ความหมาย เป็นการอักเสบของเนื้อสมองอย่างเฉียบพลัน และมักจะลุกลามไปยังเยื่อหุ้มสมอง
สาเหตุ
เกิดจากถูกยุงที่มีเชื้อไวรัส Japanese B, E กัด และเชื้อไวรัส Herpes simplex virus หรือเกิดจากเชื้อรา (Fungal encephalitis) จากเชื้อ Cryptococcus neoformans หรือเกิดจากภาวะแทรกซ้อนของโรคหัด อีสุกอีใส คางทูม โปลิโอ พิษสุนัขบ้า หรือติดต่อทางเดินหายใจหากมีการติดเชื้อที่ปอด
พยาธิสรีรภาพ
การอักเสบของเนื้อสมองจะมีการรวมตัวของลิมโฟไซต์มายังเนื้อเยื่อของสมองและทำให้สมองบวม เซลล์ปมประสาทของสมองเสื่อม การแพร่กระจายของเหลวในเซลล์ประสาทถูกทำลาย จากเชื้อราติดต่อทางการหายใจจากการติดเชื้อที่ปอด อาจเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้เกิดเยื่อหุ้มสมองอักเสบและมีฝีในสมองได้
อาการ
การเจ็บป่วยเฉียบพลันจะเริ่มด้วย มีไข้ ปวดศีรษะ อาเจียน ต่อมาจะมีอาการของการระคายเคืองต่อเยื่อหุ้มสมอง คือ คอและหลังแข็ง (Stiff neck and back) และมีอาการของนิวโรนฉีกขาด คือ ง่วงซึม ไม่รู้สึกตัว มีอาการชัก อัมพาต เดินเซ แขนขาสั่น คลื่นไส้ อาเจียน
การวินิจฉัยโรค
เจาะหลังอาจพบว่าน้ำไขสันหลังมีลักษณะผิดปกติ มีโปรตีนสูง มีความดันของน้ำไขสันหลังสูง ตรวจสมองด้วยคลื่นแม่เหล็ก (Magnetic resonance imaging; MRI) และตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง (Electroencephalogram: EEG) จะพบสิ่งผิดปกติ
การพยาบาล
จัดสิ่งแวดล้อมให้เงียบสงบเพื่อให้ผู้ป่วยพักผ่อน ให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับน้ำอย่างสมดุลเพื่อป้องกันเยื่อหุ้มสมองบวม เช่น บันทึกปริมาณน้ำเข้า-ออกจากร่างกาย ปริมาณสารน้ำทางหลอดเลือดดำ ชั่งน้ำหนักทุกวัน ดูแลให้ได้รับน้ำอย่างเพียงพอ ระวังการเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น Septic shock และ Circulatory collapse ลดอาการปวดศีรษะโดยลดแสง เสียง ให้ยาแก้ปวด ระวังการชัก การรู้สึกตัวน้อยลง ระวังอุบัติเหตุ ดูแลความปลอดภัย ความวิตกกังวลของครอบครัว ติดตามผลเลือด ผลปัสสาวะ เพื่อประเมินการให้ยา Acyclovir
