ยาคุมกำเนิดฮอร์โมนรวม แบบแผง 21+7 เม็ด ที่มี Ethinylestradiol 0.030-0.035 มิลลิกรัม
สำหรับยาคุมกำเนิดยี่ห้อ เจนนี่ เอฟ.เอ็ม.พี. (Jeny F.M.P.), เลสซิลอน 28 (Lescilon 28), แอนนา (Anna), โกวานา อีดี (Govana ED), คลีโอ (Cleo), ซาริน (Zarine), ซูซี่ 28 (Sucee 28), ดิออร์ 28 (Dior 28), ดิออร์รา 28 (Diora 28), มาร์เกร็ต พิงค์ (Margret Pink), มาร์กาเร็ต (Margaret), มาร์นอน (Marnon), มาร์วีลอน 28 (Marvelon 28), มิลลี่ 28 (Milly 28), ไมโครเลนิน อีดี (Microlenyn ED), พรีม 28 (Preme 28), ริเกวิดอน (Rigevidon 21+7 Fe) และ อาร์เดน (R-den)
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ใน 1 แผงของยาคุม จะมีเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ด (เม็ดที่ 1 - 21) โดยที่แต่ละเม็ดจะมีปริมาณยาเท่ากันหมด และมีเม็ดยาหลอกซึ่งไม่มีฮอร์โมน 7 เม็ด (เม็ดที่ 22 – 28) รวมเป็น 28 เม็ด
เมื่อรับประทานยาหมดแผง ให้เริ่มแผงใหม่ในวันต่อไป
ประจำเดือนจะมาในช่วงที่รับประทานเม็ดยาหลอกนะคะ และแม้ว่าเมื่อรับประทานหมดแผงแล้ว เลือดประจำเดือนยังไม่หมด ก็ให้ต่อแผงใหม่ได้ตามปกติค่ะ
หากในแถวที่ 3 (เม็ดที่ 15 - 21) ไม่มีปัญหาลืมรับประทานยาต่อกันหลายวัน ช่วงที่รับประทานแถวสุดท้ายที่เป็นยาหลอก (เม็ดที่ 22 – 28) แม้จะไม่มีฮอร์โมน แต่ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้โดยไม่ต้องใส่ถุงยางนะคะ
สำหรับยาคุมกำเนิดที่มีปริมาณ Ethinylestradiol 0.030-0.035 มิลลิกรัม (หรือเท่ากับ 30-35 ไมโครกรัม) ในกรณีที่ลืมรับประทานยา หรือเริ่มแผงใหม่ช้า มีแนวทางแก้ไขดังนี้...
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- กรณีที่ 1 ลืมรับประทานยาเม็ดฮอร์โมน (หรือเริ่มแผงใหม่ช้า) 1 วัน
- กรณีที่ 2 ลืมรับประทานยาเม็ดฮอร์โมน (หรือเริ่มแผงใหม่ช้า) ติดต่อกัน 2 วัน
- กรณีที่ 3 ลืมรับประทานยาเม็ดฮอร์โมน (หรือเริ่มแผงใหม่ช้า) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
- กรณีที่ 4 ลืมรับประทานยาเม็ดหลอก
- รับประทานทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานเม็ดต่อไปตามปกติ (หากนึกได้ตอนที่ต้องรับประทานยาคุมในเวลาเดิมที่เคยใช้ ให้รับประทานพร้อมกันทีเดียว 2 เม็ด ซึ่งอาจทำให้คลื่นไส้มาก)
- มีเพศสัมพันธ์ได้ ไม่จำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ (เช่น ถุงยาง, ยาคุมฉุกเฉิน) ร่วมด้วย
ตัวอย่าง
สมมติว่าเมื่อคืนวานลืมรับประทานยาคุมเม็ดนี้
ในวันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ซึ่งหากนึกขึ้นได้ในตอนเช้าของวันนี้ หรือก่อนเวลารับประทานยาตามเวลาปกติ ก็ให้รับประทานยาเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ 1 เม็ดก่อน แล้วรับประทานอีก 1 เม็ดในตอนกลางคืน
