กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD
ทีมแพทย์ HD
ตรวจสอบความถูกต้องโดย
ทีมแพทย์ HD

แพ้ฝุ่น ไม่ได้เกิดจากฝุ่นเสมอไป ศึกษาสาเหตุและวิธีดูแลตัวเองเมื่อแพ้ฝุ่น

ปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ฝุ่นภายในบ้านมีหลายอย่าง มาเรียนรู้วิธีการดูแลตัวเองเมื่อเกิดอาการแพ้ และการป้องกัน
เผยแพร่ครั้งแรก 6 ส.ค. 2019 อัปเดตล่าสุด 15 ธ.ค. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 1 ก.พ. 2019 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที
แพ้ฝุ่น ไม่ได้เกิดจากฝุ่นเสมอไป ศึกษาสาเหตุและวิธีดูแลตัวเองเมื่อแพ้ฝุ่น

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • อาการแพ้ฝุ่น เช่น จาม คัดจมูก น้ำมูกไหล ตาแดง คันตา หายใจไม่ออก หรือแน่นหน้าอก สามารถเกิดได้ทุกที่ โดยจะมีอาการแย่ลงเมื่ออยู่ในที่ที่ฝุ่นเยอะ
  • ปัจจัยภายในบ้านที่อาจเป็นตัวกระตุ้นอาการแพ้ฝุ่น เช่น ไรฝุ่น แมลงสาบ เกสรดอกไม้ หรือขนสัตว์เลี้ยง
  • ควรหลีกเลี่ยงในการสัมผัสฝุ่น หรือสารก่อภูมิแพ้อื่นๆ เพื่อป้องกันการเกิดอาการแพ้ฝุ่น
  • หากเกิดอาการแพ้แล้วไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์เพื่อขอยาแก้แพ้มารับประทาน และรับคำแนะนำในการปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้เหมาะสม
  • การตรวจภูมิแพ้จะช่วยให้รู้ว่า มีสารก่อภูมิแพ้ใดบ้างที่สามารถกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ฝุ่นได้ (ดูแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้ได้ที่นี่)

โรคแพ้ฝุ่น จะทำให้ผู้ป่วยมีอาการหายใจลำบาก จามบ่อยๆ วันละหลายๆ ครั้ง โดยเฉพาะเมื่อเผชิญกับสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยฝุ่น บางรายก็อาจมีอาการคัดจมูก มีน้ำมูกไหล หรือมีอาการคันที่ตา ตาแดง มีน้ำตาไหลร่วมด้วยได้

อาการแพ้ฝุ่นอาจเป็นตัวกระตุ้นอาการของโรคหอบหืดได้ เช่น หายใจมีเสียงวี๊ด ไอ แน่นหน้าอก หายใจหอบเหนื่อย หรือหายใจไม่อิ่ม

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

นอกจากนี้ฝุ่นยังสามารถทำให้บางคนมีอาการคัน หรือเป็นโรคภูมิแพ้ผิวหนังได้อีกด้วย

อาการแพ้ฝุ่นเกิดขึ้นได้ที่ใดบ้าง?

อาการแพ้ฝุ่นสามารถเกิดได้ทุกที่ ไม่ว่าจะในบ้านของตนเอง หรือในบ้านของคนอื่น 

ผู้ป่วยมักจะมีอาการแย่ลงเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่ฝุ่นเยอะๆ หรือช่วงที่ทำกิจกรรมเกี่ยวข้องกับฝุ่น เช่น เวลาทำความสะอาดบ้าน ซึ่งเป็นเวลาที่ฝุ่นฟุ้งกระจาย เมื่อผู้ป่วยสูดหายใจเอาฝุ่นเข้าไปก็จะเกิดอาการแพ้ตามมานั่นเอง

อาการของโรคแพ้ฝุ่น

ปัจจัยกระตุ้นอาการแพ้ฝุ่น

องค์ประกอบที่พบบ่อยในฝุ่นภายในบ้านอาจเป็นสาเหตุที่แท้จริงของอาการแพ้ฝุ่น มีดังนี้

1. ไรฝุ่น (Dust mites)

  • ไรฝุ่นเป็นสาเหตุที่พบมากที่สุดของการแพ้ฝุ่นภายในบ้าน และยังเป็นสาเหตุหลักของโรคหอบหืดในเด็ก

  • ไรฝุ่นจะมีชีวิต และเพิ่มจำนวนได้ง่ายในสภาพอากาศอบอุ่น และชื้น

  • อุณหภูมิที่ไรฝุ่นชอบ คือ ตั้งแต่ 21.1 องศาเซลเซียสขึ้นไป ร่วมกับความชื้น 75-80% และจะตายเมื่อความชื้นลดลงต่ำกว่า 50% เราจึงไม่ค่อยพบไรฝุ่นในสภาพอากาศแห้ง

