พยาธิเส้นด้าย (Threadworms) หรือที่เรียกได้อีกชื่อว่าพยาธิเข็มหมุด (pinworms) คือปรสิตขนาดจิ๋วที่เข้าอาศัยในลำไส้ใหญ่ของมนุษย์ และเป็นพยาธิที่พบได้บ่อยในเด็กที่อายุต่ำกว่า 10 ปี
พยาธิชนิดนี้มีสีขาวและดูเหมือนเส้นด้าย โดยคุณอาจสังเกตเห็นพยาธิเหล่านี้ได้ในทวารหนักหรืออุจจาระของเด็ก
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
พยาธิอาจไม่ก่อให้เกิดอาการอะไรเลยก็ได้ แต่สำหรับบางคนอาจมีอาการคันรอบทวารหรือช่องคลอด และอาจจะรุนแรงขึ้นในช่วงกลางคืนจนรบกวนการนอนหลับได้
พยาธิเส้นด้ายแพร่กระจายได้อย่างไร?
พยาธิเส้นด้ายจะวางไข่อยู่รอบทวารหนักของผู้ติดเชื้อ (มักเป็นช่วงกลางคืน) และเมื่อตัวพยาธิวางไข่ จะมีเมือกที่ทำให้เกิดอาการคันออกมาเช่นกัน
ไข่ของพยาธิสามารถขึ้นไปติดนิ้วได้ด้วยการเกา และจะส่งต่อไปยังปากหรือเสื้อผ้าหลังจากนั้น หากผู้อื่นสัมผัสกับไข่บนสิ่งของเหล่านั้น พวกเขาก็มีโอกาสนำไข่เข้าไปในปากของตนเองได้โดยไม่ตั้งใจ
ไข่ของพยาธิเส้นด้ายสามารถมีชีวิตรอดได้นานถึง 2 สัปดาห์ก่อนจะฝักออกมา หากไข่แตกออกรอบทวารหนัก พยาธิเกิดใหม่จะกลับเข้าไปในลำไส้ใหญ่อีกครั้ง ส่วนไข่ที่ถูกกลืนเข้าไปทางปากจะเคลื่อนไปฝักตัวที่ลำไส้เล็ก และหลังจาก 2 สัปดาห์ พยาธิใหม่จะเติบโตจนมีขนาดเต็มวัยและเริ่มแพร่พันธุ์ใหม่
การป้องกันการติดพยาธิเส้นด้าย
การป้องกันพยาธิเส้นด้ายโดยสมบูรณ์นั้นเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้ แต่คุณสามารถลดความเสี่ยงการติดเชื้อได้อย่างมากด้วยการดูแลและส่งเสริมบุตรหลานเรื่องความสะอาดให้มากที่สุด
หากลูกของคุณติดเชื้อ พยายามดูแลไม่ให้พวกเขาเกาทวารหรือช่องคลอดตนเอง ซึ่งจะช่วยป้องกันการแพร่เชื้อซ้ำและลดความเสี่ยงแพร่เชื้อให้ผู้อื่นได้
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
อาการจากพยาธิเส้นด้าย
ผู้ที่มีพยาธิเส้นด้ายมักจะไม่แสดงอาการใด ๆ และมักไม่รู้ตัวว่าติดเชื้ออยู่ อย่างไรก็ตามพวกเขาอาจประสบกับอาการคันรอบทวารหนักรุนแรง (และคันรอบช่องคลอดสำหรับผู้หญิง) โดยเฉพาะช่วงกลางคืนที่ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่พยาธิตัวเมียจะออกมาวางไข่
ในบางกรณีคุณอาจสังเกตเห็นตัวของพยาธิบนผ้าปูที่นอนกลางดึก หรืออาจเห็นตัวพยาธิในอุจจาระก็ได้ ซึ่งตัวของพยาธิเส้นด้ายจะมีสีขาวและมีความยาวประมาณ 1cm