แต่ถ้านึกได้ช้า คือนึกได้ตอนกลางคืนของวันนี้แล้ว ก็ให้รับประทานพร้อมกัน 2 เม็ดเลยค่ะ แต่อาจทำให้คลื่นไส้มาก
จากนั้น วันต่อ ๆ ไป ก็ให้รับประทานต่อตามปกติวันละ 1 เม็ดเช่นเดิม
- รับประทานยาเม็ดแรกที่ลืม ทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานตามเวลาปกติอีก 1 เม็ด (หากนึกได้ตอนที่ต้องรับประทานยาคุมในเวลาเดิมที่เคยใช้ ให้รับประทานพร้อมกันทีเดียว 2 เม็ด ซึ่งอาจทำให้คลื่นไส้มาก)
- วันต่อ ๆ ไปก็รับประทานตามปกติวันละ 1 เม็ด
- มีเพศสัมพันธ์ได้ ไม่จำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ (เช่น ถุงยาง, ยาคุมฉุกเฉิน) ร่วมด้วย
ตัวอย่าง
สมมติว่าสองวันที่ผ่านมา ลืมรับประทานยาคุมไป 2 เม็ด ตามภาพนี้
ในวันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
ซึ่งหากนึกขึ้นได้ในตอนเช้าของวันนี้ หรือก่อนเวลารับประทานยาตามเวลาปกติ ก็ให้รับประทานยาเม็ดแรกที่ลืมทันทีที่นึกได้ 1 เม็ดก่อน แล้วรับประทานอีก 1 เม็ดในตอนกลางคืน
แต่ถ้านึกได้ช้า คือนึกได้ตอนกลางคืนของวันนี้แล้ว ก็ให้รับประทานพร้อมกัน 2 เม็ดเลยค่ะ แต่อาจทำให้คลื่นไส้มาก
วันต่อ ๆ ไปก็รับประทานตามปกติวันละ 1 เม็ดตามเดิมค่ะ
ยาเม็ดที่เหลืออยู่ (ตามภาพตัวอย่าง คือ เม็ดลำดับ 2) สามารถเหลือไว้ตามเดิมเผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็สามารถนำยาที่เหลือสำรองนี้ไปรับประทานแทนได้
แต่หากกังวลว่าถ้าเหลือไว้ในแผง อาจทำให้สับสนเวลารับประทานยา ก็อาจแกะเม็ดยานี้ทิ้งไปเลยก็ได้ค่ะ
- รับประทานยาเม็ดแรกที่ลืม ทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานตามเวลาปกติอีก 1 เม็ด (หากนึกได้ช้า อาจต้องรับประทานพร้อมกันทีเดียว 2 เม็ด ซึ่งคงทำให้คลื่นไส้มาก)
- งดมีเพศสัมพันธ์ หรือใช้ถุงยางร่วมด้วยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ จนกว่าจะใช้ยาต่อเนื่องกันครบ 7 วัน
- ถ้าลืมรับประทานยาในสัปดาห์แรก (เม็ดลำดับ 1 – 7) หรือเริ่มแผงใหม่ช้า ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป แล้วมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ใส่ถุงยางในช่วงนี้ไปแล้ว ให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินด้วย
- ถ้าลืมรับประทานยาในสัปดาห์ที่สาม (เม็ดลำดับ 15 - 21) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป เมื่อรับประทานเม็ดยาฮอร์โมนหมด ให้เริ่มแผงใหม่ในวันต่อไปได้เลย โดยไม่ต้องรับประทานเม็ดยาหลอก (เม็ดลำดับ 22 – 28)
งงมั้ยคะ? ถ้างง... มาดูตัวอย่างดีกว่าค่ะ จะได้เห็นภาพชัดเจน เข้าใจได้ง่ายขึ้น (หรือจะงงหนักกว่าเดิม ฮ่า...) รอบนี้จะยกตัวอย่างเป็น 4 กรณีนะคะ คือ การเริ่มแผงใหม่ช้า และการลืมรับประทานยาแยกตามช่วงเวลาที่ลืม ว่าเป็นสัปดาห์ที่ 1, 2 หรือ 3 ของแผง ดังนี้ค่ะ...
