ภาวะเส้นเลือดขอดเกิดจากอะไร มีอาการอย่างไร ถ้าเป็นแล้วต้องไปพบแพทย์เพื่อทำการรักษาหรือไม่?
ภาวะเส้นเลือดขอด (Varicose Veins) คือภาวะที่หลอดเลือดดำ (Veins) บวมและขยายใหญ่ขึ้นทำให้หลอดเลือดโป่งออกหรือผิดรูป ภาวะนี้เป็นภาวะทั่วไปที่เกิดกับผู้ใหญ่ประมาณ 3 ใน 10 คน และพบได้ในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
เส้นเลือดดำทุกสายในร่างกาย สามารถเกิดภาวะนี้ได้หมด แต่ส่วนมากแล้วมักจะเกิดขึ้นกับหลอดเลือดดำที่ขาและเท้า โดยเฉพาะบริเวณน่อง เนื่องจากเป็นส่วนของขาที่รองรับน้ำหนักขณะยืนและนั่งมากที่สุด
อาการของภาวะเส้นเลือดขอด
ภาวะเส้นเลือดขอด ทำให้เส้นเลือดของตำแหน่งผิวหนังที่ได้รับผลกระทบมีสีดำม่วงหรือเขียวโป่งเด่นขึ้นมาบนผิวหนัง ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการเหล่านี้ได้
- คัน, ไม่สบายขา และขาหน่วง
- เท้าและข้อเท้าบวม
- อาการแสบร้อนหรือปวดตุบในขา
- เป็นตะคริวที่ขา โดยเฉพาะในตอนกลางคืน
แม้ภาวะเส้นเลือดขอดมักจะเกิดกับขาบนหลังน่อง หรือขาด้านใน แต่ก็สามารถพบได้ที่ส่วนอื่นของร่างกาย เช่น
- ในหลอดอาหาร
- ในช่องคลอด
- ในมดลูก
- ทวารหนัก
- เชิงกราน
ภาวะแทรกซ้อนจากภาวะเส้นเลือดขอด
ภาวะเส้นเลือดขอด สามารถทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ จากการขวางกระบวนการไหลเวียนโลหิต โดยภาวะแทรกซ้อนที่พบ มีดังต่อไปนี้
- เลือดออก : ภาวะเส้นเลือดขอดใกล้กับผิวหนังสามารถทำให้เกิดเลือดออกได้หากมีแผลเปิดหรือเมื่อคุณเดินชนกับบางสิ่ง การเลือดออกจากภาวะนี้อาจทำให้เลือดหยุดไหลได้ยาก
- ลิ่มเลือด : หากลิ่มเลือดก่อตัวขึ้นใกล้กับหลอดเลือดดำที่อยู่ใต้ชั้นผิวหนัง อาจทำให้เกิดภาวะะลิ่มเลือดที่ขาส่วนล่าง หรือภาวะหลอดเลือดดำผิวอักเสบ (Thrombophlebitis) ได้
- ภาวะหลอดเลือดดำผิวอักเสบ : คือการบวม (อักเสบ) ของหลอดเลือดดำที่ขา เกิดจากลิ่มเลือดก่อตัวภายในหลอดเลือดดำ ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นระหว่างภาวะเส้นเลือดขอดได้
- ภาวะหลอดเลือดดำอุดตันที่ขา (Deep Vein Thrombosis) : อาจเกิดกับผู้ที่มีภาวะลิ่มเลือดภายในหลอดเลือดดำใต้ชั้นผิวหนังประมาณ 20% ภาวะสามารถสร้างความเจ็บปวดและอาการบวมที่ขา และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงต่าง ๆ เช่น โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด (Pulmonary Embolism) เป็นต้น
- ภาวะหลอดเลือดดำบกพร่องเรื้อรัง (Chronic Venous Insufficiency) : หากเลือดภายในหลอดเลือดดำไม่สามารถไหลได้อย่างที่ควรเป็น กระบวนการที่ผิวหนังแลกเปลี่ยนออกซิเจน, สารอาหาร, และของเสียด้วยเลือดจะถูกรบกวน และทำให้เกิดภาวะต่างๆ ดังนี้
- โรคผิวหนังอักเสบจากหลอดเลือดขอด (Varicose Eczema) เป็นภาวะที่ทำให้ผิวหนังมีสีแดงและแตกสะเก็ด อาจพบตุ่มหนองด้วย