อาการจากการติดพยาธิเส้นด้ายชนิดเรื้อรังหรือรุนแรงมีดังนี้: ไม่อยากอาหาร น้ำหนักลด การติดเชื้อที่ผิวหนังรอบทวารหนักหากแบคทีเรียเข้าสู่แผลเกา: การสวมถุงมือไหมขณะนอนหลับจะช่วยป้องกันการเกาทวารระหว่างหลับได้ นอนไม่หลับ ปัสสาวะรดที่นอน
สำหรับกรณีที่เป็นรุนแรง พยาธิสามารถแพร่กระจายออกจากลำไส้ไปสู่ระบบทางเดินปัสสาวะหรือตับ หรือแม้แต่ในคอช่องคลอดของผู้หญิงได้ด้วย
การเข้าพบแพทย์
ไปพบเภสัชกรเพื่อขอรับคำแนะนำเกี่ยวกับการรักษาพยาธิเส้นด้ายของคุณหรือลูกของคุณ
พยาธิเส้นด้ายตัวเมียจะวางไข่ได้หลายพันฟองรอบทวารหนักหรือช่องคลอด อีกทั้งยังปล่อยเมือกออกมาพร้อมไข่ซึ่งจะทำให้เกิดอาการคันอย่างมาก
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
การเกาทวารหรือปากช่องคลอด หรือการเช็ดทวารหนักหลังทำธุระจะทำให้ไข่พยาธิติดนิ้วหรือเล็บของคุณหรือออกมา
หากคุณไม่ล้างมือ ไข่จะสามารถส่งต่อไปยังปากบนอาหารหรือบนสิ่งของต่อได้ และหากผู้อื่นสัมผัสสิ่งปนเปื้อนเหล่านั้นและนำมือไปหยิบจับอาหารหรือสัมผัสปากของตน ไข่จะลงไปสู่ระบบทางเดินอาหารของผู้นั้นต่อไป
หลังจากกลืนไข่พยาธิไปและลงไปยังลำไส้แล้ว ไข่จะฟักตัวออก และพยาธิเกิดใหม่จะใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์เติบโตไปเป็นพยาธิตัวเต็มวัยที่สามารถแพร่พันธุ์ต่อได้อีก
การส่งต่อไข่พยาธิ
ไข่ของพยาธิเส้นด้ายสามารถส่งต่อจากทวารหนัก (หรือช่องคลอด) ไปยังทุกสิ่งทุกอย่างที่คุณสัมผัส เช่น: ผ้าปูที่นอน และเสื้อใส่นอน ผ้าเช็ดตัว อุปกรณ์รับประทานอาหาร ของเล่นของเด็ก แปรงสีฟัน เฟอร์นิเจอร์ต่าง ๆ พื้นผิวต่าง ๆ ในห้องน้ำและครัว
ไข่ของพยาธิเส้นด้ายสามารถรอดชีวิตบนพื้นผิวต่าง ๆ ได้นานถึงสองสัปดาห์
เช่นเดียวกับการกลืนของผู้ที่สัมผัสสิ่งของหรือพื้นผิวที่มีไข่พยาธิ ไข่ยังสามารถเข้าไปในร่างกายได้ด้วยการหายใจเข้าไป ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้เพราะว่าไข่พยาธิสามารถลอยในอากาศได้ ยกตัวอย่างเช่นการสะบัดผ้าปูที่นอนหรือผ้าเช็ดตัว เป็นต้น
สัตว์เลี้ยง
พยาธิเส้นด้ายจะติดเชื้อกับมนุษย์เท่านั้น และไม่แพร่กระจายผ่านทางอุจจาระของสัตว์ อย่างไรก็ตามก็มีความเสี่ยงเล็กน้อยที่คุณสามารถติดพยาธิเส้นด้ายได้จากสัตว์เลี้ยง หากบนขนของสัตว์ตัวนั้นมีไข่ของพยาธิติดอยู่ โดยจะกระจายไปยังมนุษย์ด้วยการสัมผัสหรือลูบขนสัตว์ เป็นต้น
ใครมีความเสี่ยงต่อพยาธิเส้นด้ายบ้าง?