ตัวอย่างที่ 1 กรณีเริ่มแผงใหม่ช้า ตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 2 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์แรก (เม็ดลำดับ 1 – 7) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 3 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สอง (เม็ดลำดับ 8 – 14) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 4 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สาม (เม็ดลำดับ 15 – 21) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 1 กรณีเริ่มแผงใหม่ช้า ตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
สมมติว่าเริ่มแผงใหม่ช้าไป 3 วันนะคะ นั่นก็คือไม่ได้รับประทานยา 3 เม็ดนี้ตามกำหนด
วันนี้ซึ่งตามปกติควรต้องรับประทานแค่เม็ดลำดับที่ 4 ก็กลายเป็นว่าต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
โดยให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(เม็ดลำดับ 1)ทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานตอนกลางคืน(ลำดับที่ 4)อีก 1 เม็ด เพื่อลดอาการคลื่นไส้อาเจียนที่อาจเกิดขึ้น
แต่ถ้านึกได้ช้า ไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็ไม่เป็นไรค่ะ... รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิมค่ะ
ยาเม็ดที่เหลืออยู่ 2 เม็ดนี้ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ จะได้ไม่แกะมาใช้ผิดเม็ดเวลารับประทานยาในวันต่อ ๆ ไป
แต่หากมั่นใจว่าจะไม่สับสน สามารถเหลือไว้ตามเดิมเผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็ได้ค่ะ
เนื่องจากมีการเริ่มแผงใหม่ช้าหลายวัน ผลในการคุมกำเนิดจากแผงเดิมหมดลงแล้ว หากมีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง จะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินด้วยนะคะ
ผลในการคุมกำเนิดจะเริ่มขึ้นอีกครั้ง เมื่อมีการใช้ยาคุมต่อเนื่องกัน 7 วัน ดังนั้น ต่อจากนี้จะต้องใช้ถุงยางร่วมด้วยหากมีเพศสัมพันธ์ ไปจนกว่าจะรับประทานยาติดต่อกันครบ 7 วันค่ะ
ตัวอย่างที่ 2 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์แรก (เม็ดลำดับ 1 – 7) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
สมมติว่าลืมรับประทานยาต่อเนื่องกัน 3 เม็ดนี้นะคะ
วันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
โดยให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(เม็ดลำดับ 4)ทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานตอนกลางคืน(ลำดับที่ 7)อีก 1 เม็ด เพื่อลดอาการคลื่นไส้อาเจียนที่อาจเกิดขึ้น
แต่ถ้านึกได้ช้า ไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็ไม่เป็นไรค่ะ... รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิมค่ะ
ยาเม็ดที่เหลืออยู่ 2 เม็ดนี้ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ จะได้ไม่แกะมาใช้ผิดเม็ดเวลารับประทานยาในวันต่อ ๆ ไป
แต่หากมั่นใจว่าจะไม่สับสน สามารถเหลือไว้ตามเดิมเผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็ได้ค่ะ
หากในสัปดาห์แรกที่ใช้ยาคุมแผงนี้ ได้มีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง จะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์
และต่อจากนี้ จะต้องใช้ถุงยางร่วมด้วยหากมีเพศสัมพันธ์ ไปจนกว่าจะรับประทานยาติดต่อกันครบ 7 วันนะคะ
ตัวอย่างที่ 3 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สอง (เม็ดลำดับ 8 – 14) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
สมมติว่ารับประทานยาในสัปดาห์แรกต่อเนื่องตามปกติ แต่กลับลืมรับประทานในสัปดาห์ที่ 2 ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป สมมติ(อีกครั้ง)ว่าเป็น 3 เม็ดนี้นะคะ
วันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