- ภาวะผิวหนังและชั้นใต้ผิวหนังเปลี่ยนแปลง (Lipodermatosclerosis) ทำให้ผิวหนังมีความแน่นและแข็งขึ้น และอาจทำให้คุณรู้สึกว่าสีที่ขาเปลี่ยนเป็นสีแดงหรือสีน้ำตาลอีกด้วย
- แผลจากหลอดเลือดดำ (Venous Ulcer) เกิดขึ้นเมื่อมีแรงดันภายในหลอดเลือดดำที่ขาส่วนล่างเพิ่มขึ้น จนทำให้ของเหลวรั่วไหลออกจากหลอดเลือดและสะสมอยู่ใต้ชั้นผิวหนัง ของเหลวทำให้ผิวหนังหนาตัวและค่อยๆ ถูกกัดกินไปจนกลายเป็นแผล (Ulcer) ขึ้นมา
สาเหตุการเกิดภาวะเส้นเลือดขอด
ภาวะเส้นเลือดขอด มักจะเกิดจากการที่ผนังและลิ้นภายในหลอดเลือดดำอ่อนแอลง หากลิ้นไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ จะทำให้เลือดภายในรั่วไหลและไหลย้อนกลับจนเข้าไปสะสมในหลอดเลือดดำ และทำให้หลอดเลือดโป่งพองออก
มีปัจจัยหลายอย่าง ที่สามารถเพิ่มโอกาสเกิดภาวะเส้นเลือดขอดได้ ดังนี้
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
- เพศ : ผู้หญิงจะมีโอกาสเกิดภาวะเส้นเลือดขอดมากกว่าผู้ชาย มีงานวิจัยกล่าวว่า เป็นเพราะฮอร์โมนหญิงจะคลายผนังของหลอดเลือดดำและทำให้ลิ้นมีโอกาสรั่วไหลมากขึ้น
- พันธุกรรม : ความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเส้นเลือดขอดจะเพิ่มขึ้น หากสมาชิกในครอบครัวมีภาวะนี้
- อายุ : เมื่ออายุมากขึ้น หลอดเลือดดำจะเริ่มสูญเสียความยืดหยุ่นในตัวและและทำให้ลิ้นภายในเริ่มทำงานได้น้อยลง
- การที่มีน้ำหนักมากเกิน : เมื่อมีน้ำหนักมาก จะทำให้หลอดเลือดดำต้องแบกรับภาระมากขึ้นจากการส่งเลือดกลับไปยังหัวใจ ซึ่งส่งผลต่อแรงดันบนลิ้นของหลอดเลือดดำ
- การประกอบอาชีพ : งานที่ต้องยืนเป็นเวลานาน จะเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะเส้นเลือดขอดเนื่องจากการยืนนานๆ ทำให้เลือดไหลเวียนยากขึ้น
- การตั้งครรภ์
- ภาวะอื่น ๆ เช่น
- การเกิดลิ่มเลือดที่ผ่านมา
- การบวมหรือเนื้องอกในเชิงกราน
- หลอดเลือดผิดปรกติ
การวินิจฉัยภาวะเส้นเลือดขอด
ควรไปพบแพทย์ หากมีภาวะเส้นเลือดขอดและมีอาการต่อไปนี้
- ภาวะเส้นเลือดขอดสร้างความเจ็บปวด หรือไม่สบายตัว
- ผิวหนังบนเส้นเลือดดำ มีอาการปวดและระคายเคือง
- มีอาการคันที่ขาในช่วงกลางคืน และส่งผลต่อการนอนหลับของคุณ
- ผิวหนังบนขาเปลี่ยนสี
- ภาวะผิวหนังที่ส่งผลกับขาของคุณ เช่น โรคผิวหนังอักเสบ (Eczema) ที่มาจากปัญหาเกี่ยวกับการไหลเวียนของเลือดที่ขา
- มีแผลที่ขา (Leg Ulcer) เป็นแผลแยกที่ผิวหนัง ที่ไม่ยอมสมานตัวภายใน 2 สัปดาห์ใต้หัวเข่าลงไป
ภาวะเส้นเลือดขอดสามารถวินิจฉัยได้ จากการสังเกตรูปร่างของหลอดเลือดดำที่ปรากฏออกมา แพทย์จะทำการตรวจสอบขาของคุณในขณะที่ยืนเพื่อหาสัญญาณของการบวมขึ้นของหลอดเลือดดำ
ส่วนมากแล้ว แพทย์จะทำการทดสอบที่เรียกว่า Duplex Ultrasound Scan ที่เป็นการสแกนโดยใช้คลื่นเสียงความถี่สูง สร้างภาพของหลอดเลือดดำที่ขาออกมา ภาพที่ได้จะแสดงการไหลเวียนของเลือด และช่วยให้แพทย์ชี้ตำแหน่งของลิ้นที่ได้รับความเสียหาย ซึ่งอาจเป็นต้นเหตุของภาวะเส้นเลือดขอดของคุณ
