อวัยวะสืบพันธ์ของผู้หญิงนั้นแบ่งได้เป็นสองส่วนหลักๆ คือ ที่อยู่ภายใน เช่น มดลูก ปีกมดลูก รังไข่ เป็นต้น และที่อยู่ภายนอก คือตั้งแต่ปากมดลูกจนกระทั้งออกมาจนถึงปากช่องคลอด แคมใหญ่ แคมเล็ก คลิตอริสและหัวหน่าว เป็นต้น
โดยบริเวณตั้งแต่ปากมดลูกภายในถึงปากช่องคลอดภายนอกนั้นเรียกว่า บริเวณช่องคลอด อาการปวดหรือความรู้สึกไม่สุขสบายที่เกิดขึ้นบริเวณนี้อาจจะมีสาเหตุมาได้จากหลายปัจจัย ทั้งทางกายและทางจิตใจ
ทำเลสิกวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 0 บาท ลดสูงสุด 25650 บาท
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
การได้รับการตรวจหรือการรักษาแต่เนิ่นๆ จะสามารถช่วยลดอาการและความเสี่ยงของผลข้างเคียงร้ายแรงอื่นๆ ที่อาจจะตามมาได้
ผู้หญิงที่อยู่ในช่วงวัยกลางคนจนถึงสูงอายุอาจจะประสบกับอาการเจ็บช่องคลอดได้บ่อยครั้ง และโดยส่วนมากจะมีความกลัวและอายที่จะเข้ารับการตรวจจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในคลินิกสูตินรีเวช
นั่นอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้อาการของโรคไม่หายและก่อให้เกิดผลข้างเคียงร้ายแรงตามมาได้
อาการเจ็บช่องคลอดมีได้หลายลักษณะ โดยลักษณะอาการเจ็บที่เฉพาะเจาะจงนั้นขึ้นอยู่กับสาเหตุ เพราะฉะนั้นการที่ผู้ป่วยจดจำหรืออธิบายรายละเอียดของอาการเจ็บได้ครบถ้วนและถูกต้อง จะเป็นการช่วยแพทย์และเจ้าหน้าที่ในการวินิจฉัยถึงสาเหตุและจะได้เลือดแนวทางการรักษาที่ถูกต้องต่อไป
ลักษณะของอาการเจ็บช่องคลอด
ลักษณะของอาการของการเจ็บช่องคลอดที่พบได้ มีดังนี้
- ปวดแสบปวดร้อนหรือปวดเหมือนโดนน้ำร้อนลวก
- คันช่องคลอด
- เจ็บจี๊ดๆ เหมือนมีแมลงกัด
- เจ็บเหมือนมีอะไรสั่นหรือเขย่าอยู่ภายในช่องคลอด
- เจ็บเฉพาะอวัยวะ เช่น คลิตอริส แคมเล็ก แคมใหญ่
- เจ็บมากขณะมีอะไรมาสัมผัสหรือเสียดสีเช่น ขณะมีเพศสัมพันธ์ หรือ ระหว่างการเช็ดล้างทำความสะอาด
สาเหตุของอาการเจ็บช่องคลอด
เจ็บช่องคลอด เกิดได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้
ทำเลสิกวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 0 บาท ลดสูงสุด 25650 บาท
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
เจ็บช่องคลอดจากการติดเชื้อ
สาเหตุของอาการเจ็บช่องคลอดที่พบได้บ่อยที่สุดคือการติดเชื้อ โดยที่พบมากที่สุดที่ทำให้มีการปวดช่องคลอดคือ การติดเชื้อรา
ประมาณ 75% ของผู้หญิงทั่วไปสามารถตรวจพบการติดเชื้อนี้ได้ อาการแสดง ได้แก่ คัน แสบ และมีตกขาวลักษณะสีขาวปริมาณมากภายในช่องคลอด
โดยปกติการติดเชื้อราไม่ใช่โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ และไม่มีความจำเป็นที่จะต้องเรียกคู่นอนมาตรวจหรือทำการรักษา
เชื้อลำดับถัดมาที่พบได้บ่อยก็คือการติดเชื้อแบคทีเรีย Bacterial vaginosis (BV) ซึ่งสามารถพบได้ในผู้ป่วยที่มีกิจกรรมทางเพศบ่อย
โดยปกติ การติดเชื้อแบบนี้มักจะไม่มีอาการ แต่ในบางครั้งก็อาจจะมีอาการแสดงได้ เช่น ปวด คัน แสบร้อน หรือมีตกขาวมีกลิ่นเหม็นคาว
การติดเชื้ออื่นๆ ที่อาจทำให้มีอาการปวดช่องคลอดได้ เช่น โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์จากโปรโตซัว หนองในแท้ หนองในเทียม เป็นต้น
ทำเลสิกวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 0 บาท ลดสูงสุด 25650 บาท
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
เจ็บช่องคลอดจากการได้รับบาดเจ็บ
