Alkaline phosphatase (ALP)

การตรวจ Alkaline phosphatase (ALP) โดยเก็บตัวอย่างจากเลือดไปทดสอบ ทำเพื่อตรวจหาความผิดปกติของกระดูก และความผิดปกติของตับ รวมทั้งอาการผิดปกติอื่นๆ ที่อาจทำให้ค่า ALP มีการเปลี่ยนแปลงไป

ชื่ออื่น: ALP, Alk Phos, Alkp, Alkaline phosphatase isoenzymes, Bone specific ALP

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

กด

ชื่อทางการ: Alkaline Phosphatase

จุดประสงค์ของการตรวจ Alkaline phosphatase (ALP)

แพทย์จะตรวจ ALP เพื่อตรวจหาโรคตับหรือความผิดปกติของกระดูก โดยมีรายละเอียด ดังนี้

• ในภาวะที่ส่งผลต่อตับ เซลล์ตับที่เสียหายจะปล่อย ALP เข้าไปในเลือดเพิ่มขึ้น ซึ่งแพทย์จะตรวจ ALP เพื่อตรวจหาการอุดตันของท่อน้ำดี เพราะบริเวณขอบของเซลล์ที่ประสานกันเพื่อสร้างท่อน้ำดี จะมีปริมาณของ ALP สูงมากเป็นพิเศษ หากมีท่อน้ำดีหนึ่งหรือมากกว่าหนึ่งท่ออุดตัน ALP ในเลือดก็จะมีค่าสูง
• ภาวะที่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของกระดูก หรือทำให้กิจกรรมภายในเซลล์กระดูกเพิ่มขึ้นสามารถส่งผลต่อระดับของ ALP ในเลือด ซึ่งแพทย์อาจตรวจ ALP เพื่อหามะเร็งที่แพร่กระจายไปยังกระดูก หรือเพื่อช่วยวินิจฉัยโรค Paget's ซึ่งเป็นภาวะที่ทำให้กระดูกผิดรูป

หาก ALP เพิ่มขึ้นแต่ยังไม่ชัดเจนว่าเกิดจากโรคตับหรือโรคกระดูก แพทย์ก็อาจตรวจ ALP isoenzyme เพื่อหาสาเหตุเพิ่มเติม

นอกจากนี้แพทย์อาจนำวิธีตรวจเอนไซม์ Gamma-glutamyl transferase (GGT) หรือการตรวจ 5'-nucleotidase มาใช้เพื่อแยกความแตกต่างระหว่างโรคตับและโรคกระดูก ซึ่งระดับของ GGT และ 5'-nucleotidase จะเพิ่มขึ้นในผู้ที่เป็นโรคตับ แต่จะไม่พบในผู้ที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับกระดูก

เมื่อไรที่ต้องตรวจ Alkaline phosphatase?

ปกติแล้ว แพทย์จะตรวจ ALP กับกลุ่มของการตรวจอื่นๆ ที่เรียกว่า Liver Panel หรืออาจพิจารณาให้มีการตรวจเพิ่มเติม หากพบผู้ที่มีอาการที่บ่งชี้ถึงความผิดปกติที่ตับหรือกระดูก

สัญญาณและอาการของโรคตับ ประกอบไปด้วย

• อ่อนแอ อ่อนเพลีย

• เบื่ออาหาร
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ท้องบวม และ/หรือเจ็บท้อง
• โรคดีซ่าน
• ปัสสาวะเป็นสีเข้ม อุจจาระเป็นสีอ่อน
• คัน

สัญญาณและอาการที่บ่งบอกถึงความผิดปกติของกระดูก ประกอบไปด้วย

• เจ็บกระดูก และ/หรือข้อต่อ
• กระดูกหักบ่อยขึ้น
• กระดูกผิดรูป

วิธีเก็บตัวอย่างเพื่อตรวจ Alkaline phosphatase

ผู้เข้ารับการตรวจ จะถูกเจาะที่เส้นเลือดดำที่แขนเพื่อเก็บตัวอย่างเลือด เนื่องจากการรับประทานอาหารบางอย่างสามารถทำให้ระดับของ ALP เพิ่มขึ้นเล็กน้อย จึงควรงดรับประทานอาหาร 1 คืนก่อนตรวจ แต่ผู้เข้ารับการตรวจยังสามารถดื่มน้ำเปล่าได้ตามปกติ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

