ผู้ที่ต้องเริ่มต้นทำอะไรซักอย่างที่ไม่คุ้นเคยย่อมมีความกังวลและไม่มั่นใจเป็นธรรมดา เช่นเดียวกันกับ “มือใหม่หัดใช้ยาคุม” ที่มักจะมีคำถามมากมายผุดขึ้นมาในใจ เช่น วิธีกินยาคุมครั้งแรกต้องทำอย่างไร มีผลข้างเคียงไหม หรือมีข้อควรระวังในการใช้หรือเปล่า
ในบทความนี้จะอธิบายเกี่ยวกับวิธีกินยาคุมกำเนิด โดยเฉพาะผู้ที่ใช้ยาคุมแผงแรกว่า ควรเริ่มกินเมื่อไหร่ ก่อนและหลังตั้งครรภ์เริ่มกินยาคุมกำเนิดครั้งแรกต่างกันไหม ส่วนรายละเอียดเกี่ยวกับวิธีกินยาคุมกำเนิดจะอธิบายโดยละเอียดในตอนที่ 2
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
กินยาคุมกำเนิดแผงแรกควรเริ่มรับประทานเมื่อไหร่?
ก่อนจะแนะนำเรื่องวิธีกินยาคุมกำเนิดเม็ดแรกของแผงนั้น ต้องขออธิบายความหมายของ “การใช้ยาคุมแผงแรก” ในที่นี้ก่อนว่า หมายถึงผู้ที่เริ่มใช้ยาคุมเป็นครั้งแรกในชีวิต และผู้ที่เคยใช้แล้ว แต่หยุดใช้ไประยะหนึ่งไม่ว่าจะด้วยสาเหตุใดๆ ก็ตาม และต้องการกลับมาใช้ใหม่อีกครั้ง แบ่งออกเป็น 4 กรณี ดังนี้
1. การใช้เป็นครั้งแรกในชีวิต หรือเริ่มใช้อีกครั้งหลังหยุดคุมกำเนิดไประยะหนึ่ง
- ควรเริ่มกินภายในวันที่ 1-5 ในช่วงที่มีประจำเดือน เพื่อให้มั่นใจว่า ผู้ใช้ไม่ได้ตั้งครรภ์อยู่ เพราะอาจเสี่ยงทำให้ตัวอ่อนพิการได้
- ควรตรวจสอบยาคุมกำเนิดเม็ดแรกให้ถี่ถ้วน เพราะยาคุมกำเนิดบางยี่ห้ออาจเริ่มใช้เม็ดยาหลอก (ไม่มีตัวยา) ก่อนเม็ดยาฮอร์โมน ทำให้ผลในการคุมกำเนิดจะยังไม่เกิดขึ้นในช่วงที่เริ่มต้นด้วยเม็ดยาหลอกนั่นเอง
- หากมั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์แน่นอน และต้องการเริ่มกินทันทีโดยไม่รอให้ประจำเดือนมาก็สามารถกินได้เลย แต่ผลในการคุมกำเนิดจะเกิดขึ้นเมื่อมีการกินยาเม็ดฮอร์โมนต่อเนื่องกัน 7 วัน สำหรับยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม หรือ 2 วันสำหรับยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว
2. การใช้ยาคุมกำเนิดหลังคลอดบุตร
การใช้ยาคุมกำเนิดหลังคลอดบุตรจะแบ่งออกเป็น 2 กรณี คือ สำหรับผู้ที่ไม่ให้นมบุตร และผู้ที่ให้นมบุตร ดังนี้
- ผู้ที่ไม่ให้นมบุตร: แนะนำให้เริ่มกินยาคุมกำเนิดหลังคลอด 3 สัปดาห์ โดยใช้เป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว เพื่อป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism: VTE) และสามารถเปลี่ยนเป็นชนิดฮอร์โมนรวมได้ในช่วงหลังคลอด 6 สัปดาห์
- ผู้ที่ให้นมบุตร: แนะนำให้เริ่มกินยาคุมหลังคลอด 6 สัปดาห์ แต่สามารถปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับผู้ใช้แต่ละรายได้ โดยใช้เป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว เพื่อป้องกันผลกระทบต่อคุณภาพและปริมาณของน้ำนม และสามารถเปลี่ยนเป็นชนิดฮอร์โมนรวมหลังพ้นช่วง 6 เดือนแรกหลังคลอด
3. การใช้ยาคุมกำเนิดหลังแท้งบุตร
แนะนำให้เริ่มกินทันทีหลังแท้งบุตร โดยไม่จำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆ ร่วมด้วย