  • ไรฝุ่นมีชีวิตอยู่ได้ด้วยการกินเซลล์ผิวหนังของคน และสัตว์เลี้ยงที่หลุดลอกออกมาทุกๆ วัน

  • ไรฝุ่นมักพบได้ในหมอน ที่นอน พรม และเฟอร์นิเจอร์หุ้มเบาะ โดยไรฝุ่นจะลอยขึ้นสู่อากาศเมื่อเราใช้เครื่องดูดฝุ่น เดินบนพรม หรือนอนลงบนเตียง

  • ไรฝุ่นมีขนาดเล็กมาก ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า และไม่อาจกำจัดด้วยวิธีการทำความสะอาดตามปกติ

ข้อควรระวังในการกำจัดไรฝุ่น

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

การทำความสะอาดบ้านบ่อยครั้ง หรือทำมากเกินไปจะยิ่งทำให้อาการแพ้ฝุ่นของผู้ป่วยแย่ลงได้ เนื่องจากจะทำให้ฝุ่นฟุ้งกระจายเป็นจำนวนมาก จึงควรใส่หน้ากากป้องกันฝุ่น และสวมใส่เสื้อผ้ามิดชิดเพื่อป้องกันการสัมผัสฝุ่นด้วย

2. แมลงสาบ

  • แมลงสาบเป็นสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในอาคารบ้านเรือนทุกประเภท รวมไปถึงสิ่งปลูกสร้างอื่นๆ

  • บางคนจะมีอาการแพ้เกิดขึ้นเมื่อมีแมลงสาบอยู่ใกล้ๆ

  • อนุภาคขนาดเล็กๆ จากแมลงสาบเป็นองค์ประกอบที่พบบ่อยในฝุ่นภายในบ้าน และอาจเป็นสาเหตุที่แท้จริงของอาการแพ้ฝุ่นได้

3. เชื้อรา (Mold)

  • เชื้อราสามารถสร้างสปอร์ให้ลอยอยู่ในอากาศได้ เมื่อผู้ป่วยที่แพ้เชื้อราสูดดมสปอร์เหล่านี้เข้าไป จะทำให้มีอาการแพ้เกิดขึ้น

  • เชื้อราที่เป็นสาเหตุนั้นมีจำนวนหลากหลายชนิด บางชนิดก็สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ในขณะที่บางชนิดไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า

  • เชื้อรามีอยู่ทุกที่ โดยอยู่บนไม้แปรรูปต่างๆ ใบไม้ที่ร่วงกองอยู่บนพื้นดิน และในสถานที่ที่มีความชื้น เช่น ในห้องน้ำ หรือห้องครัว

4. เกสร/ละอองเกสร

  • เกสรต่างๆ มาจากต้นไม้ หญ้า ดอกไม้ และวัชพืช

  • เราสามารถแพ้เกสรดอกไม้ได้หลายชนิด บางคนอาจแพ้เฉพาะเกสรดอกไม้จากต้นไม้ชนิดหนึ่งเท่านั้น หรือบางคนอาจแพ้เฉพาะเกสรจากหญ้าบางชนิด

5. ขนสัตว์ เสื้อขนสัตว์

  • สัตว์เลี้ยงสามารถทำให้เกิดอาการแพ้ได้หลายช่องทาง เช่น สะเก็ดจากผิวหนัง รังแค น้ำลาย หรือปัสสาวะของสัตว์

  • เมื่อสิ่งเหล่านี้สัมผัสรวมกับฝุ่นภายในบ้าน เช่น ในบ้านที่มีการเลี้ยงนก ขนนกและขี้นกอาจรวมตัวกันกลายเป็นฝุ่นภายในบ้าน และทำให้มีอาการแพ้เกิดขึ้นตามมา

การตรวจหาสาเหตุของการแพ้ฝุ่น

การพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้อาจทำให้คุณสามารถหาสาเหตุของอาการแพ้ได้ โดยแพทย์จะมีขั้นตอนการคัดกรองภูมิแพ้ ดังนี้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

โรคแพ้ฝุ่นหลีกเลี่ยงได้อย่างไร?

ในการจัดการป้องกันอาการแพ้ฝุ่นเบื้องต้น แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยเริ่มจากการปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อม และกิจกรรมภายในบ้าน เพื่อหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ ซึ่งนับเป็นวิธีที่ดีที่สุด

วิธีการต่อไปนี้เป็นวิธีง่ายๆ ในการลดการสัมผัสกับฝุ่นภายในบ้านที่สามารถปฏิบัติตามได้

  • ควรเลือกใช้พื้นไม้แทนพื้นพรม โดยเฉพาะภายในห้องนอน

  • ทำความสะอาดบ้านและห้องนอนเป็นประจำ โดยใช้เครื่องดูดฝุ่นสุญญากาศ หรือเครื่องดูดฝุ่นที่มีแผ่นกรองอากาศคุณภาพสูง (HEPA Filter)