การติดเชื้อพยาธิเส้นด้ายมักเกิดกับเด็กเล็กมากที่สุด เพราะว่าคนกลุ่มนี้มักจะไม่ล้างมือ และชอบใช้ของเล่นร่วมกัน
ผู้ที่สัมผัสกับผู้ที่มีพยาธิเส้นด้ายก็มีความเสี่ยงติดเชื้อเช่นกัน ด้วยเหตุนี้ทำให้แพทย์แนะนำให้ทุกคนในครัวเรือนรับการรักษาไปพร้อมกับผู้ที่มีพยาธิเส้นด้าย
การรักษาการติดเชื้อพยาธิเส้นด้าย
หากคุณหรือลูกของคุณมีพยาธิเส้นด้าย ทุกคนในครัวเรือนเดียวกันจะต้องได้รับการรักษาด้วยเพราะมีความเสี่ยงต่อการติดพยาธินี้สูงมาก ๆ แม้ว่าผู้อื่นจะไม่มีอาการใด ๆ ของการติดเชื้อก็ตาม
การรักษาผู้ติดเชื้อส่วนมากจะเป็นการใช้ยา mebendazole เพียงโดสเดียว แต่หากจำเป็นอาจมีการใช้อีกโดสหลังจากครั้งแรก 2 อาทิตย์
ยาที่ใช้สามารถหาซื้อได้จากร้านขายยาทั่วไปโดยไม่ต้องใช้ใบสั่งยาจากแพทย์ แต่คุณควรอ่านคำแนะนำที่ฉลากยาก่อนทุกครั้งเพราะตัวยาอาจไม่เหมาะสมกับผู้ป่วยทุกกรณี
ระหว่างการรักษาและหลังจากนั้นไม่กี่สัปดาห์ สิ่งสำคัญคือการปฏิบัติหลักการดูแลสุขอนามัยอย่างเคร่งครัดเพื่อป้องกันการรับไข่พยาธิอีกครั้ง ซึ่งรวมไปถึงการดูดฝุ่นในบ้านเป็นประจำ กับทำความสะอาดห้องน้ำและครัวให้หมดจด
หากคุณกำลังตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรอยู่ การรักษามักจะเป็นการแนะนำหลักการดูแลสุขอนามัยแทนการใช้ยา ซึ่งมักรวมไปถึงกรณีผู้ติดเชื้อที่เป็นเด็กเล็กเช่นกัน
ควรไปพบแพทย์เมื่อไร?
หากคุณคาดว่าตนเองหรือลูกของคุณอาจมีพยาธิเส้นด้าย คุณสามารถรักษาการติดเชื้อนี้ได้ด้วยยาที่หาซื้อจากร้านขายยาโดยไม่ต้องใช้ใบสั่งจากแพทย์
คุณจำต้องไปพบแพทย์หากว่าคุณมีพยาธิเส้นด้ายและกำลังตั้งครรภ์ หรือกำลังใช้นมบุตรอยู่ หรือคุณคาดว่าลูกของคุณมีพยาธิเส้นด้ายและพวกเขามีอายุน้อยกว่า 2 ปี เพราะว่าสถานการณ์เหล่านี้จะต้องใช้วิธีรักษาแบบอื่นแทน
การใช้ยา
ยา Mebendazole เป็นยาหลักที่ใช้ในการรักษาการติดเชื้อพยาธิเส้นด้าย โดยคุณสามารถหาซื้อยาตัวนี้ได้จากร้านขายยาทั่วไป หรือให้แพทย์เป็นผู้จัดจ่ายแก่คุณก็ได้ โดยยานี้มีทั้งรูปแบบยาเม็ดชนิดเคี้ยวหรือยาน้ำ
Mebendazole ออกฤทธิ์ด้วยการป้องกันการดูดซับน้ำตาลของพยาธิเส้นด้าย ซึ่งทำให้พยาธิตายลงภายในเวลาไม่กี่วัน
ยาตัวนี้มีประสิทธิภาพในการกำจัดพยาธิสูงประมาณ 90-100% แต่ยาไม่สามารถกำจัดไข่ได้ ด้วยเหตุนี้คุณควรปฏิบัติตามหลักการดูแลสุขอนามัยต่อเนื่องไปพร้อมกับการใช้ยา 6 สัปดาห์
ควรไปพบแพทย์หากว่าการติดเชื้อเกิดขึ้นต่อเนื่องหลังการรักษาไปแล้วสองสัปดาห์ โดยแพทย์จะให้ยาโดสที่สองกับคุณต่อ
ในกรณีหายาก ยา Mebendazole ทำให้เกิดอาการท้องร่วงหรือปวดท้องได้ โดยเฉพาะหากการติดเชื้อพยาธิมีความรุนแรงเป็นพิเศษ
หลักการดูแลสุขอนามัย