4. การใช้กรณีที่เปลี่ยนจากการคุมกำเนิดวิธีอื่นๆ
4.1 เปลี่ยนจากยาฉีดคุมกำเนิด
เริ่มใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดในวันที่ครบกำหนดฉีดยาคุมครั้งต่อไป โดยไม่จำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆ ร่วมด้วย
4.2 เปลี่ยนจากห่วงอนามัยแบบฮอร์โมนและห่วงทองแดง
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
เริ่มกินในวันที่ 1-5 ที่มีประจำเดือน มีผลคุมกำเนิดได้ทันทีตั้งแต่เม็ดแรก (ยกเว้นเม็ดยาหลอก) และถอดห่วงอนามัยออกได้เลย อย่างไรก็ตาม สามารถเริ่มใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดนอกเหนือจากเวลาดังกล่าวได้ หากมั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์ และควรรอถอดห่วงอนามัยออกเมื่อมีเลือดประจำเดือนมาในครั้งต่อไป
ในกรณีที่เริ่มใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดหลังจาก 5 วันแรกของรอบเดือนจะถอดห่วงอนามัยออกเลยก็ได้ ถ้าในรอบเดือนนี้ไม่ได้มีเพศสัมพันธ์มาก่อน แต่ต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆ ร่วมด้วย หรืองดมีเพศสัมพันธ์ต่อไปจนกว่าจะได้กินยาเม็ดฮอร์โมนของยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมติดต่อกันครบ 7 วัน
4.3 เปลี่ยนจากวิธีคุมกำเนิดด้วยฮอร์โมนวิธีอื่นๆ
หากมีการใช้ถูกต้องและมั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์ สามารถเริ่มใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดได้ทันทีที่ต้องการ โดยไม่ต้องรอให้มีประจำเดือนก่อน
4.4 เปลี่ยนจากวิธีคุมกำเนิดอื่นๆ ที่ไม่ใช่ฮอร์โมน และห่วงอนามัย
เริ่มกินภายในวันที่ 1 - 5 ที่มีประจำเดือน หากเป็นเม็ดยาฮอร์โมนจะมีผลคุมกำเนิดได้ทันทีตั้งแต่เม็ดแรก
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
หากเริ่มใช้ภายหลังจากนี้จะต้องงดมีเพศสัมพันธ์ หรือใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆ ร่วมด้วยจนกว่าจะมีการใช้ยาเม็ดฮอร์โมนติดต่อกันครบ 7 วันสำหรับยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม หรือ 2 วันสำหรับยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว
ไม่ว่าจะด้วยกรณีใดก็ตาม การใช้ยาคุมกำเนิดเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พร้อมเป็นเรื่องที่สมควรเป็นอย่างยิ่ง อย่างไรก็ตามยาคุมกำเนิดไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ ควรใช้ถุงยางอนามัยควบคู่กันไป
ยาคุมกำเนิดนั้น เป็นยาที่ส่งผลต่อฮอร์โมนเพศในร่างกาย และมีผลข้างเคียงหลายอย่าง เช่น วิงเวียนศีรษะ หรือคลื่นไส้ อาเจียน ควรศึกษาข้อบ่งใช้ หรือสอบถามเภสัชกรก่อน เพื่อการใช้ยาคุมกำเนิดอย่างปลอดภัย
อ่านต่อตอนที่ 2 ได้ที่ วิธีกินยาคุมครั้งแรก ให้ปลอดภัย คู่มือสำหรับมือใหม่ (ตอนที่ 2)
ดูแพ็กเกจตรวจโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจเหล่านี้ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
