โรคปวดเส้นประสาทใบหน้ามักเกิดจากการกดทับเส้นประสาทโดยเส้นเลือด หรือภาวะอื่น ๆที่กดทับหรือทำลายเส้นประสาทเส้นดังกล่าว และจะได้รับการวินิจฉัยจากลักษณะอาการเจ็บปวดของคุณร่วมกับการตัดภาวะอื่นๆที่อาจเกี่ยวข้องออก
สาเหตุของโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า
ถึงแม้ว่าสาเหตุของโรคปวดเส้นประสาทใบหน้าที่แท้จริงจะไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่คาดว่าเกิดจากการกดทับเส้นประสาทที่เลี้ยงบริเวณใบหน้า หรือภาวะทางการแพทย์ที่มีผลต่อเส้นประสาทนี้
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
เส้นประสาทใบหน้า (Trigeminal nerve)
เส้นประสาทใบหน้าหรือเส้นประสาทไตรเจมินอลหรือเส้นประสาทคู่ที่ห้านั้นเป็นเส้นประสาทที่ใหญ่ที่สุดภายในกะโหลกศีรษะ คุณมีเส้นประสาทแบบนี้อยู่สองเส้นวิ่งอยู่คนละฝั่งของใบหน้า โดยแขนงเส้นประสาทขนาดเล็กจากส่วนต่าง ๆ ของใบหน้าจะรวมตัวกันเข้ามาเป็นสาขาเส้นประสาทที่สำคัญสามเส้นด้วยกัน สาขาเส้นประสาทเหล่าทั้งสามนั้น ได้แก่:
- เส้นประสาทสาขาบน (Opthalmic branch) - ซึ่งนำข้อมูลประสาทสัมผัสจากผิวหนังเหนือดวงตา บริเวณหน้าผาก และด้านหน้าของศีรษะไปยังสมอง
- เส้นประสาทสาขากลาง (Maxillary branch) - ซึ่งนำข้อมูลประสาทสัมผัสจากผิวหนังด้านแก้มทั้งสองข้าง ผิวหนังข้างจมูก ขากรรไกรบน ฟันบนและเหงือกโดยรอบไปยังสมอง
- เส้นประสาทสาขาล่าง (Mandibular branch) - ซึ่งนำข้อมูลประสาทสัมผัสจากผิวหนังในขากรรไกรล่าง ฟันล่างและเหงือกโดยรอบไปยังสมอง
สาขาเส้นประสาทเหล่านี้จะเข้าสู่กะโหลกศีรษะผ่านช่องทางที่แตกต่างกันสามช่อง และจากนั้นก็จะรวมกันในจุดที่เรียกว่าปมประสาท (Gasserian ganglion) ก่อนที่จะเชื่อมต่อกับส่วนก้านสมองในบริเวณกะโหลกศีรษะที่เรียกว่าแอ่งด้านหลัง (Posterior fossa)
โรคปวดเส้นประสาทใบหน้าอาจเกิดขึ้นกับสาขาเส้นประสาทเพียงสาขาเดียวหนึ่งหรือหลายสาขาก็ได้ โดยทั่วไปสาขาเส้นประสาทส่วนกลางและส่วนล่างจะได้รับผลกระทบมากที่สุด และสาขาเส้นประสาทส่วนบนมักไม่ค่อยได้รับผลกระทบ
แรงกดบนเส้นประสาทใบหน้า
มีหลักฐานแสดงให้เห็นว่าใน 95% ของกรณีผู้ป่วยนั้นสาเหตุของโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า เกิดจากแรงกดดันบนเส้นประสาทใบหน้าใกล้กับบริเวณที่เส้นประสาทดังกล่าวเข้าสู่ก้านสมอง ซึ่งส่วนต่ำสุดของสมองที่เชื่อมผสานกับเส้นประสาทไขสันหลังผ่านปมประสาท Gasserian
ส่วนใหญ่แรงกดนั้นมักเกิดจากเส้นเลือดแดงหรือเส้นเลือดดำซึ่งกดลงบนเส้นประสาท ใบหน้าแม้ว่าจะไม่ทราบว่าทำไมถึงเกิดเหตุการณ์ดังกล่าวขึ้น
ยังไม่มีเหตุผลชัดเจนว่าทำไมแรงกดนั้นถึงสามารถทำให้เกิดอาการปวดกำเริบเนื่องจากไม่ใช่ทุกคนเส้นประสาทใบหน้าถูกกดจะเกิดอาการเจ็บปวดกำเริบเสมอไป อาจเป็นไปได้ว่าในบางคน แรงกดดันนั้นรุนแรงจนชั้นเยื่อไมอีลินซึ่งห่อหุ้มปกป้องเส้นประสาทอยู่หลุดลอกออกและอาจทำให้เกิดอาการปวดที่ไม่สามารถควบคุมได้เดินทางไปตามแนวเส้นประสาท
