กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

RLS: Restless Legs Syndrome (อาการขาอยู่ไม่สุข)

เผยแพร่ครั้งแรก 23 ก.พ. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที

กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข หรือ RLS นี้เกิดกับประชากรชาวอเมริกามากถึง 10%

โรคขาอยู่ไม่สุข (มักเรียกว่า RLS) เป็นความผิดปกติที่คนที่เป็นโรคนี้ต้องขยับขาบ่อยๆเพื่อบรรเทาอาการที่ไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นกับขา อาการนี้ยังเรียกได้อีกชื่อคือ Willis-Ekbom disease จะเกิดขึ้นเมื่อเรากำลังพักขาหรือไม่ได้ขยับไปไหน และจะรู้สึกรุนแรงขึ้นในตอนเย็นและตอนกลางคืน บางทีก็เป็นอุปสรรคต่อการนอนและการทำกิจวัตรประจำวัน  

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

อาการของกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

คนที่มีอาการ RLS จะรู้สึกไม่สบายขาเมื่อต้องนั่งหรือนอน ความรู้สึกที่เกิดจากอาการ RLS ได้แก่:

  • รู้สึกเหมือนต้องคลาน
  • รู้สึกเสียวที่ขา
  • แสบร้อน
  • เจ็บหรือสั่น
  • ร้อนที่ขา
  • รู้สึกตึง

อาการเหล่านี้อาจจะเกิดที่บริเวณอื่นๆนอกเหนือจากขาด้วย เช่น ที่แขนและหัว และอาการจะลดความรุนแรงลงเมื่อมีการเคลื่อนไหว คุณสามารถจดจำลักษณะอาการขาอยู่ไม่สุขนี้ได้ด้วยการจำสิ่งสำคัญ 4 อย่างที่เกี่ยวกับอาการ ได้แก่:

  • เป็นอาการนี้ต้องได้ขยับขาบ่อยๆ
  • อาการสั่นเมื่อพักขา (อาการจะแย่ลงในช่วงที่อยู่เฉยๆ)
  • อาการจะดีขึ้นเมื่อทำกิจกรรมเคลื่อนไหว
  • ต้องเคลื่อนไหวขามากขึ้นในตอนเย็นและกลางคืน

คนที่มีอาการขาอยู่ไม่สุขมากกว่า 80% จะมีอาการหนึ่งที่เรียกว่า โรคภาวะขากระตุกขณะหลับ ซึ่งขาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองจะชักกระตุกตลอดคืน ข้อมูลจากสถาบันโรคทางประสาทและโรคหลอดเลือดสมองแห่งชาติ สหรัฐอเมริกา

ความชุกของอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

อาการขาอยู่ไม่สุขส่งผลกระทบต่อชาวอเมริกาที่เป็นผู้ใหญ่มากถึง 10% และต่อเด็ก 4% เลยทีเดียว ข้อมูลจาก NLM Genetics Home Reference ยังไม่มีความชัดเจนจากข้อมูลที่ว่าอาการขาอยู่ไม่สุขนั้นเกิดขึ้นกับคนทั่วโลกหรือไม่ จากการศึกษาวารสาร Sleep Medicine ปี 2011 พบว่าอัตราการเกิดอาการขาอยู่ไม่สุขในผู้ใหญ่อยู่ที่ 4 - 29% ค่าเฉลี่ยอยู่ที่ 14.5% จากประเทศในอเมริกาเหนือและยุโรปตะวันตก แต่จากการศึกษาวารสาร Sleep Medicine Reviews พบว่าอาการขาอยู่ไม่สุขจะเกิดกับผู้ใหญ่ในประเทศในอเมริกาเหนือ ยุโรป และเอเชียประมาณ 5 - 8.8% บทความในวารสารยังกล่าวอีกว่า อย่างน้อยครึ่งของคนเหล่านี้ก็ไม่ได้มีอาการขาอยู่ไม่สุขหรือมีอาการนี้พร้อมๆกับอาการทางประสาทบ่อยนัก งานวิจัยยังแสดงให้เห็นอีกด้วยว่า อาการขาอยู่ไม่สุข (RLS) จะเกิดกับผู้หญิงและผู้ชายประมาณสองครั้ง และจะเกิดบ่อยยิ่งขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น ซึ่งพบอย่างน้อยในอเมริกาเหนือและยุโรป

อะไรคือสาเหตุของอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

โรคขาอยู่ไม่สุขจัดเป็นอาการปฐมภูมิและทุติยภูมิ สาเหตุที่ทำให้เป็นอาการขาอยู่ไม่สุขแบบปฐมภูมินั้นยังไม่เป็นที่ทราบได้ แต่ความผิดปกตินี้มีแนวโน้มที่จะเกิดกับคนในครอบครัว ซึ่งถูกมองว่าสาเหตุนี้เป็นเรื่องของพันธุกรรมนั่นเอง งานวิจัยยังชี้ให้เห็นว่า อาการขาอยู่ไม่สุขจะเกี่ยวกับความผิดปกติในการผลิตโดพามีนซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ช่วยให้สมองควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ ยกตัวอย่างเช่น จากการศึกษาทำให้เห็นถึงความเชื่อมโยงของอาการขาอยู่ไม่สุขและการมีธาตุเหล็กน้อย (เช่นคนเป็นโรคโลหิตจาง) ซึ่งเหล่านี้ก็มีส่วนกับการผลิตโดพามีนและยังปรากฏพบความเกี่ยวข้องของอาการขาอยู่ไม่สุขกับความผิดปกติของ basal ganglia circuits ในสมองซึ่งจะนำโดพามีนไปใช้ด้วย ในทางตรงข้าม อาการขาอยู่ไม่สุขแบบทุติยภูมิจะเกี่ยวข้องกับโรคหรืออาการอื่นๆ ได้แก่:

  • โรคไตเรื้อรังและไตวาย
  • โรคเบาหวาน
  • ปลายประสาทอักเสบ (ความผิดปกติของเส้นประสาทในระบบประสาทรอบนอกชนิดหนึ่ง)
  • โรคข้อรูมาตอยด์
  • โรคปลอกประสาทอักเสบ

อาการขาอยู่ไม่สุขแบบทุติยภูมิบางครั้งก็เป็นผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางตัว เช่นยาที่ใช้เพื่อรักษาอาการดังต่อไปนี้:

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

แอลกอฮอล์ คาเฟอีน และนิโคตินสามารถกระตุ้นให้เกิดอาการขาอยู่ไม่สุขได้ด้วย

กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขและการตั้งครรภ์

เป็นปกติที่หญิงมีครรภ์จะมีอาการขาอยู่ไม่สุข โดยเฉพาะในช่วงสามเดือนสุดท้าย ข้อมูลจาก Restless Legs Syndrome Foundation กล่าวว่า อาการ RLS จะเกิดกับหญิงมีครรภ์ในประเทศตะวันตกประมาณ 20% บางครั้งการตรวจอาการขาอยู่ไม่สุขในหญิงท้องก็เป็นเรื่องยากเพราะอาการจะคล้ายๆกับขาเป็นตะคริวขณะหลับ ซึ่งจะเกิดขึ้นเป็นปกติในช่วงตั้งครรภ์ ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ส่วนใหญ่ อาการขาอยู่ไม่สุขจะดีขึ้นหรือหายไปหลังจากคลอดลูกแม้ว่าโดยปกติแล้วอาการนี้จะเกิดกับหญิงตั้งครรภ์แค่ชั่วคราว แต่ก็มีความเสี่ยงที่จะทำให้ผู้หญิงเป็นอาการนี้อย่างเรื้อรังได้เช่นกัน

การรักษาอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

อาการขาอยู่ไม่สุขมักจะรักษาได้ด้วยการเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการใช้ยา

อาการขาอยู่ไม่สุข (RLS) จะทำให้ผู้ที่เป็นรู้สึกไม่สบายหรือขัดที่ขาขณะพักผ่อน ความรู้สึกดังกล่าวมักจะเป็นอาการปวดขา แสบร้อนหรือรู้สึกตึง คนที่มีอาการนั้นต้องขยับหรือนวดขาเพื่อบรรเทาอาการ ซึ่งอาการจะทวีความรุนแรงขึ้นในเวลากลางคืน หากไม่ได้รับการรักษา อาการขาอยู่ไม่สุขจะลดเวลาและคุณภาพในการนอน จนสุดท้ายก็ส่งผลกระทบต่อความสามารถในการจดจ่อ/มีสมาธิ การทำกิจวัตรประจำวัน และศักยภาพในการเรียนรู้ คนที่มีอาการบางคนจะมีอารมณ์แปรปรวน ซึมเศร้า หรือมีปัญหาสุขภาพอื่น ไม่มีการรักษาใดจะรักษาอาการขาอยู่ไม่สุขได้ แต่ถ้าอาการนี้เกิดขึ้นกับคุณ การเปลี่ยนวิถีชีวิตและการใช้ยาจะช่วยให้คุณใช้ชีวิตกับอาการเหล่านี้ได้ดีขึ้น เป้าหมายของการรักษาอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS) คือเพื่อป้องกันหรือบรรเทาอาการ ปรับให้การนอนหลับดีขึ้น และรักษาโรคหรืออาการประจำตัวที่ถูกกระตุ้นหรือแย่ลงเพราะอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และยาสามัญประจำบ้าน

ถ้าคุณมีอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS) อ่อนๆ ลองเปลี่ยนวิถีชีวิตคุณดู เพราะมันอาจช่วยบรรเทาได้

คุณสามารถป้องกันอาการขาอยู่ไม่สุขได้โดย:

