สวัสดีค่ะคุณหมอ ไม่เคยทานยาคุมกำเนิดมาก่อนเลยค่ะ.. พอดีซื้อตัวยาสมิน มาลอง ต้องเริ่มทานยังไงค่ะ

1. เคยได้รับการตรวจสุขภาพประจำปีมาก่อนหรือไม่คะ มีโรคประจำตัวหรือปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพอย่างไรบ้างหรือไม่
2. ประจำเดือนมาครั้งล่าสุดเมื่อไหร่คะ และมีเพศสัมพันธ์ครั้งล่าสุดเมื่อไหร่
3. เนื่องจากยาคุมกำเนิดถือเป็นยาในกลุ่ม "ยาอันตราย" ต้องจ่ายโดยแพทย์หรือเภสัชกร ในกรณีที่ไปซื้อยามาจากร้านยา ไม่ทราบว่าเภสัชกรประจำร้านให้คำแนะนำอย่างไรบ้างคะ

แสดงว่าเดือนนี้ยังไม่มีประจำเดือนมานะคะ ถ้าเช่นนั้นให้รอประจำเดือนมาก่อนค่อยเริ่มรับประทานยาสมิน โดย...

1. ให้รับประทานภายใน 5 วันแรกที่มีประจำเดือน จะมีผลคุมกำเนิดได้ตั้งแต่เม็ดแรกที่รับประทานค่ะ

2. เพื่อลดปัญหาคลื่นไส้อาเจียนที่เป็นผลข้างเคียงจากยา แนะนำให้รับประทานในเวลาก่อนนอน แต่เนื่องจากควรรับประทานยาคุมให้ตรงเวลา เพื่อให้ยามีประสิทธิภาพสูงสุดในการป้องกันการตั้งครรภ์ และลดปัญหาเลือดกะปริบกะปรอย จึงควรพิจารณาว่าเวลาใดที่ใกล้เคียงเวลานอน และสะดวกที่จะรับประทานในเวลาดังกล่าวตลอด แล้วกำหนดเป็นเวลาในการรับประทานยาสมินนะคะ

3. แกะยามาใช้ให้ตรงกับวันที่รับประทาน และไล่เรียงลำดับตามลูกศร เพื่อช่วยให้ตรวจสอบการใช้ยาได้ง่าย ว่าลืมรับประทานหรือไม่ แต่หากมีการรับประทานย้อนศรก็ไม่ต้องตกใจ เพราะยาทุกเม็ดในแผงมียาเหมือนกันและปริมาณเท่ากันหมดค่ะ

4. เมื่อใช้ยาสมินหมดแผงแล้ว ให้เว้น 7 วัน ช่วงนี้ประจำเดือนจะมาค่ะ (มักจะมาหลังใช้ยาหมดแผงแล้ว 2 - 3 วัน) เมื่อครบ 7 วันที่เว้นว่างให้ต่อแผงใหม่ได้เลย แม้ประจำเดือนจะยังไม่หมดก็ตาม การต่อแผงใหม่จะไม่สนใจวันที่มีประจำเดือนแล้วนะคะ และหากใช้ยาถูกต้องและเหมาะสมมาตลอด ช่วง 7 วันที่เว้นว่างก็มีผลคุมกำเนิดได้ค่ะ สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงช่วงที่มีประจำเดือน เพราะเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคได้ง่าย

5. หากลืมรับประทาน่ยาคุมหรือต่อแผงใหม่ช้า 1 วัน ให้รีบรับประทานทันทีในเวลาที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานเม็ดต่อ ๆ ไปตามเวลาปกติ เช่น ถ้าลืมรับประทานยาคืนวันจันทร์ นึกได้เช้าวันอังคาร ให้แกะยาเม็ดวันจันทร์ที่ลืมใช้ มารับประทานในเช้าวันอังคารได้เลย แล้วในคืนวันอังคารก็แกะเม็ดประจำวันอังคารมารับประทานต่อในเวลาปกติ (ถ้านึกได้ช้าเป็นตอนกลางคืนวันอังคาร ให้แกะทั้งเม็ดวันจันทร์และอังคารมารับประทานพร้อมกัน 2 เม็ดเลยค่ะ) ผลในการคุมกำเนิดยังคงอยู่ มีเพศสัมพันธ์ได้ปกติไม่ต้องใส่ถุงยางค่ะ

*หากลืมรับประทานยาสมินหรือต่อแผงใหม่ช้า ติดต่อกันหลายวัน สอบถามเพิ่มเติมได้นะคะ รายละเอียดจะค่อนข้างยาวค่ะ