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
อย่างไรก็ตาม ทฤษฎีดังกล่าวไม่สามารถอธิบายได้อย่างชัดเจนว่า ทำไมจึงมีเวลาที่อาการนั้นบรรเทาหรือเกิดช่วงระยะเวลาไม่มีอาการขึ้นได้รวมถึงคำถามที่ว่าทำไมอาการปวดจึงบรรเทาทันทีหลังจากการผ่าตัดเพื่อเคลื่อนย้ายหลอดเลือดออกจากแนวเส้นประสาท
สาเหตุอื่น ๆ
สาเหตุอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดแรงกดลงบนเส้นประสาทใบหน้าหรือทำให้เกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทใบหน้านั้น ได้แก่:
- เนื้องอก
- ถุงน้ำหรือที่เรียกว่าซีสต์
- โรคเอวีเอ็ม หรือรูปของเส้นเลือดดำและแดงผิดปกติ
- โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (multiple sclerosis - MS) ซึ่งเป็นความผิดปกติเรื้อรังที่ส่งผลต่อระบบประสาทส่วนกลางทั้งสมองและเส้นประสาทไขสันหลัง
การวินิจฉัยโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า
เนื่องจากความเจ็บปวดที่เกิดจากโรคปวดเส้นประสาทใบหน้านั้นมักพบในขากรรไกร ฟัน หรือเหงือกจึงเป็นเรื่องปกติที่ครั้งแรกผู้ป่วยจะเข้าพบทันตแพทย์แทนที่จะเข้าพบแพทย์เพื่อปรึกษาอาการ
หากคุณเข้าพบทันตแพทย์เพื่อปรึกษาอาการ พวกเขาจะซักถามคำถามเกี่ยวกับอาการปวดของคุณและตรวจสอบอาการปวดบริเวณใบหน้าเพิ่มเติมโดยอาจถ่ายภาพรังสีทันตกรรม การตรวจช่องปากและวิธีอื่น ๆ เพื่อค้นหาสาเหตุอื่นที่เป็นไปได้จากในช่องปากซึ่งพบได้บ่อยกว่า เช่น ฟันผุทะลุโพรงประสาท การติดเชื้อทางทันตกรรม หรือฟันแตก เป็นต้น
หากทันตแพทย์ไม่สามารถหาสาเหตุจากในช่องปากได้ สิ่งสำคัญคือไม่ควรกดดันให้ทันตแพทย์ทำการรักษาทางทันตกรรมโดยไม่จำเป็น เช่น การรักษาคลองรากฟันหรือการถอนฟัน แม้ว่าคุณเชื่อว่าเป็นปัญหาเกี่ยวกับฟันจริง ๆ หากทันตแพทย์ไม่พบสิ่งผิดปกติอย่าพยายามโน้มน้าวให้พวกเขาถอนฟัน เนื่องจากจะไม่สามารถแก้ปัญหาได้และจะสูญเสียฟันไปโดยเสียเปล่า
บ่อยครั้งที่การวินิจฉัยโรคปวดเส้นประสาทใบหน้าจะทำโดยทันตแพทย์ แต่ถ้าคุณได้พบทันตแพทย์ของคุณแล้วและพวกเขายังไม่สามารถหาสาเหตุที่ชัดเจนของอาการปวดได้ โปรดเข้าพบแพทย์ประจำตัวของคุณ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ขั้นตอนการตรวจโดยแพทย์สำหรับโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า
ไม่มีการทดสอบที่จำเพาะสำหรับโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า ดังนั้นการวินิจฉัยส่วนใหญ่จึงขึ้นอยู่กับอาการของคุณ และคำอธิบายของความเจ็บปวดของคุณ
หากคุณประสบกับอาการปวดบนใบหน้า แพทย์ผู้เชี่ยวชาญจะถามคำถามเกี่ยวกับอาการของคุณ เช่น ความถี่ที่เกิดขึ้น ความเจ็บปวดจากอาการปวดกำเริบรอบสุดท้ายนานเท่าใด และบริเวณใบหน้าส่วนใดของคุณที่ได้รับผลกระทบ ยิ่งให้รายละเอียดได้มากเท่าใดก็ยิ่งดีมากขึ้นเท่านั้น
