อาการแพ้ยาง (Latex Allergy) คือ ปฏิกิริยาภูมิแพ้ชนิดหนึ่งที่เกิดขึ้นได้หลังจากสัมผัสยาง โดยอาจแสดงอาการแพ้ทันที หรือภายในไม่กี่ชั่วโมงก็ได้
อาการแพ้ยางเป็นภาวะที่พบได้ไม่บ่อยนัก และผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการแพ้ยางรุนแรง ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินที่อันตรายถึงชีวิต จำเป็นต้องได้รับการรักษาทันที
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
หากรู้ตัวว่า มีอาการแพ้ยางก็ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสยาง หรือผลิตภัณฑ์ที่ทำจากน้ำยางธรรมชาติ เพื่อป้องกันอาการแพ้กำเริบ โดยสามารถอ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับอาการแพ้ยางได้ที่บทความนี้
รู้จักกับน้ำยางจากธรรมชาติ
ก่อนที่จะไปศึกษาเกี่ยวกับอาการแพ้ยาง คุณควรรู้จักน้ำยางธรรมชาติเสียก่อน เพราะเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดอาการแพ้ยางนั่นเอง
น้ำยางธรรมชาติคือ น้ำยางที่ได้จากต้นยาง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Hevea brasiliensis พบได้ในประเทศแถบแอฟริกา และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ปฏิกิริยาภูมิแพ้ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากน้ำยางจะเกิดขึ้นในผู้แพ้โปรตีนที่เป็นส่วนประกอบของน้ำยางธรรมชาติ
สิ่งที่คนเข้าใจผิดเกี่ยวกับน้ำยางธรรมชาติ
อย่าสับสนว่า น้ำยางธรรมชาติคือ สิ่งเดียวกับยางสังเคราะห์ที่ผลิตจากสารเคมี
ผลิตภัณฑ์ยางสังเคราะห์ เช่น สีพลาสติกที่ใช้ในบ้าน (Latex house paints) ไม่ได้ผลิตจากน้ำยางธรรมชาติ จึงไม่กระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ในผู้ที่มีประวัติแพ้ผลิตภัณฑ์จากน้ำยางธรรมชาติ
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
ผู้ที่มีอาการแพ้ยางจึงมักถูกแนะนำให้ใช้ผลิตภัณฑ์ยางสังเคราะห์แทนนั่นเอง
ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากน้ำยางธรรมชาติ
น้ำยางธรรมชาติเป็นส่วนประกอบหนึ่งของอุปกรณ์ทางการแพทย์และทันตกรรมจำนวนมาก เช่น
- ถุงมือยางใช้แล้วทิ้ง
- แผ่นยางอนามัย
- ท่อช่วยหายใจและสายน้ำเกลือ
- กระบอกฉีดยา
- หูฟังสำหรับตรวจโรคของแพทย์และพยาบาล
- ท่อสวนเข้าร่างกาย
- ผ้าพันแผล
นอกจากนั้นยังพบน้ำยางธรรมชาติเป็นส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์ในชีวิตประจำวันจำนวนมาก เช่น
- ถุงยางอนามัย
- กระเป๋าถือ
- ลูกโป่ง
- รองเท้ากีฬา
- ยางรถยนต์
- เครื่องมือต่างๆ
- ชุดชั้นใน
- สายรัดข้อมือที่ทำจากยาง (waistbands)
- ของเล่นที่เป็นยาง
- ขวดนม หรือจุกนม
หากมีอาการแพ้ยางจะต้องศึกษาส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์ที่ใช้งานอยู่ และแจ้งแพทย์ทุกครั้งว่า มีอาการแพ้ยางเพื่อให้แพทย์เปลี่ยนไปใช้อุปกรณ์ที่ทำจากยางสังเคราะห์แทน เพราะเมื่อสัมผัสยางโดยตรงอาจเกิดอาการแพ้ขึ้นได้
อาการแพ้ยางเป็นอย่างไร?
อาการแพ้ยางมักแสดงออกทางระบบผิวหนัง จะเกิดขึ้นเมื่อผู้ป่วยสัมผัสกับโปรตีนของยางโดยตรง เช่น ขณะสวมถุงมือยาง
อาการแพ้ยางจะเกิดขึ้นทันทีหลังสัมผัส คือ ผู้ป่วยจะมีอาการคัน แดง และบวม บริเวณผิวหนังที่สัมผัสวัตถุที่มีส่วนประกอบของน้ำยาง
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
แต่ปัจจุบันการแพ้ชนิดนี้พบได้ลดลง เพราะโรงพยาบาล และคลินิกหลายๆ แห่ง เริ่มเปลี่ยนมาใช้ถุงมือที่ไม่มีส่วนประกอบของน้ำยาง หรือถุงมือที่มีโปรตีนจากยางในปริมาณน้อยมากขึ้น
อาการแพ้ที่ผิวหนังชนิดที่สอง เรียกว่า “ผื่นแพ้สัมผัส (Allergic contact dermatitis)” ซึ่งอาจเกิดจากสารเคมีที่ใช้ในอุตสาหกรรมผลิตถุงมือยาง
อาการอักเสบของผิวหนังจะแสดงให้เห็นเป็นผื่นผิวหนังอักเสบ (Eczema) และตุ่มน้ำพุพองที่ด้านหลังของมือ ซึ่งจะเกิดขึ้นภายใน 1-3 วันหลังจากสวมถุงมือยางนั้น
อย่างไรก็ตาม การสัมผัสโดยตรงกับผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของน้ำยางอาจไม่จำเป็นต้องทำให้เกิดอาการแพ้ทุกครั้ง
เมื่อเกิดอาการแพ้ยางรุนแรงต้องทำอย่างไร?
