตัวเย็นเกินได้มากกว่าปกติ
ภาวะตัวเย็นเกินเกิดจากอุณหภูมิร่างกายลดลงอย่างรวดเร็ว การสวมใส่เสื้อผ้าให้เหมาะสมกับสภาพอากาศ หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่เย็นจัด รักษาอุณหภูมิร่างกายให้เหมาะสม จะช่วยป้องกันภาวะนี้ได้
อย่างไรก็ตาม หากคุณเป็นโรคที่อาจส่งผลกระทบต่อความสามารถในการรักษาอุณหภูมิของร่างกาย หรือความสามารถในการรับรู้ถึงอากาศเย็น เช่น โรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป โรคข้ออักเสบ โรคพาร์กินสัน หรือภาวะขาดน้ำ ก็ควรรักษาสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ และตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี
เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพ จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