การดูแลความสะอาดอย่างเคร่งครัดสามารถกำจัดการติดเชื้อพยาธิเส้นด้าย และลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อซ้ำได้
อายุขัยของพยาธิเส้นด้ายคือประมาณ 6 สัปดาห์ ดังนั้นการดูแลความสะอาดควรดำเนินต่อเนื่องเป็นระยะเวลาอย่างน้อยเท่าอายุขัยของพยาธิ โดยทุกคนในครัวเรือนเดียวกับผู้มีเชื้อควรปฏิบัติตามคำแนะนำข้างล่างเช่นกัน;
ซักเสื้อนอน ผ้าปูที่นอน ผ้าเช็ดตัว ของเล่นทันทีที่ถูกวินิจฉัยว่ามีพยาธิครั้งแรก: การทำความสะอาดนี้สามารถทำในอุณหภูมิปรกติได้ แต่ต้องให้มั่นใจว่าทุก ๆ ชิ้นผ่านการชะล้างอย่างสมบูรณ์แล้ว
ดูดฝุ่นทั้งบ้านให้สะอาด โดยเฉพาะในห้องนอน: ควรปฏิบัติเช่นนี้บ่อย ๆ
- ทำความสะอาดห้องน้ำและห้องครัวด้วยการเช็ดฝุ่นและซักผ้าบ่อย ๆ ด้วยน้ำร้อน: ควรปฏิบัติเช่นนี้บ่อย ๆ
- เลี่ยงการสะบัดสิ่งของที่อาจมีไข่ของพยาธิ เช่นเสื้อผ้า หรือผ้าปูที่นอน: เพื่อป้องกันไม่ให้ไข่กระเด็นไปสู่สิ่งของอื่นต่อ
- ห้ามรับประทานอาหารในห้องนอน: คุณอาจเผลอกลืนไข่พยาธิที่ออกมาจากการสะบัดผ้าปูที่นอนหรือเสื้อนอนได้
- ตัดเล็บมือให้สั้น: ดูแลให้ทุกคนในบ้านทำเช่นนี้
- ไม่ส่งเสริมนิสัยการกัดเล็บหรือดูดนิ่ว: โดยเฉพาะกับเด็กเล็ก
- ล้างมือและทำความสะอาดซอกเล็บบ่อย ๆ : สิ่งสำคัญคือการล้างมือก่อนรับประทานอาหาร หลังจากทำธุระส่วนตัว และก่อนกับหลังเปลี่ยนผ้าอ้อมทารก
- สวมกางเกงชั้นในแบบพอดีกลางดึก และเปลี่ยนกางเกงที่ใส่นอนทุกเช้า
- อาบน้ำบ่อย ๆ : สิ่งที่ควรปฏิบัติคือการอาบน้ำในตอนเช้า และทำความสะอาดรอบทวารหนักและช่องคลอดเพื่อกำจัดไข่พยาธิ
- จัดให้ทุกคนในบ้านมีผ้าเช็ดตัวเป็นของตนเอง
- เก็บแปรงสีฟันในตู่ และล้างให้สะอาดก่อนนำมาใช้งาน
เด็ก ๆ สามารถติดเชื้อพยาธิเส้นด้ายจากเพื่อนหรือโรงเรียนได้ง่ายมาก ดังนั้นควรฝึกสอนให้พวกเขาดูแลความสะอาดของตนเองเพื่อลดโอกาสติดพยาธิลง
สตรีมีครรภ์และมารดาที่ให้น้ำนมบุตร
การใช้ยามักจะไม่แนะนำให้กับผู้หญิงที่ตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร แต่ควรเปลี่ยนไปใช้หลักการดูแลความสะอาดข้างต้นแทน
คุณควรไปพบแพทย์หากว่าคุณกำลังตั้งครรภ์ได้ 3 เดือนขึ้นไป หรือกำลังให้นมบุตรอยู่และประสบกับปัญหาต่อเนื่องแม้จะดำเนินขั้นตอนดูแลความสะอาดข้างต้นแล้ว ในสถานการณ์นี้แพทย์จึงจะพิจารณาการจ่ายยารักษาให้
เด็กที่อายุต่ำกว่าสองปี
คุณควรเช็ดทำความสะอาดก้นของทารกอย่างเบามือแต่สะอาดหมดจดทุกครั้งที่เปลี่ยนผ้าอ้อม อีกทั้งก่อนและหลังจากนั้นคุณต้องล้างมือของคุณให้สะอาด
ยา Mebendazole ไม่ใช่ยาสำหรับเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี แต่แพทย์อาจตัดสินใจจ่ายยาที่ไม่มีฉลากแก่เด็กที่อายุมากกว่า 6 เดือนได้ตามความจำเป็น
หากยาไม่สามารถใช้ได้ คุณควรดูแลเด็กด้วยหลักการดูแลความสะอาดดังที่ระบุไว้ข้างต้นแทน