แพทย์ประจำตัวของคุณจะพิจารณาสาเหตุที่เป็นไปได้อื่น ๆ ของอาการปวดของคุณและอาจตรวจบริเวณศีรษะและขากรรไกรของคุณเพื่อระบุว่าส่วนใดที่เกิดอาการเจ็บปวด
การตัดสภาวะที่เป็นไปได้อื่น ๆ
ส่วนสำคัญของกระบวนการวินิจฉัยโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า คือการตัดวินิจฉัยภาวะทางการแพทย์อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องและอาจทำให้เกิดอาการปวดบนใบหน้าคล้ายกัน
แพทย์จะทำการซักถามเกี่ยวกับอาการของคุณและการตรวจร่างกาย จากนั้นแพทย์ของคุณจึงจะสามารถตัดภาวะทางการแพทย์อื่น ๆ ออกไปได้ เช่น:
- อาการปวดหัวไมเกรน
- อาการปวดข้อต่อขากรรไกร
- โรคหลอดเลือดขมับอักเสบ (Gaint cell arteritis / temporal arteritis) - ความผิดปกติที่หลอดเลือดแดงขนาดกลางและขนาดใหญ่ในบริเวณศีรษะและลำคอเกิดการอักเสบและทำให้เกิดอาการปวดในบริเวณขากรรไกรและขมับ
- การบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นกับเส้นประสาทใบหน้าเส้นใดเส้นหนึ่ง
ประวัติทางการแพทย์ ประวัติส่วนบุคคล และประวัติครอบครัวของคุณจะต้องถูกนำมาพิจารณาเพื่อพิจารณาถึงสาเหตุที่เป็นไปได้ของการเจ็บปวดของคุณ
ตัวอย่างเช่น โรคปวดเส้นประสาทใบหน้าจะมีโอกาสเกิดน้อยกว่าหากคุณมีอายุต่ำกว่า 40 ปี และโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (multiple sclerosis) นั้นอาจมีโอกาสเกิดได้มากขึ้นหากคุณมีประวัติครอบครัวที่เป็นโรคดังกล่าว หรือถ้าคุณมีอาการอื่นที่ใกล้เคียงกัน อย่างไรก็ตาม โรคปวดเส้นประสาทใบหน้านั้นมักไม่ใช่อาการแสดงแรกของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
การตรวจเอกซเรย์ด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI scans)
หากแพทย์ประจำตัวของคุณไม่แน่ใจเกี่ยวกับการวินิจฉัยของคุณ หรือถ้าคุณมีอาการที่ผิดปกติ พวกเขาอาจจะส่งคุณตรวจเอกซเรย์ด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าบริเวณศีรษะของคุณ
การตรวจดังกล่าวใช้สนามแม่เหล็กและคลื่นวิทยุความถี่สูงเพื่อทำให้เกิดภาพที่แสดงรายละเอียดภายในศีรษะของคุณและสามารถช่วยแพทย์ระบุถึงสาเหตุที่เป็นไปได้ของการปวดบริเวณใบหน้า เช่น โพรงอากาศข้างจมูกอักเสบ เนื้องอกบนเส้นประสาทใบหน้า หรือความเสียหายของเส้นประสาทที่เกิดจากโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง เป็นต้น
บางครั้งการสแกนเอ็มอาร์ไอสามารถตรวจจับได้ว่าเส้นเลือดที่อยู่ในหัวของคุณกำลังกดบีบสาขาใดสาขาหนึ่งของเส้นประสาทใบหน้าหรือไม่ซึ่งถือเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า อย่างไรก็ตามการสแกนเอ็มอาร์ไออาจจำเป็นต้องใช้เครื่องที่มีความซับซ้อนมากขึ้นเพื่อให้เห็นข้อมูลอย่างถูกต้อง แม้ว่าการตรวจที่ซับซ้อนนี้อาจจะไม่จำเป็นว่าจะได้ประโยชน์ก็ตามเพราะไม่ใช่ทุกคนที่มีแรงบีบกดบนเส้นประสาทใบหน้าจะเกิดอาการปวดเส้นประสาทขึ้น