กด

การตรวจ Alkaline phosphatase (ALP)

Alkaline phosphatase (ALP) เป็นเอนไซม์ที่สามารถพบได้ในเนื้อเยื่อหลายแห่งทั่วทั้งร่างกาย แต่จะมีความเข้มข้นสูงสุดในเซลล์กระดูกและตับ หากพบระดับของ ALP เพิ่มขึ้นในเลือด ก็มักจะเกิดจากโรคตับ หรือความผิดปกติของกระดูกเป็นหลัก

ระดับของ ALP ในเลือด สามารถเพิ่มขึ้นได้จากในบางกรณี เช่น หากถุงน้ำดีหรือนิ่วน้ำดีอักเสบ ก็จะส่งผลให้ท่อน้ำดีหนึ่งท่อหรือมากกว่านี้อุดตัน และยังสามารถพบ ALP เพิ่มขึ้นในเลือดได้เล็กน้อยในคนที่เป็นโรคมะเร็งตับและภาวะตับแข็ง คนที่ใช้ยาที่เป็นพิษต่อตับ และคนที่เป็นโรคตับอักเสบ

ส่วนภาวะใดๆ ก็ตามที่ทำให้ร่างกายสร้างกระดูกมากผิดปกติ เช่น ความผิดปกติของกระดูกที่เรียกว่า โรคพาเก็ท (Paget's disease) ก็สามารถทำให้ระดับของ ALP เพิ่มขึ้น โดยทั่วไปแล้วเด็กและวัยรุ่นจะมี ALP ในเลือดสูง เพราะกระดูกยังคงเจริญเติบโต จึงจำเป็นต้องใช้ค่าอ้างอิงที่ต่างกันสำหรับเด็กและผู้ใหญ่เมื่อแปลผลด้วย

ความหมายของผลตรวจ Alkaline phosphatase

โดยทั่วไปแล้วการมี ALP สูง หมายความว่าตับเสียหาย หรือมีภาวะที่ทำให้กิจกรรมของเซลล์กระดูกเพิ่มขึ้น

หากสัญญาณ อาการ หรือการตรวจอื่นๆ ไม่ชัดเจนพอที่จะบอกได้ว่า ALP ที่สูงขึ้นนั้นเกิดจากตับหรือกระดูก แพทย์ก็อาจให้ตรวจ ALP isoenzymes เพื่อหาความแตกต่างระหว่าง ALP ของกระดูกและตับ

การที่ ALP เพิ่มขึ้นระดับปานกลาง อาจเป็นผลจากภาวะอื่นๆ เช่น

• มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Hodgkin's lymphoma)
• ภาวะหัวใจล้มเหลว
• โรคลำไส้ใหญ่อักเสบชนิดเป็นแผล
• การติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด

ขณะเดียวกับแพทย์อาจพบ ALP ต่ำลงชั่วคราว หลังจากที่ถ่ายเลือดหรือผ่าตัดบายพาสหัวใจ นอกจากนี้ ALP อาจลดลง ด้วยสาเหตุดังนี้

• การขาดแร่ธาตุสังกะสี (Zinc)
• ความผิดปกติทางพันธุกรรมที่เรียกว่า Hypophosphatasia สามารถทำให้ ALP ต่ำจนถึงระดับที่ร้ายแรง
• การขาดสารอาหารหรือโปรตีน
• โรควิลสัน

มีอะไรเกี่ยวกับ Alkaline phosphatase ที่ควรรู้อีกบ้าง?

การตั้งครรภ์สามารถทำให้ ALP เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ ALP ก็อาจเพิ่มขึ้นชั่วคราวในช่วงรักษาอาการกระดูกหัก

ยาบางชนิดอาจส่งผลต่อระดับของ ALP เช่น ยาคุมกำเนิดแบบทานอาจทำให้ ALP ลดลง ในขณะที่ยากันชัก (Anti-epileptics) อาจทำให้ ALP เพิ่มขึ้น

ที่มาของข้อมูล

Lab Test Online, Alkaline Phosphatase (ALP) (https://labtestsonline.org/tests/alkaline-phosphatase-alp), 19 December 2018.