โดยที่หากนึกได้ตอนเช้า ให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(คือเม็ดลำดับ 10)ก่อน 1 เม็ด แล้วค่อยรับประทานตอนกลางคืน(เม็ดลำดับ 13)อีก 1 เม็ด
ถ้านึกได้ช้า ไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลยค่ะ แต่คงคลื่นไส้สักหน่อย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิม
เม็ดยาที่เหลืออยู่ 2 เม็ดนี้ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ จะได้ไม่แกะมาใช้ผิดเม็ดเวลารับประทานยาในวันต่อ ๆ ไป
แต่หากมั่นใจว่าจะไม่สับสน สามารถเหลือไว้ตามเดิมเผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็ได้ค่ะ
เนื่องจากได้รับประทานยาต่อเนื่องกันอย่างน้อย 7 วันแล้วในสัปดาห์แรก ดังนั้นแม้ในสัปดาห์ที่สองนี้จะได้มีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง ก็ไม่ต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินค่ะ
แต่ต่อจากนี้ จะต้องใส่ถุงยางเมื่อมีเพศสัมพันธ์ไปจนกว่าจะรับประทานยาติดต่อกันครบ 7 วันนะคะ
ตัวอย่างที่ 4 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สาม (ยาคุมเม็ดที่ 15 – 21) ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป
สมมติว่าสัปดาห์ที่ 1 – 2 รับประทานยาคุมต่อเนื่องตามปกติ แต่กลับลืมรับประทานในสัปดาห์ที่ 3 ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป สมมติ(อีกครั้ง)ว่าลืมรับประทาน 3 เม็ดนี้นะคะ
ในวันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
โดยที่หากนึกได้ตอนเช้า ให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(คือเม็ดลำดับ 18)ก่อน 1 เม็ด แล้วค่อยรับประทานตอนกลางคืน(เม็ดลำดับ 21)อีก 1 เม็ด
ถ้านึกได้ช้า ไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลยค่ะ แต่อาจทำให้คลื่นไส้
ยา 2 เม็ดนี้ที่เหลืออยู่ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ
เนื่องจากได้รับประทานยาต่อเนื่องกันอย่างน้อย 7 วันแล้วในช่วงที่ผ่านมา ดังนั้นแม้ในสัปดาห์ที่สามนี้จะได้มีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง ก็ไม่ต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินค่ะ
แต่ต่อจากนี้ จะต้องใส่ถุงยางเมื่อมีเพศสัมพันธ์ไปจนกว่าจะรับประทานยาเม็ดฮอร์โมนติดต่อกันครบ 7 วัน
เมื่อรับประทานเม็ดยาฮอร์โมนในแผงครบ 21 เม็ดแล้ว ไม่ต้องรับประทานเม็ดยาหลอก(เม็ดลำดับ 22 – 28)นะคะ แต่ให้เริ่มแผงใหม่ในวันต่อไปเลยค่ะ ซึ่งทำให้เดือนนี้อาจไม่มีเลือดประจำเดือน (เพราะไม่มีช่วงปลอดฮอร์โมน 7 วันของเม็ดยาหลอก) หรืออาจมีประจำเดือนมาแล้วเมื่อลืมรับประทานยาต่อเนื่องกันหลายวัน ก็ไม่ต้องตกใจนะคะ เดือนต่อ ๆ ไปเมื่อรับประทานยาคุมกำเนิดได้ถูกต้องและสม่ำเสมอ รอบประจำเดือนก็จะกลับมาปกติเองค่ะ
เม็ดยาหลอกอาจเป็นยาบำรุงเลือดหรือเป็นเพียงแค่เม็ดแป้งธรรมดา แต่ไม่มีฮอร์โมนคุมกำเนิดนะคะ มีไว้เพื่อให้ผู้ใช้ไม่สับสนว่าจะต้องเริ่มรับประทานแผงใหม่เมื่อไหร่
ตามภาพตัวอย่างที่วงสีแดงคือยาเม็ดหลอกนะคะ
จะไม่รับประทานเม็ดยาหลอกก็ได้ค่ะ แต่ให้แกะทิ้งวันละเม็ดแทน เมื่อหมดแผง วันต่อไปก็จะได้เริ่มรับประทานยาคุมแผงใหม่ต่อ
ดังนั้น หากลืมรับประทานยาเม็ดหลอก ก็ไม่มีปัญหาอะไรค่ะ แกะยาเม็ดที่ลืมทิ้งไปได้เลย วันต่อไปก็รับประทานต่อตามปกติไปจนกว่าจะหมดแผงนะคะ
แล้วถ้าเดือนต่อ ๆ ไปก็ยังลืมซ้ำซากอยู่ล่ะ
การแก้ไขเฉพาะหน้าก็ให้ทำตามวิธีที่กล่าวมาแล้วนี่ล่ะค่ะ แต่คงต้องพิจารณาการแก้ไขระยะยาวด้วย โดยพบแพทย์เพื่อปรึกษาและเปลี่ยนเป็นวิธีคุมกำเนิดที่ไม่ต้องใช้ยาบ่อย ๆ เช่น ยาฉีดคุมกำเนิด, ยาฝังคุมกำเนิด และการใส่ห่วงอนามัยค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- World Health Organization. Selected practice recommendations for contraceptive use. Geneva: World Health Organization, 2016.
