พยาธิเส้นด้าย หรือ พยาธิเข็มหมุด (Enterobius vermicularis) เป็นพยาธิหนอนตัวกลมขนาดเล็ก ที่ลำตัวยาวประมาณ 2-5 มม. และกว้าง 0.1-0.2 มม. ซึ่งอาศัยและก่อโรคภายในลำไส้ โรคพยาธิเส้นด้ายมักเกิดในเด็กๆ ที่สุขอนามัยไม่ดี และสามารถแพร่กระจายสู่กันได้ง่าย จึงนับเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญอย่างหนึ่ง
วงจรชีวิตของพยาธิเส้นด้ายและการติดต่อสู่คน
คนจะติดเชื้อพยาธิเส้นด้ายจากการกินไข่พยาธิระยะที่มีตัวอ่อนอยู่ภายใน หรือสูดหายใจเอาไข่พยาธิซึ่งมีขนาดเล็กเข้าไป เมื่อไข่ฟักเป็นตัว พยาธิจะอาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่จนเมื่อโตเต็มวัย ตัวเมียจะไชออกมาวางไข่รอบรูทวารหนักในเวลากลางคืน ทำให้ผู้ติดเชื้อมีอาการคันยุบยิบ และอาจเการอบรูทวารจนเกิดบาดแผลได้ ในเด็กๆ ที่มีสุขอนามัยไม่ดีมักติดเชื้อพยาธิเส้นด้ายได้บ่อยๆ และเมื่อเการอบรูทวารที่มีไข่พยาธิอยู่ ไข่จะติดมาตามนิ้วมือ ซอกเล็บ หากไม่ล้างมือก่อนหยิบจับอะไรเข้าปาก ก็มักเกิดการติดเชื้อซ้ำจากการกินไข่พยาธิ นอกจากนี้ หากไปหยิบจับสิ่งของโดยไม่ล้างมือ ไข่พยาธิก็จะปนเปื้อนอยู่ในสิ่งแวดล้อม เช่น เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม อาหาร ทำให้คนอื่นๆ ในครัวเรือนมีโอกาสติดเชื้อพยาธิไปด้วย
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
อาการของโรคพยาธิเส้นด้าย
การติดเชื้อพยาธิเส้นด้ายบางครั้งก็ไม่แสดงอาการใดๆ แต่หากพยาธิมีจำนวนมากก็อาจมีอาการผิดปกติได้บ้าง เช่น
- ปวดท้องเรื้อรัง แต่ไม่รุนแรง
- คันรอบๆ รูทวารหนัก บางครั้งเกาจนเกิดบาดแผล
- ขาดสารอาหาร น้ำหนักลด ในเด็กๆ มักมีภาวะผอมผิดปกติ
นอกจากนี้ การติดเชื้อพยาธิเส้นด้ายที่ไม่ได้รับการรักษา อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น
- ในผู้หญิง พยาธิเส้นด้ายอาจไชเข้าไปในช่องคลอด ทำให้เกิดช่องคลอดหรือปากมดลูกอักเสบได้
- ในผู้ชาย พยาธิอาจไชเข้าไปในท่อปัสสาวะ ทำให้เกิดท่อปัสสาวะหรือต่อมลูกหมากอักเสบได้
การรักษาโรคพยาธิเส้นด้าย
สามารถรักษาได้ โดยการทานยาถ่ายพยาธิ ซึ่งได้แก่
- ยา Mebendazole 100 มก. ทานครั้งเดียว/สัปดาห์ และทานซ้ำในสัปดาห์ที่ 2
- ยา Albendazole 400 มก. ทานครั้งเดียว/สัปดาห์ และทานซ้ำในสัปดาห์ที่ 2
- ยา Pyrentel pamoate 11 มก./กก. ทานครั้งเดียว (ไม่เกิน 1 กรัม) และทานซ้ำในสัปดาห์ที่ 2
ซึ่งยาถ่ายพยาธิสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป เช่น ยา Mebendazole ยี่ห้อ เบนด้า 500 เป็นต้น นอกจากนี้ การรักษาควรทำพร้อมกันทั้งครอบครัว
การปฏิบัติตัวเมื่อติดเชื้อพยาธิเส้นด้าย
- อาบน้ำเป็นประจำ และชำระล้างไข่พยาธิที่ทวารหนักให้สะอาด
- ล้างมือทุกครั้งหลังเข้าห้องน้ำ และก่อนหยิบอาหารเข้าปาก เพื่อป้องกันการติดเชื้อซ้ำ
- ทำความสะอาดเสื้อผ้า ที่นอนหมอนมุ้ง และที่อยู่อาศัยให้สะอาดอยู่เสมอ เพื่อไม่ให้พยาธิแพร่กระจาย
การป้องกันพยาธิเส้นด้าย
- ล้างมือด้วยสบู่ให้สะอาดทุกครั้งหลังเข้าห้องน้ำ และก่อนทานอาหาร
- ตัดเล็บให้สั้น และหลีกเลี่ยงการเการอบทวารหนัก รวมถึงควรเลิกนิสัยดูดนิ้วหรือกัดเล็บด้วย
- อาบน้ำเป็นประจำทุกวัน ไม่ควรปล่อยให้ร่างกายสกปรก
- ทำความสะอาดเสื้อผ้า และของใช้ เช่น ผ้าเช็ดตัว ผ้าปูที่นอน ให้สะอาด รวมถึงเก็บกวาดทำความสะอาดที่อยู่อาศัยเป็นประจำ