**ก่อนใช้ยาสมิน ควรมีการตรวจเพื่อประเมินความเสี่ยงและข้อจำกัดของการใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมนะคะ ในกรณีที่ไม่มีโรคประจำตัว แต่ไม่เคยตรวจสุขภาพประจำปีมาก่อน อย่างน้อยก็ควรวัดความดันโลหิตไว้เป็นค่ามาตรฐานก่อนใช้ยาคุมค่ะ แนะนำให้กลับไปร้านยาที่ซื้อยาสมินมาเพื่อให้เภสัชกรตรวจให้นะคะ โดยปกติ ในร้านยาจะมีเครื่องวัดความดันแบบอัตโนมัติไว้บริการฟรีค่ะ

***เมื่อมีการใช้ยาคุมกำเนิด หลายคนจะละเลยการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ด้วยถุงยางอนามัย ทำให้มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อ HPV และมีโอกาสที่จะเป็นมะเร็งปากมดลูกตามมา ดังนั้น อย่าลืมไปพบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจคัดกรองอย่างน้อยปีละครั้งด้วยนะคะ

ได้ค่ะ ถ้าห่างจากเวลารับประทานเดิมไม่เกิน 1 - 2 ชั่วโมง ก็ถือว่าใกล้เคียงเวลารับประทานเดิมค่ะ
เพื่อความสะดวกของผู้ใช้ยาเอง ควรกำหนดเวลารับประทานยาคุม ให้เป็นเวลาที่สามารถจะใช้ตรงเวลาที่สุดเท่าที่จะทำได้นะคะ

สำหรับยาสมินไม่เป็นไรค่ะ ยังมีผลคุมกำเนิดได้ปกติ

แต่การรับประทานผิดเวลาอาจทำให้มีเลือดกะปริบกะปรอย (อาจเกิดขึ้น หรืออาจไม่เกิดขึ้นก็ได้) ถ้ามีก็ไม่ต้องตกใจนะคะ

วันนี้ก็รับประทานต่อตามเวลาปกติได้เลยค่ะ

ถ้ารับประทานยาสมินผิดเวลา แต่รับประทานทุกวัน ไม่มีปัญหาค่ะ ยังมีผลคุมกำเนิดได้ต่อเนื่องตามปกติ แต่อาจจะมีเลือดออกกะปริบกะปรอยได้บ้างนะคะ

แต่ถ้าไม่ได้รับประทานทุกวัน หรือลืมรับประทานติดต่อกันหลายวัน กรุณาระบุด้วยค่ะว่าลืมรับประทานเม็ดที่เท่าไหร่ของแผง แก้ปัญหาเบื้องต้นไปอย่างไร และมีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่ลืมรับประทานยาบ้างหรือไม่

ต้องตอบให้ครบตามที่ถามไปนะคะ มิฉะนั้นจะมีข้อมูลไม่เพียงพอที่จะตอบคำถามได้ค่ะ

หากลืมรับประทานยาสมิน 2 วัน แล้วนึกได้ในเช้าวันต่อมา แก้ไขโดยรับประทานตอนเช้าที่นึกได้ 1 เม็ด และรับประทานตามเวลาปกติอีก 1 เม็ด ถือว่าถูกต้องนะคะ ทำเช่นนี้แค่ 1 วันค่ะ แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานวันละ 1 เม็ดเหมือนเดิม

ในกรณีนี้ ยังมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องค่ะ ต่อให้มีเพศสัมพันธ์ไม่ป้องกันในช่วงที่ลืมก็ไม่มีปัญหา ยิ่งถ้าไม่มีเพศสัมพันธ์ในช่วงนั้นก็ยิ่งไม่เป็นไรค่ะ ไม่ต้องกังวลนะคะ

แม้จะมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง แต่ประสิทธิภาพอาจไม่ดีเท่ากับผู้ที่รับประทานตรงเวลาทุกวันนะคะ อีกทั้งยังอาจพบปัญหาเลือดกะปริบกะปรอยได้ ดังนั้น ต้องเพิ่มความระมัดระวังในการใช้ให้มากขึ้นค่ะ หรือหากมีปัญหาลืมรับประทานยาคุมบ่อย ๆ ก็คงต้องพิจารณาเลือกใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ ที่ไม่ต้องบริหารยาทุกวันแทน เพื่อลดความเสี่ยงที่จะเกิดความล้มเหลวของการคุมกำเนิดและเกิดการตั้งครรภ์นะคะ

หากลืม 1 วัน มารับประทานตอนเช้าที่นึกได้ ก็ถือว่าแก้ไขได้ถูกต้องเช่นกันค่ะ และยังมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องนะคะ

