ออกซิโทซิน (oxytocin) เป็นเปปไทด์ฮอร์โมน และนิวโรเปปๆทด์ โดยปกติออกซิโทซิน มีการสร้างจาก paraventricular nucleus และจากต่อมไฮไพทาลามัส (hypothalamus) หลั่งโดยการควบคุมของต่อมใต้สมองส่วนหลัง (posterior pituitary gland) มีบทบาทเกี่ยวข้องกับความรู้สึกผูกพัน ระบบสืบพันธุ์ทั้งเพศชายและเพศหญิงทั้งในระหว่างและหลังคลอด ออกซิโทซินหลังเข้าสู่กระแสเลือด ทำหน้าที่เป็นฮอร์โมนที่ตอบสนองต่อการหดตัวของมดลูกในระหว่างคลอด และเป็นฮอร์โมนกระตุ้นน้ำนมในระหว่างการให้นมบุตร ออกซิโทซินมีส่วนช่วยในการคลอดบุตร ความสัมพันธ์ระหว่างแม่และลูกหลังคลอด และช่วยในการสร้างน้ำนม ออกซิโทซินถูกค้นพบครั้งแรกในปีค.ศ. 1906 โดย Henry Dale นักเภสัชวิทยาชาวอังกฤษ และมีการศึกษาถึงฤทธิ์ในการกระตุ้นการหลั่งน้ำนมโดย Ott และ Scott ในปีค.ศ. 1910 มีการศึกษาในระดับโครงสร้างในปีค.ศ. 1953 และในปัจจุบันใช้เป็นยาสำหรับช่วยในการคลอดบุตร
ตัวอย่างยี่ห้อของยา Oxytocin ที่มีจำหน่ายในประเทศไทย
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
Oxytocin Synth-Richter - ยาฉีด ความเข้มข้น 10 หน่วยต่อมิลลิลิตร | Gedeon Ritcher |
Oxytocin - ยาฉีด ความเข้มข้น 10 หน่วยต่อมิลลิลิตร | บริษัท เมดไลน์ จำกัด |
Octocin - ยาฉีด ความเข้มข้น 10 หน่วยต่อมิลลิลิตร | ห้างหุ้นส่วนจำกัด จีไอเอส ฟาร์มา |
โรค และอาการที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยานี้บรรเทา
- ข้อบ่งใช้สำหรับภาวะตกเลือดหลังคลอด
- ข้อบ่งใช้สำหรับเหนี่ยวนำให้เกิดการคลอด
- ข้อบ่งใช้สำหรับช่วยในการให้นมบุตร
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Oxytocin
กลไกการออกฤทธิ์ของยาคือ ออกซีโทซิน เป็นฮอร์โมนที่หลั่งจากต่อไฮโปทาลามัส (hypothalamus) เป็นยาที่ออกฤทธิ์โดยเหนี่ยวนำให้เกิดการหดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกอย่างเป็นจังหวะซึ่งจะเพิ่มขึ้นตลอดในระหว่างการตั้งครรภ์ โดยระดับของฮอร์โมนจะถึงจุดสูงสุดเมื่อเกิดการคลอด ระดับที่สูงขึ้นเนื่องมาจากการแบ่งตัวของตัวรับออกซิโตซิน ตัวยามีฤทธิ์เพิ่มความถี่และความแรงของการหดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกเมื่อใช้ยาในขนาดต่ำ
ข้อบ่งใช้ของยา Oxytocin
ข้อบ่งใช้สำหรับภาวะตกเลือดหลังคลอด ยาในรูปแบบฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ขนาด 10 ถึง 40 หน่วยโดยบริหารยาแบบ Infusion ในสารน้ำ 1000 มิลลิลิตร ในอัตราเร็วที่สามารถควบคุมภาวะมดลูกไม่หดรัดตัวได้ ข้อบ่งใช้สำหรับเหนี่ยวนำให้เกิดการคลอด ยาในรูปแบบยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดหนึ่งถึงสอง milliunit ต่อนาที อาจให้ขนาดยาเพิ่มในช่วงทุก 30 นาทีจนกว่าการหดรัดตัวของช่องคลอดจะขึ้นจุดสูงสุด 3 ถึง 4 ครั้งต่อนาที โดยไม่ให้อัตราเดินกว่า 32 milliunit ต่อนาที และใช้ขนาดยาไม่เกิน 5 หน่วยใน 1 วัน ตอดตามการหดรัดตัวของช่องคลอดร่วมกับการอัตราการเต้มของหัวใจของฟีตัสอย่างต่อเนื่อง ค่อยถอนการใช้ยาเมื่ออยู่ในระหว่างคลอด ข้อบ่งใช้สำหรับช่วยในการให้นมบุตร ยาในรูปแบบสูดทางจมูก ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ พ่นยา 1 ครั้ง (เทียบเท่ากับยา 4 หน่วย) เข้าทางรูจมูก 1 ข้าง บริหารยา 5 นาทีก่อนที่จะให้นมบุตร
ข้อควรระวังของการใช้ยา Oxytocin