  • หากมีอาการแพ้ขณะทำความสะอาดบ้าน แนะนำให้สวมหน้ากากกรองอากาศคุณภาพสูงที่เรียกว่า “หน้ากาก N95” และอาจต้องใช้เวลานานกว่า 2 ชั่วโมงภายหลังการทำความสะอาด กว่าที่ฝุ่นในอากาศจะตกลงสู่พื้น

  • เลือกใช้ที่นอน ผ้าปูที่นอน และหมอนกันไรฝุ่น รวมทั้งทำความสะอาดเครื่องนอนเป็นประจำด้วยน้ำร้อน

  • ทำความสะอาดพื้นผิวภายในบ้านด้วยผ้าเปียก เพื่อป้องกันสารก่อภูมิแพ้ฟุ้งขึ้นไปในอากาศ

  • ไม่ให้สัตว์เลี้ยงอยู่ในห้องนอนของผู้ที่แพ้ฝุ่น หรือหากจะให้ดีควรเลี้ยงไว้นอกบ้าน

  • เก็บอาหารที่ไม่แช่เย็นในภาชนะปิด และทิ้งเศษอาหารในถังขยะที่มีฝาปิดสนิท

  • หากแมลงสาบเป็นปัญหาของอาการแพ้ ให้ใช้ที่ดักแมลงสาบ หรือใช้บริการจากบริษัทกำจัดแมลงภายในบ้านอย่างสม่ำเสมอ

  • ใช้แผ่นกรองอากาศคุณภาพสูงที่มีการจัดอันดับ MERV ระดับ 11 หรือ 12 ภายในเครื่องปรับอากาศที่อยู่ในบ้าน ควรเปิดเครื่องไว้เพื่อกรองอากาศภายในบ้าน และกำจัดฝุ่นที่ลอยอยู่ในอากาศ

  • แนะนำให้เปลี่ยนแผ่นกรองอากาศนี้ทุก 3 เดือนเป็นอย่างน้อย หรือทุกครั้งก่อนการเปลี่ยนฤดูกาล เพื่อช่วยให้อากาศภายในบ้านสะอาดตลอดทั้งปี และอย่าลืมรับบริการตรวจเช็กเครื่องปรับอากาศจากศูนย์บริการทุกๆ 6 เดือน

  • หาซื้อเครื่องวัดความชื้น (Hydrometer) มาวัดความชื้นภายในบ้านของคุณ และพยายามรักษาระดับความชื้นภายในบ้านให้ต่ำกว่า 55% เนื่องจากไรฝุ่นสามารถเติบโตได้ดีในที่ที่มีความชื้นมาก

มียารักษาโรคแพ้ฝุ่นหรือไม่?

หากคุณพยายามลดการสัมผัสฝุ่นภายในบ้านแล้ว แต่ยังไม่สามารถช่วยบรรเทาอาการให้ดีขึ้นได้มากนัก แพทย์อาจแนะนำให้ใช้ยาบรรเทาอาการ ได้แก่ ยาแก้คัดจมูก ยาต้านฮีสตามีน หรือยาแก้แพ้ เพื่อลดอาการคัดแน่นจมูก น้ำมูกไหล จาม และคัน

นอกจากนี้อาจใช้ยาสเตียรอยด์ (Corticosteroid) ชนิดพ่นจมูก ซึ่งเป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการจมูกอักเสบ เนื่องจากออกฤทธิ์โดยป้องกันไม่ให้ร่างกายหลั่งสารเคมีที่ก่อให้เกิดภูมิแพ้

โดยแพทย์จะประเมิน และติดตามอาการ เพื่อหาว่า ยาใดที่ดีที่สุดสำหรับคุณ ควรใช้ยาวันละกี่ครั้ง และควรใช้ในปริมาณเท่าใด

ถึงแม้ว่าอาการแพ้ฝุ่นจะหลีกเลี่ยงได้ยาก แต่การหมั่นทำความสะอาดบ้านเป็นประจำ และใส่หน้ากากป้องกันฝุ่นเมื่ออยู่ในที่ที่มีฝุ่นคลุ้งกระจาย จะช่วยลดความรุนแรงของอาการแพ้ที่เกิดขึ้นได้

ดูแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้ เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจเหล่านี้ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


2 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Michael Kerr and Kristeen Cherney, Dust Mite Allergies (https://www.healthline.com/health/allergies/dust-mites#symptoms), 25 April 2017.
รศ.นพ. ต่อพงษ์ ทองงาม, ภูมิแพ้…รักษาได้ (https://www.si.mahidol.ac.th/Th/healthdetail.asp?aid=970).

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป
กล้วย และประโยชน์ของกล้วยแต่ละชนิด
กล้วย และประโยชน์ของกล้วยแต่ละชนิด

สรรพคุณของกล้วยแต่ละชนิด ประกอบไปด้วยอะไรบ้าง ประโยชน์ที่คุณไม่ควรพลาดในปริมาณแค่ 105 แคลอรี่

อ่านเพิ่ม