การแพ้ยางที่มีอาการรุนแรงที่สุด คือ ผู้ป่วยเกิดปฏิกิริยาการแพ้รุนแรงหลายระบบในร่างกาย (Anaphylaxis) หลังสัมผัสยาง หรือสูดหายใจเอาโปรตีนของยางเข้าไปทันที หรือภายในไม่กี่นาที
อาการแพ้ยางรุนแรง เช่น
- ผื่นคัน ผื่นลมพิษ
- คัดจมูก หรือน้ำมูกไหล
- เกิดอาการหอบหืด หายใจมีเสียงวี๊ด แน่นหน้าอก และหายใจลำบาก
ร่วมกับมีอาการหายใจลำบาก และ/หรือมีความดันโลหิตต่ำอย่างรุนแรง จนเกิดภาวะช็อกจากการแพ้รุนแรง
อาการแพ้รุนแรงจัดเป็นภาวะฉุกเฉินที่อันตรายถึงชีวิต เมื่อเกิดอาการจะต้องฉีดยาอีพิเนฟริน (Epinephrine) ทันที และให้รีบส่งตัวผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาล
ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการแพ้ยาง
- บุคลากรทางการแพทย์ หรือใครก็ตามที่ต้องสวมถุงมือยางเป็นประจำ
- ผู้ที่มีประวัติการผ่าตัดหลายๆ ครั้ง หรือตั้งแต่ 10 ครั้งขึ้นไป เช่น เด็กที่มีภาวะ spina bifida
- ผู้ที่สัมผัสกับน้ำยางธรรมชาติบ่อยๆ เช่น พนักงานโรงงานอุตสาหกรรมยาง
- ผู้ที่มีประวัติภูมิแพ้อื่นๆ เช่น เป็นโรคไข้ละอองฟาง (จมูกอักเสบจากภูมิแพ้) หรือแพ้อาหารบางชนิด
วิธีการวินิจฉัยอาการการแพ้ยาง
การแพ้ยางสามารถวินิจฉัยได้โดยการเจาะเลือดไปตรวจในห้องปฏิบัติการ เพื่อหาปริมาณแอนติบอดี้ต่อสารก่อภูมิแพ้แต่ละชนิด (Serum Specific IgE) เป็นวิธีที่ไม่อันตราย ไม่เสี่ยงต่อการเกิดอาการแพ้ทั่วร่างกาย
การรักษาอาการแพ้ยาง
- วิธีการรักษาที่ดีที่สุดคือ หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของยาง
- ถ้ามีอาการแพ้ยางอย่างรุนแรง ควรพกบัตรประจำตัวว่า มีอาการแพ้ยาง และพกยาฉีดอีพิเนฟรินติดตัวเสมอ (สั่งโดยแพทย์)
- บุคลากรทางการแพทย์ที่มีประวัติแพ้ยางและจำเป็นต้องสวมถุงมือ ควรหลีกเลี่ยงการสวมถุงมือที่ทำจากยาง และผู้ที่ปฏิบัติงานร่วมด้วยก็ไม่ควรสวมถุงมือยางเช่นกัน ให้เปลี่ยนไปใช้ถุงมือสังเคราะห์แทน
- ผู้ป่วยที่มีอาการแพ้ยางจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดหอบหืดได้เมื่อต้องสัมผัสกับยาพ่นที่มีส่วนประกอบของยาง และควรพยายามหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับแป้งบนถุงมือยาง หรือผลิตภัณฑ์จากน้ำยางชนิดอื่น
วิธีป้องกันอาการแพ้ยาง
- หากมีอาการแพ้ยาง ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสโดยตรงกับผลิตภัณฑ์ และอุปกรณ์ทุกชนิด ที่มีส่วนประกอบของยาง และหลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้เกิดอาการแพ้ด้วย
- อาการแพ้ยางอาจเกิดขึ้นระหว่างการทำฟัน หรือการรักษาโดยแพทย์ หรือการผ่าตัด ซึ่งสามารถป้องกันได้โดยการแจ้งให้บุคลากรทางการแพทย์ทราบก่อนว่า คุณมีอาการแพ้ยาง
- ผู้ที่แพ้ยางสามารถรับบริการทางการแพทย์ หรือทันตกรรมได้โดยใช้เวชภัณฑ์ที่ปลอดยาง
- โรงพยาบาลและคลินิกในปัจจุบันเริ่มมีการใช้ถุงมือที่ทำจากยางสังเคราะห์ซึ่งพบว่า มีผู้ป่วยใหม่ที่แพ้ยางลดลงอย่างมาก
- แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้สามารถให้ข้อมูลกับคุณ และช่วยบอกคุณได้ว่า มีผลิตภัณฑ์ใดบ้างที่มีส่วนประกอบของยาง
Q&A
มีอาหารที่เป็นปัญหาสำหรับผู้ป่วยแพ้ยางหรือไม่
คำตอบ: ถ้าคุณมีประวัติการแพ้ยาง คุณอาจแพ้อาหารบางชนิดด้วย โดยอาหารที่ทำให้เกิดปัญหาดังกล่าวที่พบได้บ่อย คือ แอปเปิ้ล อะโวคาโด กล้วย แครอท ผักชีฝรั่ง เกาลัด กีวี เมลอน มะละกอ มันฝรั่งดิบ และมะเขือเทศ
อาการแพ้และภาวะแพ้บางอย่างอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ดังนั้นหมั่นสังเกตความผิดปกติของตนเองที่เกิดขึ้นเมื่อสัมผัสกับสิ่งต่างๆ เพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัส หรือหากไม่แน่ใจ และมีอาการแพ้บ่อยสามารถไปตรวจหาภาวะภูมิแพ้ตามโรงพยาบาล หรือคลินิกชั้นนำ
เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้ จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
อาการแพ้ยาคุมเป็นยังไงค่ะ