เอ็นร้อยหวาย (Achilles tendon) เป็นเส้นเอ็นที่แข็งแรง และหนาที่สุดในร่างกาย รับน้ำหนักได้มากถึง 9 กิโลนิวตัน ในขณะวิ่ง หรือสูงถึง 12.5 เท่า ของน้ำหนักตัว เป็นเอ็นกล้ามเนื้อขนาดใหญ่ที่ยึด ที่ยึดระหว่างกล้ามเนื้อน่องขา ซึ่งอยู่ด้านหลังของขา กับ กล้ามเนื้อที่ติด กับกระดูกส้นเท้า (Calcaneus) มีหน้าที่ช่วยในการเคลื่อนไหวร่วมกับกล้ามเนื้อน่องและกระดูกส้นเท้า เช่น การเดิน การวิ่ง การขยับของเท้าและข้อเท้า การกระดกขึ้น การกระดกลง เป็นต้น
เอ็นร้อยหวายเป็นเส้นเอ็นที่ใหญ่สุดในร่างกาย เชื่อมต่อกล้ามเนื้อน่องกับส้นเท้า มีผลในการเดิน วิ่ง และการกระโดด หากเกิดเส้นเอ็นตึงมากหรือมีความเครียดเกิดที่เส้นเอ็นมากๆ อาจทำให้เกิดการอักเสบขึ้นได้
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
สาเหตุที่ทำให้เอ็นร้อยหวายอักเสบและฉีกขาด
สาเหตุของการเกิดเอ็นร้อยหวายอักเสบส่วนใหญ่เกิดจากการใช้งานเอ็นร้อยหวายอย่างหนักซ้ำๆ และทำให้เอ็นร้อยหวายตึงแข็ง และอักเสบได้ โดยมีสาเหตุที่ทำให้เอ็นร้อยหวายอักเสบได้แก่
- การทำงานหนักหรือยกของหนัก
- อุบัติเหตุที่ทำให้เอ็นร้อยหวายฉีกขาด เช่น อุบัติเหตุจากการเล่นกีฬา ที่ต้องเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว เช่น แบดมินตัน เทนนิส
- การออกกำลังกาย เช่น การวิ่งที่มากเกินไป หรือวิ่งเพิ่มระยะทางและเวลาอย่างรวดเร็ว โดยที่ไม่ปล่อยให้ร่างกายสร้างความคุ้นเคยเพื่อปรับตัวและเมื่อเกิดแรงดึงรั้ง หรือ แรงกดต่อเอ็นร้อยหวาย เอ็นร้อยหวายขาดการยืดเหยียดที่พอเพียง ประกอบกับกล้ามเนื้อน่องไม่แข็งแรง และตึงตัวมากเมื่อเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็วและรุนแรง รวมถึงการออกกำลังกายอย่างหนักทำให้เพิ่มแรงและความเครียดต่อเอ็นร้อยหวาย ทำให้เอ็นร้อยหวายเกิดการอักเสบต่อมา
- กระดูกงอกบริเวณส้นเท้าจะทำให้เกิดการเสียดสีกับเอ็นร้อยหวายทำให้เกิดอาการปวด หรืออักเสบได้เช่นกัน
- โรคต่างๆ เช่น โรคเกาต์ โรคไทรอยด์ (hypothyroidism) โรครูมาตอยด์ (reumathoid arthritis) เป็นต้น
อาการและอาการแสดง
เราสามารถแบ่งการอักเสบหรือฉีกขาดของเอ็นร้อยหวาย แบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ
1. การอักเสบ/ฉีดขาดแบบเฉียบพลัน (acute tendon tear) อันเกิดจากการอักเสบหรือฉีดขาดจากอุบัติเหตุแบบกะทันหัน
2. การอักเสบ/ฉีดขาดแบบเรื้อรัง (chronic tendon tear) อันเกิดจากการอักเสบหรือฉีกขาดทีละเล็กทีละน้อย
อาการและอาการแสดงของภาวะเอ็นร้อยหวายอักเสบ สามารถสังเกตได้คือ จะมีอาการปวดเจ็บ อักเสบและบวมแดง บริเวณเอ็นร้อยหวาย และ อาการปวดอาจลามไปถึงกล้ามเนื้อน่องขา แต่ถ้าเอ็นร้อยหวายฉีกขาดผู้ป่วยจะไม่สามารถเคลื่อนไหวข้อเท้า และเท้าได้ตามปกติ มีอาการปวดบวมมากกว่าปกติ เป็นอาการปวดเฉียบพลันและบวมในด้านหลังของส้นเท้าที่เกิดจากการมีเลือดออกจากการแตกเอ็นร้อยหวาย ผู้ป่วยจะเดินลำบากหรือไม่สามารถเดินได้ตามปกติ (เดินกะเผลก)
การป้องกันเอ็นร้อยหวายอักเสบ
- เมื่อมีอาการปวดตรงส้นเท้าควรพัก หยุดจากการวิ่ง แล้วใช้การประคบเย็นช่วย โดยประคบบ่อยๆ จะช่วยให้หายเร็วขึ้น อาการปวดควรหาย 100% ก่อนกลับมาวิ่งหรือออกกำลังกายอีกครั้ง เพราะถ้าวิ่งโดยที่มีอาการปวดอยู่จะทำให้อาการรุนแรงมากขึ้นและต้องใช้เวลาในการพักฟื้นนานขึ้น
- ยืดเหยียดกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นอย่างเพียงพอทุกครั้งก่อนการออกกำลังกาย
- ออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อน่อง
- ค่อยๆเพิ่มความแรงของการออกกำลังกาย การฝึกวิ่งควรเพิ่มระยะทางและความเร็วอย่างค่อยเป็นค่อยไป
- ใส่รองเท้าที่เหมาะสมและพอดีเท้า หากใส่รองเท้าส้นสูงควรลดความชันของส้นสูงลง
การรักษาเอ็นร้อยหวายอักเสบหรือฉีกขาด กรณีเอ็นร้อยหวายอักเสบ ต้องพักการใช้งานของเท้าและเอ็นร้อยหวาย รับประทานยาแก้ปวดและแก้อักเสบจนกว่าอาการอักเสบจะทุเลา กรณีที่เอ็นร้อยหวายฉีก จะต้องทำการผ่าตัดรักษาอย่างเร่งด่วนต่อไป
