หลายๆ คนคงเคยมีอาการปวดตามกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะเวลานั่งทำงานหรือต้องใช้กล้ามเนื้อส่วนนั้นซ้ำๆ และเมื่อลองคลำไปยังจุดที่ปวด บางครั้งก็พบก้อนหรือไตแข็งๆ นูนออกมาด้วย ยิ่งลองกดที่ก้อนดังกล่าวแรงขึ้น ก็จะรู้สึกปวดมากขึ้น หรือปวดร้าวไปยังบริเวณข้างเคียง สงสัยไหมว่าก้อนแข็งๆ นั้นเกิดจากอะไร และสามารถรักษาให้หายได้ไหม?
กล้ามเนื้อที่แข็งนูนออกมาเป็นก้อนหรือเป็นไตนั้นเรียกว่า จุดกดเจ็บ หรือ Trigger point ซึ่งเกิดจากการที่เราใช้งานกล้ามเนื้อส่วนนั้นอย่างหนัก หรือเคลื่อนไหวในอิริยาบถเดิมซ้ำๆ โดยไม่พัก ทำให้เส้นใยกล้ามเนื้อเกิดการหดเกร็งตัวต่อเนื่องโดยไม่คลายออก ปมกล้ามเนื้อที่หดตัวจะนูนขึ้นมาเป็นก้อนเล็กๆ แต่หากเรายังคงใช้งานกล้ามเนื้อไปเรื่อยๆ เส้นใยกล้ามเนื้อจะยิ่งหดเกร็งมากขึ้นจนเลือดไม่สามารถไหลเวียนไปเลี้ยงได้ ทำให้กล้ามเนื้อขาดพลังงาน มีของเสียคั่งค้าง และเกิดการอักเสบเรื้อรังขึ้นจนก้อนนูนนั้นมีขนาดใหญ่และเราสามารถคลำพบได้ อาการที่บ่งบอกว่ากล้ามเนื้อเกิดการหดเกร็ง อักเสบ และเกิดจุดกดเจ็บ ได้แก่
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- รู้สึกปวดกล้ามเนื้อส่วนใดส่วนหนึ่งเรื้อรัง โดยเฉพาะเมื่อนั่งทำงาน หรือต้องใช้กล้ามเนื้อส่วนนั้น
- กล้ามเนื้อส่วนจุดกดเจ็บนั้นไวต่อความรู้สึก เมื่อกดจะรู้สึกเจ็บมากขึ้น และปวดร้าวไปยังบริเวณข้างเคียง เช่น เมื่อกดโดนจุดกดเจ็บที่ต้นคอ อาจปวดร้าวไปถึงไหล่ ต้นแขน หรือขมับได้
- มีอาการเมื่อยล้าอ่อนแรง ในส่วนกล้ามเนื้อที่เกิดการหดเกร็งและอักเสบ ทำให้ขยับลำบาก
- บางครั้งอาจมีอาการอื่นๆ เช่น ชาตามแขนขา และปวดศีรษะเรื้อรังด้วย
บุคคลที่มีความเสี่ยงจะเกิดกล้ามเนื้อหดเกร็งอักเสบ และเกิดจุดกดเจ็บ ได้แก่
- ผู้ที่ชอบนั่งหรือนอนในอิริยาบถไม่เหมาะสม เช่น นั่งห่อไหล่ นั่งก้มหน้า
- ผู้ที่ทำงานในท่าทางเดิมๆ ซ้ำๆ เช่น พนักงานในออฟฟิศ ช่างโลหะ คนทำงานโรงงาน
- ผู้ที่ต้องแบกหามของหนักเป็นประจำ
- นักกีฬา หรือคนที่ออกกำลังกายอย่างหนัก
- ผู้ที่เคยประสบอุบัติเหตุจนให้กล้ามเนื้อบาดเจ็บ
- ผู้ที่มีความเครียดสะสม และพักผ่อนน้อย
การรักษา/บำบัดจุดกดเจ็บ
การคลายกล้ามเนื้อที่หดเกร็งบริเวณจุดกดเจ็บสามารถทำได้หลายวิธี เช่น
- ใช้การนวดกดจุด เราอาจใช้นิ้วมือหรืออุปกรณ์อื่นๆ นวดคลึงซ้ำๆ ตรงจุดกดเจ็บ เพื่อให้กล้ามเนื้อคลายตัวได้ ซึ่งการนวดอย่างถูกวิธีเป็นประจำ จะช่วยให้จุดกดเจ็บมีขนาดเล็กลง
- การฝังเข็ม เป็นการแพทย์ทางเลือกที่พบว่าสามารถรักษาอาการกล้ามเนื้อหดเกร็งได้ผลดี โดยการฝังเข็มจะช่วยคลายกล้ามเนื้อ ลดการอักเสบ และลดอาการปวดกล้ามเนื้อได้
- การใช้คลื่นความถี่สูงและเลเซอร์ เป็นการใช้พลังงานความร้อนเพื่อช่วยคลายเส้นใยกล้ามเนื้อที่หดเกร็งให้มีสภาพปกติ และช่วยให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงกล้ามเนื้อดังกล่าวได้ดีขึ้น
- การฉีดยา มักใช้ยาคลายกล้ามเนื้อ และยาสเตียรอยด์ เช่น Cortisone ฉีดเข้าไปที่มัดกล้ามเนื้อโดยตรง เพื่อลดการอักเสบ และช่วยให้กล้ามเนื้อคลายตัว
- การประคบร้อนและประคบเย็น การประคบร้อนด้วยน้ำอุ่นจะช่วยให้เส้นใยกล้ามเนื้อคลายตัว และทำให้เลือดไหลเวียนดี ส่วนการประคบเย็นจะช่วยลดการอักเสบและบรรเทาอาการปวดได้
- การทำกายภาพบำบัด การบำบัดด้วยวิธีต่างๆ เช่น ใช้ความร้อน อัลตราซาวน์ ร่วมกับการบริหารกล้ามเนื้ออย่างเหมาะสม จะช่วยบรรเทาและป้องกันกล้ามเนื้อหดเกร็งได้
นอกจากนี้ การรักษายังรวมถึงการบำบัดตามอาการ เช่น การให้ยาแก้ปวด ยาแก้อักเสบกลุ่ม NSAIDs ยาต้านโรคซึมเศร้า และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้เหมาะสมด้วย
การป้องกันกล้ามเนื้อหดเกร็ง และการเกิดจุดกดเจ็บ
- หลีกเลี่ยงการทำงานในท่าเดิมนานๆ หากจำเป็นควรพักเป็นระยะเพื่อยืดเส้นยืดสายบ้าง
- ปรับเปลี่ยนอิริยาบถการนั่ง นอน ยืน ให้เหมาะสม เช่น ปรับมานั่งหลังตรงแทนการนั่งห่อไหล่ ออกกำลังกายเป็นประจำ เพื่อสร้างกล้ามเนื้อที่แข็งแรง และควรยืดกล้ามเนื้อให้พร้อมก่อนออกกำลังกายทุกครั้ง