- ห้ามใช้ยานี้ในผู้ป่วยสตรีมีครรภ์ฟีตัสผิดปกติ - ห้ามใช้ยานี้ในผู้ป่วยสตรีมีครรภ์ที่มีน้ำคร่ำมาก - ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด - ระวังการใช้ยานี้ในผู้ที่มีอายุมากกว่า 35 ปี - ระวังการใช้ยานี้ในสตรีให้นมบุตร - ติดตามอัตราการเต้นของหัวใจของฟีตัสและของมารดาระหว่างที่มีการใช้ยานี้ - ติดตามการได้รับน้ำและการขับน้ำออกจากร่างกายระหว่างที่มีการใช้ยานี้ - ไม่ควรใช้ยาในรูปแบบยาฉีดเข้ากล้ามเนื้อบ่อยครั้งเนื่องจากไม่สามารถทำนายผลของยาได้แม่นยำ - ไม่ใช้ยานี้เป็นระยะเวลานานในผู้ป่วยที่มีครรภ์เป็นพิษหรือมีโรคหัวใจและหลอดเลือดในระดับรุนแรง - มีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะน้ำเป็นพิษเมื่อใช้ยาในขนาดสูงและติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน
ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา Oxytocin
ยานี้อาจก่อให้เกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ ได้แก่ ส่งผลต่อตัวอ่อนหรือทารกแรกเกิด (ได้แก่ ดีซ่าน หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจเต้นช้า ผลต่อสมอง ทำลายระบบประสาทส่วนกลาง อาการชัก เลือดออกในตา) ส่งผลต่อมารดา (ได้แก่ ความดันโลหิตต่ำชั่วคราว หัวใจเต้นเร็ว ระคายเคืองจมูก น้ำมูกไหล น้ำตาไหล เลือดออกที่บริเวณช่องคลอด ช่องคลอดหดตัว ช่องคลอดหดเกร็ง คลื่นไส้อาเจียน อาการอันไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง ได้แก่ ภาวะน้ำเป็นพิษในมารดา การหดตัวของช่องคลอดเป็นระยะเวลานานอาจส่งผลให้ตัวอ่อนขาดออกซิเจน อาจนำไปสู่การเสียชีวิต
ข้อมูลการใช้ยา Oxytocin ในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร
สำหรับการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม category C คือ ควรระมัดระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ สำหรับสตรีให้นมบุตร ควรระวังการใช้ยา
ประเภทของยาตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย
ยาฉีดจัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย จำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ข้อมูลการเก็บรักษายา Oxytocin
เก็บที่อุณหภูมิระหว่าง 2 ถึง 8 องศาเซลเซียส
สิ่งที่ควรแจ้งแพทย์ เภสัชกร และพยาบาลในการสั่งใช้ยา
แพทย์และเภสัชกรสามารถให้ข้อมูลการใช้ยาอย่างปลอดภัย ผู้ป่วยควรแจ้งข้อมูลเหล่านี้แก่แพทย์หรือเภสัชกรเพื่อประโยชน์ต่อผู้ป่วยและลดความเสี่ยงในการเกิดอันตรายจากการใช้ยา
- แจ้งข้อมูลการใช้ยารักษาโรคประจำตัว ยาที่เพิ่งรับประทานก่อนหน้านี้ ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่รับประทาน (รวมถึงวิตามิน และสมุนไพร) ในกรณีมียาประจำตัวจำนวนมาก ให้พกยาเพื่อให้แพทย์หรือเภสัชกรช่วยตรวจสอบก่อนสั่งจ่ายยาใหม่ ไม่ให้เกิดอันตรกิริยาระหว่างยาที่จะได้รับใหม่และยาที่เดิมที่ผู้ป่วยใช้อยู่
- แจ้งประวัติการแพ้ยา หรืออาการแพ้ที่เกิดขึ้นเมื่อใช้ยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือแพ้อาหารชนิดใดอยู่ (เนื่องจากยาบางชนิดมีส่วนประกอบของไข่ขาว นม ยีสต์) อาการที่เกิดขึ้น เช่น อาการบวม เกิดผื่น หายใจลำบาก หรือให้นำบัตรแพ้ยา พกติดตัวและแสดงบัตรนี้แก่แพทย์และเภสัชกรก่อนเข้าใช้บริการสุขภาพทุกครั้ง
- แจ้งข้อมูลในกรณีที่มีการตั้งครรภ์ หรือมีแผนที่จะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เนื่องจากยาบางชนิดส่งผลอันตรายต่อเด็กในครรภ์ หรือสามารถขับออกทางน้ำนมได้
- แจ้งข้อมูลที่จะส่งผลต่อการรับประทานยา เช่น มีปัญหาการกลืนลำบาก มีปัญหาด้านการมองเห็นหรืออ่านฉลากยา วิธีการรับประทานยา เพื่อแพทย์หรือเภสัชกรจะได้ช่วยแก้ไขปัญหาได้อย่างถูกต้อง
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
