ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพ (Personality Disorder) เป็นภาวะทางจิตที่เริ่มต้นในวัยรุ่นหรือวัยผู้ใหญ่ตอนต้นอย่างต่อเนื่องหลายปี ก่อให้เกิดความยากลำบากในการดำรงชีวิต กระทบความสามารถในการทำงาน การเรียน หรือการคบเพื่อน โดยตำราวินิจฉัยด้านความผิดปกติทางจิตฉบับที่ 5 (DSM-5) กล่าวถึงภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพ 10 ชนิด รวมถึงภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดก้ำกึ่ง (Borderline PersonalityDisorders หรือ BPD) ไว้ด้วย
จะวินิจฉัยภาวะผิดปกติทางบุคลิกภาพได้อย่างไร?
ตำราวินิจฉัยด้านความผิดปกติทางจิตฉบับที่ 4 (DSM-4) ใช้ระบบวินิจฉัยแบบหลายๆ แกน โดยให้ความสนใจใน 5 ลักษณะเด่นที่สามารถแยกแยะการวินิจฉัยรายบุคคล การวินิจฉัยภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพแบบแกนที่สองเป็นเงื่อนไขเดียวที่ใช้วินิจฉัยลักษณะปัญญาอ่อนมายาวนาน แต่ในตำราวินิจฉัยด้านความผิดปกติทางจิตฉบับที่ 5 (ซึ่งเป็นฉบับล่าสุด) ไม่ได้ใช้การแบ่งแบบหลายๆ แกนอีกต่อไป
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
การแบ่งกลุ่มของภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพ
มีการจัดแบ่งความผิดปกติด้านบุคลิกภาพออกเป็น 3 กลุ่ม ทั้งในตำราฉบับเก่าและฉบับใหม่ ในแต่ละกลุ่มจะมีลักษณะสำคัญบ่งชี้หรืออาจมีบางอาการที่ทับซ้อนกัน
ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม A
กลุ่ม A มีความผิดปกติด้านบุคลิกภาพด้วยการแสดงพฤติกรรมแปลกๆ หรือผิดปกติ มีแนวโน้มที่จะเจอกับการถูกบอกเลิกหรือยุติความสัมพันธ์เพราะมีพฤติกรรมแปลกประหลาด แยกตัว และทำตัวน่าสงสัย ซึ่งความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม A จะรวมอาการอื่นๆ ดังนี้
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดแปลก (Schizotypal Personality Disorder) เช่น มีความเชื่อ ท่าทาง หรือคำพูดที่แปลกๆ
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดหวาดระแวง (Paranoid Personality Disorders)
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดแยกตัว (Schizoid Personality Disorders)
ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม B
ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม B จะมีพฤติกรรมเจ้าอารมณ์เหมือนแสดงละคร เอาแน่ไม่ได้ มักเคยอยู่ในภาวะที่มีการใช้อารมณ์รุนแรง อาจทำตัวแบบในหนัง สำส่อน ทำผิดกฎหมาย ซึ่งความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม B จะรวมอาการอื่นๆ ดังนี้
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดก้ำกึ่ง (Borderline Personality Disorders หรือ BPD)
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดเจ้าอารมณ์เหมือนแสดงละคร (Histrionic Personality Disorders)
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดต่อต้านสังคม (Antisocial Personality Disorders)
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorders)
ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม C
ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม C มีลักษณะเด่น คือ กังวลและหวาดกลัว ซึ่งความผิดปกติด้านบุคลิกภาพของกลุ่ม C จะรวมอาการอื่นๆ ดังนี้
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดพึ่งพาคนอื่น (Dependent Personality Disorders)
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดครอบงำ (Obsessive Personality Disorders)
- ภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดหลีกเลี่ยงสังคม (Avoidant Personality Disorders)
การรักษาภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพ
มีการศึกษาเกี่ยวกับการรักษาความผิดปกติด้านบุคลิกภาพค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับความผิดปกติทางอารมณ์ (Mood Disorder) การวิจัยส่วนใหญ่จะมุ่งเน้นไปที่การรักษาภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดก้ำกึ่ง ซึ่งมีการรักษาที่มีประสิทธิภาพทั้งด้านการใช้ยารักษาและจิตบำบัด
โดยทั่วไปผู้เชี่ยวชาญเชื่อว่าการรักษาความผิดปกติด้านบุคลิกภาพเป็นการรักษาที่ค่อนข้างยาก เพราะเป็นบุคลิกภาพที่ติดตัวยาวนาน ทั้งยังไม่มีการวิจัยที่ดีพอ จำเป็นต้องวิจัยเพิ่มเติมเพื่อตรวจสอบประสิทธิภาพของการรักษา อย่างไรก็ตาม ก็มีการวิจัยที่แสดงให้เห็นว่าการรักษาความผิดปกติด้านบุคลิกภาพในปัจจุบันดีขึ้นกว่าเดิมจากผู้ที่มีอาการดีขึ้นเมื่อได้รับการรักษาต่อเนื่อง
ความผิดปกติด้านบุคลิกภาพและภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ
ผู้มีความผิดปกติของบุคลิกภาพ มักมีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ร่วมด้วยถึง 85% ตามข้อมูลสถาบันสุขภาพจิตแห่งชาติ เช่น ผู้มีภาวะความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดก้ำกึ่ง มักมีความผิดปกติด้านบุคลิกภาพชนิดอื่นๆ หรือมีความผิดปกติด้านอารมณ์อย่างน้อยหนึ่งอย่างร่วมด้วย