  • หลีกเลี่ยง (หรือจำกัดปริมาณ) คาเฟอีน บุหรี่และนิโคติน เพราะสิ่งเหล่านี้มักจะเป็นตัวกระตุ้นอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)
  • ได้รับธาตุเหล็กจากการกินอาหารหรืออาหารเสริมอย่างเพียงพอ (การศึกษาบางส่วนแสดงถึงความเชื่อมโยงระหว่างการขาดธาตุเหล็กกับอาการขาอยู่ไม่สุข)
  • ตรวจสอบยาที่ใช้กับแพทย์ประจำตัวและคุณอาจต้องเปลี่ยนตัวยาที่อาจไปกระตุ้นอาการขาอยู่ไม่สุข
  • ออกกำลังกายเป็นประจำ
  • เวลาที่คุณต้องนั่งนานๆ คุณอาจลองทำกิจกรรมที่เบี่ยงเบนความสนใจไปจากอาการ (เช่น พูดคุยกับผู้อื่น เย็บปักถักร้อย หรือเล่นวีดิโอเกมส์)

กิจกรรมอื่นๆที่ช่วยบรรเทาอาการขาอยู่ไม่สุข ได้แก่:

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

  • อาบน้ำร้อนหรือน้ำเย็น
  • ใช้ถุงร้อนหรือแผ่นเย็น
  • เดินหรือยืด
  • นวดขา
  • ทำสิ่งที่ท้าทายจิตใจตัวเอง

เพื่อช่วยให้คุณนอนหลับตลอดคืน การปรับเปลี่ยนนิสัยการนอนที่ดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ นั่นคือคุณต้อง:

  • ทำให้ที่นอนของคุณเย็น เงียบ และมืด
  • หากิจกรรมที่ท้าทายสมองหรือหรือกิจกรรมที่เบี่ยงเบนความสนใจก่อนเข้านอน เช่น ปริศนาอักษรไขว้
  • เอาอุปกรณ์ต่างๆที่จะรบกวนการนอนของคุณออกจากห้องนอน เช่น โทรทัศน์ คอมพิวเตอร์ และโทรศัพท์
  • ปรับกิจวัตรการนอน (เข้านอนและตื่นนอนเวลาเดิมทุกวัน)
  • ใช้การฝึกหายใจหรือเทคนิคอื่นๆที่ช่วยให้ผ่อนคลายในเวลากลางคืน

ยารักษาอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

หากอาการคุณอยู่ในระดับปานกลางถึงรุนแรง การเปลี่ยนวิถีชีวิตอาจไม่พอที่จะบรรเทาอาการได้ คุณอาจต้องใช้ยารักษาอาการ

องค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกาได้อนุมัติยาที่ใช้รักษาอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS) ในระดับปานกลางถึงรุนแรงอยู่ 3 ชนิด ได้แก่

  • Horizant (gabapentin enacarbil) ยาต้านอาการชักและบรรเทาปวด
  • Mirapex (pramipexole) จะกระตุ้นการทำงานของโดพามีนซึ่งเป็นสารเคมีที่ช่วยให้สมองควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ
  • Requip (ropinirole hydrochloride) เป็นยาที่ให้ผลคล้ายกับยา Mirapex และมักจะใช้เพื่อรักษาโรคพาร์กินสัน
  • Neupro (rotigotine) ซึ่งจะมีลักษณะเป็นแผ่นแปะ

เช่น เดียวกับยาอื่นๆ ยาเหล่านี้ก็อาจมีผลข้างเคียงได้ ที่พบบ่อยที่สุดเห็นจะเป็นยาออกฤทธิ์กดประสาท คลื่นไส้และวิงเวียนศีรษะ มีฤทธิ์ทำให้ง่วงนอนและนอนหลับไปอย่างรวดเร็วนอกจากนี้ ยาMirapex และ Requip ยังอาจทำให้เกิดพฤติกรรมย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive Compulsive Behavior)ได้

นอกจากยาที่กล่าวมาข้างตนแล้ว แพทย์อาจสั่งจ่ายยาอื่นๆให้คุณ เช่น:

  • ยาอื่นๆที่มีโดพามีนผสม เช่น levodopa
  • ยาต้านอาการชักอื่นๆ เช่น carbamazepine (Tegretol, Carbatrol, Equetro) หรือ valproate
  • ยาแก้ปวดชนิดโอปิออยด์ (Opioids) เช่น codeine, propoxyphene หรือ oxycodone
  • ยารักษาอาการวิตกกังวลอย่างยาBenzodiazepines (sedatives) เช่น Ambien (zolpidem), Lunesta (eszopiclone) หรือ Sonata (zaleplon)

16 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Restless legs syndrome: Causes, treatments, and home remedies. Medical News Today. (https://www.medicalnewstoday.com/articles/7882)
Restless Legs Syndrome Fact Sheet. National Institute of Neurological Disorders and Stroke. (https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Restless-Legs-Syndrome-Fact-Sheet)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
ตอนนี้เป็นโรคขาอยู่ไม่สุข ไม่ทราบว่าเกิดจากอะไร และจะรักษาหายได้มั้ยค่ะต้องใช้เวลารักษานานเท่าไหร่ค่ะ ตอนนี้กินยาโรคพากินสันและยานอนหลับอยู่ค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)