อาการเจ็บช่องคลอด บางครั้งอาจมาจากการมีเพศสัมพันธ์ การคลอด การผ่าตัด หรือกระบวนการทางแพทย์อื่นๆ
ที่พบมากและบ่อยที่สุดคือ การบาดเจ็บและการปวดจากการตั้งครรภ์ และให้กำเนิดลูก ไม่ว่าจะจากการคลอดปกติหรือการผ่าตัดคลอด
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ที่คลอดธรรมชาติ ซึ่งอาจมีการฉีกขาดของปากช่องคลอดเป็นครั้งแรก การฉีกขาดนี้อาจจะลึกลงไปถึงบริเวณรูทวารด้านในได้ หรืออาจจะมีการฉีกขาดขึ้นสูงไปถึงบริเวณอวัยวะเพศด้านบน
ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับขนาดของทารก ขนาดของอุ้งเชิงกราน และอุปกรณ์ต่างๆ ที่ช่วยในการคลอดบุตร
เจ็บช่องคลอดเนื่องจากช่องคลอดแห้ง
หลังเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนหรือวัยทอง ฮอร์โมนเพศหญิงต่างๆ จะต่ำลง รวมถึงฮอร์โมนเอสโตเจน
ความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้มีผลทำให้เซลล์บริเวณผิดช่องคลอดบางลง ไม่แข็งแรง และไม่มีความชุ่มชื้น ประกอบกับต่อมเมือกต่างๆ ในช่องคลอดที่ผลิตสารหล่อลื่นต่างสำหรับช่องคลอดก็ผลิตน้อยลง
ส่งผลให้ช่องคลอดของผู้หญิงวัยทองแห้ง และอาจนำมาซึ่งอาการปวดแสบช่องคลอดขณะขยับเขยื้อนร่างกายหรือระหว่างมีเพศสัมพันธ์ได้
ภาวะเจ็บช่องคลอดเรื้อรัง
ภาวะเจ็บช่องคลอดเรื้อรัง (Vulvar vestibulitis) โดยส่วนใหญ่มักไม่สามารถหาสาเหตุที่ชัดเจนได้
อาจพบในขณะทำกิจกรรมต่างๆ เช่น ขณะมีเพศสัมพันธ์ หรือนั่งนาน ยืนนาน รวมถึงตอนขับขี่ยานพาหนะต่างๆ แม้ขณะมีประจำเดือนและใส่ผ้าอนามัยก็อาจเกิดภาวะนี้
เจ็บช่องคลอดจากมะเร็งปากมดลูก
หากเป็นมะเร็งปากมดลูกในระยะที่เป็นมาก อาจมีอาการแสดงอย่างหนึ่งคือ อาการปวดช่องคลอด โดยส่วนมากมันเป็นแบบเรื้อรัง ต้องได้รับยาแก้ปวดอย่างต่อเนื่อง หรือขนาดยาที่สูง
ผู้หญิงทั่วไปควรรับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกอย่างสม่ำเสมอ เพราะมะเร็งปากมดลูกในระยะแรกๆ อาจจะยังไม่มีอาการแสดงออกมา
มีประวัติเคยถูกล่วงละเมิดทางเพศ
การเคยถูกล่วงละเมิดทางเพศอาจนำมาทั้งปัญหาทางด้านจิตใจและร่างกาย เช่น อาการเจ็บปวดบริเวณช่องคลอด
ทั้งนี้ ควรได้รับการรักษาทั้งทางร่างกายรวมถึงบำบัดจิตใจควบคู่กันไป
แนวทางการรักษาภาวะเจ็บบริเวณช่องคลอด
ในการรักษาภาวะเจ็บบริเวณช่องคลอดนั้น ควรพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการตรวจหาสาเหตุของอาการเจ็บดังกล่าวเพื่อกำหนดแนวทางการรักษาอย่างถูกต้อง
โดยแพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจร่างกายเบื้องต้น ตรวจภายใน รวมทั้งอาจจะมีการอัลตราซาวด์ผ่านทางช่องคลอดหรือทางหน้าท้อง แล้วแต่กรณี เพื่อหาสาเหตุที่แน่ชัด
หลังจากนั้นจึงจะเริ่มให้การรักษา โดยการรักษาอาจเริ่มตั้งแต่การให้เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมบางอย่าง การรับยาทั้งการกินและการฉีด หรือการผ่าตัด
การรักษาอาการเจ็บช่องคลอดโดยการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม
- อย่าใช้น้ำยาล้างช่องคลอด พยายามล้างช่องคลอดด้วยน้ำเปล่า เช็ดให้แห้งแค่นี้ก็เพียงพอเนื่องจากในช่องคลอดจะมีสมดุลของเชื้อปกติอยู่แล้วการทำความสะอาดที่มากเกินควรจะทำให้สมดุลของเชื้อปกติดังกล่าวเปลี่ยนแปลงไปซึ่งอาจนำมาถึงอาการผิดปกติอื่นๆได้
- ในการทำกิจกรรมเช่นการออกกำลังกายทั้งนอกบ้านหรือในบ้านต่างๆควรหลีกเลี่ยงการใส่ชุดที่แน่นไปหรือคับไปที่อาจทำให้เกิดการอับชื้นไปโดยเฉพาะชุดชั้นใน และจะดีเป็นอย่างยิ่งถ้าจะเปลี่ยนชุดชั้นในบ่อยๆ และทุกชุดควรซักและตากแดดจัดเพื่อลดโอกาสเสี่ยงของการติดเชื้อในช่องคลอด
- ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้เกิดการกระแทกบริเวณอุ้งเชิงกรานและช่องคลอดโดยตรงเช่น การซ้อนจักรยานยนตร์ การขี่ม้า เป็นต้น
- ขณะมีเพศสัมพันธ์ถ้ารู้สึกว่าช่องคลอดแห้งหรือเจ็บควรพิจาณาใช้เจลหล่อลื่นก่อน เพื่อลดอาการระคายเคืองเบื้องต้น
- การประคบเย็นบริเวณช่องคลอดก็สามารถบรรเทาอาการเจ็บบริเวณช่องคลอดเบื้องต้นได้
การรักษาโดยการรับยา
ถ้าสาเหตุอาการเจ็บดังกล่าวได้รับการวินิจฉัยว่ามาจากการติดเชื้อ ทั้งเชื้อราหรือแบคทีเรีย การรักษาเริ่มต้นคือการรับประทานยาฆ่าเชื้อ
ซึ่งปริมาณ จำนวนวัน และลักษณะการกินยา จะขึ้นอยู่กับเชื้อสาเหตุที่แพทย์สงสัย และถ้าหลังจากได้รับการรักษาแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น หรือเป็นแบบเรื้อรัง อาจพิจารณารับยาอย่างต่อเนื่องเพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ
ที่สำคัญคือ ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์ที่เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ
ในผู้ป่วยบางราย แพทย์อาจจะพิจารณาให้ยาชาเฉพาะที่ควบคู่กันไปกับการรักษาสาเหตุหลัก เช่น ในกรณีอาการเจ็บระหว่างมีเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะในผู้ป่วยวัยทอง หรืออาจจะพิจารณาให้ยาสเตียรอยด์เฉพาะที่ เพื่อลดอาการระคายเคือง บวม หรืออักเสบได้
บางกรณีอาจพิจารณาให้ยาต้านอาการซึมเศร้า โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีอาการปวดแบบเรื้อรัง
แพทย์อาจพิจารณาให้ใช้ยาทาประเภทครีมที่มีส่วนผสมของฮอร์โมน ในกรณีที่อาการปวดนั้นมาจากช่องคลอดแห้งจากวัยทอง เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้แก่ผนังช่องคลอด ไม่ให้เปราะบางและระคายเคืองได้ง่าย
ทั้งนี้ การรับยาต่างๆ อาจมีผลข้างเคียงและผลที่ไม่พึงผลประสงค์อื่นๆ ตามมาได้ ก่อนรับประทานยาทุกครั้งจึงควรพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเสมอ
การรักษาโดยการฉีดยาชาเฉพาะที่
พบได้น้อยมากที่แพทย์จะแนะนำเรื่องการฉีดยาชาเฉพาะที่เพื่อรักษาอาการเจ็บหรือปวดช่องคลอด โดยการทำหัตถการนั้นก็คือการฉีดยาชาเข้าไปที่เส้นประสาทบริเวณช่องคลอดโดยตรง เพื่อกดอาการปวดบริเวณนั้น
ผู้ป่วยอาจจะชาบริเวณนั้นไปเลยหรือชั่วคราว ขึ้นกับปริมาณยาและตำแหน่งที่ทำการฉีด การทำหัตถกรรมดังกล่าวจะทำในกรณีที่เป็นการรักษาแบบเรื้อรัง หรือรักษาด้วยวิธีการอื่นๆ แล้วไม่ดีขึ้น
รวมทั้งกรณีที่ปวดจากการเป็นมะเร็งปากมดลูก ก็อาจใช้ยาชาได้
การรักษาอาการเจ็บช่องคลอดโดยการผ่าตัด
ในบางกรณีที่ทราบสาเหตุของอาการเจ็บและตำแหน่งของโรคชัดเจน อาจพิจารณาทำการผ่าตัดเอารอยโรคนั้นออกไปเช่น มีฝี หรือก้อนเนื้อที่อักเสบผิดปกติ อาจพิจารณาผ่าเจาะดูดเนื้อเยื้อที่มีการอักเสบนั้นออกไป
แต่ทั้งนี้ การผ่าตัดก็อาจจะไม่ใช่วิธีการรักษาแรก และไม่สามารถใช้ในการรักษาในผู้ป่วยทุกรายได้
การรักษาเสริมอื่นๆ
การรักษาอาการเจ็บช่องคลอด ที่เป็นการรักษาเสริม ได้แก่ การทำกายภาพบำบัด การออกกำลังกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน การกระตุ้นด้วยไฟฟ้า การฝังเข็มหรือการนวด เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม วิธีดังกล่าวสามารถรักษาอาการเจ็บได้เฉพาะบางกรณี และอาจรักษาได้เพียงชั่วคราว
