ต่อมทอนซิล (Tonsil) เป็นต่อมเล็กๆ 2 ต่อม ที่อยู่ตำแหน่งตรงด้านหลังของลำคอ มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน โดยจะคอยป้องกันเชื้อโรคไม่ให้เข้าสู่ร่างกายผ่านทางปากและจมูก แต่ก็มีบ่อยๆ ที่ต่อมทอนซิลเกิดการอักเสบ (Tonsillitis) จนสร้างความเจ็บปวดทรมานให้เรา อาการของทอนซิลอักเสบที่เด่นชัด ได้แก่
- เจ็บคออย่างรุนแรงและยาวนานอย่างน้อย 1-2 วัน
- กลืนลำบาก เจ็บคอมากเวลากลืน ทำให้เบื่ออาหารด้วยในบางครั้ง
- เมื่ออ้าปากดูจะเห็นต่อมทอนซิลบวมแดง และมีจุดสีขาวหรือเหลืองปกคลุมอยู่
- เสียงแหบ และมีกลิ่นปาก
- ปวดศีรษะ และมีไข้
- อาการปวดอาจลามมาถึงหูและคอ
- อาจมีต่อมน้ำเหลืองโตบริเวณคอได้
สาเหตุของทอนซิลอักเสบ
สาเหตุส่วนใหญ่นั้นเกิดจากการติดเชื้อที่ต่อมทอนซิล เนื่องจากต่อมทอนซิลนั้นเป็นปราการด่านแรกที่ป้องกันเชื้อโรคต่างๆ เข้าสู่ร่างกาย ทำให้ต่อมทอนซิลมีโอกาสจะติดเชื้อได้เองเช่นกัน โดยเชื้อโรคที่มักเป็นสาเหตุ ได้แก่
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
1. เชื้อไวรัส ซึ่งพบได้ค่อนข้างบ่อย ประมาณ 70-80% ของอาการทอนซิลอักเสบทั้งหมด และเกิดได้จากไวรัสหลายสายพันธุ์ เช่น
- Influenza virus ซึ่งเป็นไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคไข้หวัดใหญ่
- Rhinovirus ซึ่งก่อให้เกิดโรคหวัดทั่วๆ ไป
- Rubeola virus ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคหัด
- Enterovirus ซึ่งเป็นไวรัสต้นเหตุของโรคมือเท้าปาก
2. เชื้อแบคทีเรีย พบได้น้อยกว่าเชื้อไวรัส โดยเชื้อที่มักเป็นสาเหตุ ได้แก่
- Streptococcus Gr.A ซึ่งเป็นต้นเหตุทำให้เกิดโรคคออักเสบ
การรักษาทอนซิลอักเสบ
โดยทั่วไปอาการของทอนซิลอักเสบจะหายได้เองภายในประมาณ 1 สัปดาห์ โดยผู้ป่วยต้องมีการดูแลตนเองที่เหมาะสม ซึ่งได้แก่
- ดื่มน้ำสะอาด หรือน้ำอุ่นมากๆ
- พักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อย 8 ชั่วโมงต่อวัน
- ทานอาหารอ่อนที่กลืนง่าย เช่น โจ๊ก ซุป และหลีกเลี่ยงอาหารรสจัดที่ทำให้ระคายคอ
- กลั้วคอด้วยน้ำเกลือเพื่อช่วยกำจัดเชื้อโรค
- หากมีไข้สูง ให้หลีกเลี่ยงการอาบน้ำ แต่ให้ใช้วิธีเช็ดตัวแทน
- งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ และการสัมผัสฝุ่นควัน ซึ่งจะทำให้ระคายคอได้
นอกจากนี้ อาจต้องใช้ยารักษาร่วมด้วย เช่น
- หากปวดศีรษะและมีไข้ อาจทานยาพาราเซตามอลเพื่อลดไข้
- หากเป็นทอนซิลอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย และมีอาการต่อมน้ำเหลืองโต อาจต้องทานยาปฏิชีวนะ เช่น Penicillin เพื่อฆ่าเชื้อด้วย โดยต้องทานให้ครบตามจำนวนที่แพทย์แนะนำ เพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อดื้อยาและเกิดการติดเชื้อซ้ำที่รุนแรงขึ้น
ในกรณีที่เกิดต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรัง และรักษาด้วยยาไม่หาย เช่น มีอาการทอนซิลอักเสบนานหลายเดือน และเกิดหลายครั้งใน 1 ปี อาจต้องทำการผ่าตัดต่อมทอนซิลเพื่อรักษา รวมถึงในกรณีที่มีอาการแทรกซ้อนอื่นๆ ที่รุนแรง เช่น หายใจลำบาก หยุดหายใจขณะหลับ หรือกลืนอาหารไม่ได้ การผ่าตัดก็อาจเป็นสิ่งจำเป็นเช่นกัน
การป้องกันไม่ให้ทอนซิลอักเสบ
ทอนซิลอักเสบสามารถป้องกันได้ โดยการหลีกเลี่ยงการนำเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายทางปากและจมูก เช่น การล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนทานอาหาร ไม่ใช้ช้อนส้อม และแก้วน้ำร่วมกับผู้ที่ป่วยเป็นไข้หวัดหรือเจ็บคอ รวมถึงรักษาสุขอนามัยของร่างกาย ที่อยู่อาศัย และอาหารการกิน ให้สะอาดและปลอดภัยอยู่เสมอ