ถ้าลืมยาสมิน 2 วันติดต่อกัน ก็จะแก้ไขตามที่แนะนำไปแล้วในความเห็นยาว ๆ ค่ะ

สมมติว่าลืมวันพฤหัสกับศุกร์ นึกได้เช้าวันเสาร์ ให้รับประทาน 1 เม็ด ของวันพฤหัสหรือศุกร์ก็ได้ 1 เม็ดเท่านั้น แล้วรับประทานต่อในเวลาปกติคือคืนวันเสาร์อีก 1 เม็ด ยังมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องค่ะ ไม่ต้องใช้ถุงยางอนามัย วันต่อ ๆ ไปก็รับประทานปกติวันละ 1 เม็ด (จะเห็นว่าเมื่อใช้ยาหมดแผงแล้ว จะมีเม็ดยาเหลืออยู่ 1 เม็ดที่ไม่ได้ใช้ คือเม็ดของวันพฤหัสหรือศุกร์ที่เหลือ 1 เม็ด)

ถ้าออกมาเล็กน้อยแบบหยดเลือดติดซึมกางเกงชั้นใน ก็น่าจะเป็นผลข้างเคียงจากยาค่ะ หายเองได้ ไม่ต้องกังวลนะคะ ให้รับประทานยาคุมต่อตามปกติได้เลย หากรับประทานตรงเวลาก็จะลดการเกิดผลข้างเคียงดังกล่าวได้ค่ะ

การต่อแผงยาสมิน จะไม่สนใจวันที่มีประจำเดือนเหมือนตอนเริ่มใช้แผงแรกแล้วค่ะ เมื่อใช้หมดแผงแล้วให้เว้นว่าง 7 วัน จากนั้นก็เริ่มแผงใหม่ในวันที่ 8 นะคะ หากต่อแผงตามกำหนด จะมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องแม้จะเป็นช่วงเว้นว่างค่ะ

ก็เท่ากับว่าเดือนหน้าจะเริ่มต้นใช้ "ยาคุมแผงแรก" อีกครั้ง ซึ่งผลที่ตามมาก็คือ...

1. จะไม่มีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง จึงควรหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ หรือใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ นับจากนี้ไปจนกว่าจะใช้ยาคุมยาสมินแผงใหม่ติดต่อกันจนครบ 7 วันค่ะ

2. เมื่อใช้ยาสมินนอกเหนือจากช่วงเวลา 5 วันแรกของการเป็นประจำเดือน ผลในการคุมกำเนิดจะเกิดขึ้นหลังจากใช้ยาติดต่อกันครบ 7 วัน ดังนั้น ใน 7 วันแรกที่เริ่มรับประทาน จะต้องใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์นะคะ

3. ประจำเดือนรอบหน้าจะถูกเลื่อนออกไป เพราะช่วงที่มีการรับประทานยา จะไม่มีเลือดประจำเดือนออกมาค่ะ ดังนั้น แทนที่ประจำเดือนรอบหน้าควรจะมาประมาณกลางเดือน ก็จะเลื่อนไปเป็นช่วงปลายเดือนแทน

ค่ะ ก็คือถ้าหยุดใช้ไป เมื่อจะกลับมารับประทานอีก ก็ถือเป็นการเริ่มต้นใหม่ และประจำเดือนจะมาหลังหยุดยา 2 - 3 วันเหมือนในแผงนี้ค่ะ ดังนั้น ถ้ามีการรับประทานยาคุมอยู่ก็จะไม่มีประจำเดือนมา (แต่ถ้าเว้นการใช้ไปนานมาก เช่นเว้นไปนานเป็นเดือน ก็จะมีประจำเดือนมาตามรอบจริงนะคะ)

เมื่อต่อแผงยาคุมช้าหลายวัน ก็จะไม่มีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องแล้วนะคะ ดังนั้น ให้ใช้หลักการตามการเริ่มใช้ยาคุมแผงแรกค่ะ (ก็คือยาคุมแผงที่ 2 นี้ จะกลายเป็น "ยาคุมแผงแรก" อีกครั้ง) โดย...

1. หากใช้ภายในวันที่ 1 - 5 ของการมีประจำเดือน จะมีผลคุมกำเนิดตั้งแต่เม็ดแรกที่รับประทาน มีเพศสัมพันธ์หลั่งในได้เลย

2. หากใช้ไม่ทัน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน (ใช้ในกรณีที่ไม่มีเพศสัมพันธ์เลยตั้งแต่วันที่ประจำเดือนมา จนถึงวันที่จะเริ่มใช้ยา) จะต้องใช้ยาสมินติดต่อกันจนครบ 7 วันก่อนจึงจะมีผลคุมกำเนิดได้ค่ะ ดังนั้น ใน 7 วันแรกที่เริ่มรับประทานยา จะต้องใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์นะคะ

ได้มีการแนะนำก่อนหน้านี้แล้วนะคะ

ก็คือหากไม่ต่อแผงยาคุมตามกำหนด นับจากวันที่ครบกำหนดต่อแผง ไปจนกว่าจะใช้ยาแผงใหม่ครบ 7 วัน จะไม่มีผลคุมกำเนิด จึงต้องใส่ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์

หากมีเพศสัมพันธ์ในช่วงเวลาดังกล่าวก็ต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินค่ะ