การรักษาภาวะเส้นเลือดขอด
ภาวะเส้นเลือดขอดส่วนมากมักไม่ส่งผลร้ายแรงใดๆ กับสุขภาพ มีเพียงปัญหาเรื่องของรูปลักษณ์ที่ปรากฏบนผิวหนังเท่านั้น ที่อาจทำให้ผู้ที่มีภาวะเส้นเลือดขอดเป็นกังวล
ถ้าคุณถูกวินิจฉัยว่ามีภาวะเส้นเลือดขอด แพทย์จะแนะนำให้คุณดูแลตนเองที่บ้านเป็นเวลาประมาณ 6 เดือน ด้วยวิธีดังต่อไป
- การใช้ถุงน่องทางการแพทย์ (Compression Stockings) เป็นถุงน่องที่ถูกออกแบบมาเป็นพิเศษสำหรับบีบรัดขาเพื่อเพิ่มการไหลเวียนโลหิต
- การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- เลี่ยงการยืนเป็นเวลานานๆ
- ยกบริเวณที่มีอาการให้สูงขึ้นขณะพักผ่อน
หากอาการจากภาวะเส้นเลือดขอดยังไม่ดีขึ้น แพทย์อาจพิจารณาให้มีการรักษาเพิ่มเติมด้วยวิธีการดังต่อไปนี้
- การจี้ทำลายหลอดเลือดด้วยความร้อน (Endothermal Ablation) วิธีการนี้จะมีการปล่อยพลังงานต่างๆ เข้าไปผนึกหลอดเลือดดำที่มีปัญหา โดยรายละเอียดการรักษามีดังนี้
- การจี้ทำลายด้วยคลื่นวิทยุ (Radiofrequency Ablation) เป็นการให้ความร้อนกับผนังหลอดเลือดดำด้วยคลื่นวิทยุ โดยการกรีดเปิดผิวหนังบริเวณเหนือหรือใต้หัวเข่า และสอดท่อขนาดเล็ก (Catheter) เข้าไปยังหลอดเลือดดำและสอดแท่งเข้าไปสายสวนเพื่อใช้ปล่อยพลังงานคลื่นวิทยุ ความร้อนจะปล่อยไปยังหลอดเลือดดำจนกว่าผนังหลอดเลือดจะเสียหายและปิดตายลง
- การจี้ทำลายด้วยเลเซอร์ (Endovenous laser treatment) เป็นหัตถการสอดสายสวนอีกรูปแบบหนึ่ง แต่จะมีการใช้เลเซอร์ขนาดเล็กสอดผ่านสายสวนเข้าไปแทน เลเซอร์จะปล่อยพลังงานไปสร้างความร้อนให้กับหลอดเลือดดำให้ปิดลง
- การฉีดโฟมระคายเคืองหลอดเลือดด้วยอัลตราซาวด์ (Sclerotherapy) การรักษานี้จะทำการฉีดโฟมชนิดพิเศษเข้าไปในหลอดเลือดดำเพื่อสร้างความเสียหายให้กับหลอดเลือดดำ จนทำให้หลอดเลือดปิดตายลง การรักษาประเภทนี้จะไม่เหมาะสมกับผู้ที่เคยมีภาวะลิ่มเลือดอุดตันที่ขามาก่อน (Deep Vein Thrombosis)
- การผ่าตัด หากการรักษาด้วยวิธีข้างต้นไม่ได้ผล แพทย์อาจเสนอวิธีรักษาด้วยการผ่าตัดที่เรียกว่าการผูกและการลอก (Ligation and Stripping) โดยการมัดหลอดเลือดดำที่ขาบริเวณที่ได้รับผลกระทบจากภาวะเส้นเลือดขอด ก่อนลอกหลอดเลือดเหล่านั้นออก
- Transilluminated Powered Phlebectomy วิธีนี้ แพทย์จะทำการตัดเส้นเลือดดำที่มีปัญหา แล้วนำออกผ่านทางรอยที่กรีดไว้ด้วยอุปกรณ์ดูด อย่างไรก็ตาม วิธีนี้เป็นวิธีที่ค่อนข้างใหม่ และยังไม่ได้รับการรับรองเรื่องประสิทธิภาพ
- ในกรณีที่มีโรคแทรกซ้อนเกิดขึ้น อาจต้องทำการรักษาโรคแทรกซ้อนเหล่านั้นด้วย เช่น การรักาภาวะผิวหนังอักเสบจากเส้นเลือดขอด เป็นต้น
การป้องกันภาวะเส้นเลือดขอด
ยังไม่มีวิธีใดที่สามารถป้องกันการเกิดภาวะเส้นเลือดขอดได้อย่างสมบูรณ์ แต่สามารถบรรเทาอาการจากภาวะเส้นเลือดขอดที่เป็นอยู่ได้ ด้วยวิธีต่อไปนี้
- เลี่ยงการยืนหรือนั่งนิ่งๆ เป็นเวลานาน พยายามเคลื่อนไหวไปมาทุกๆ 30 นาที
- ยกขาให้สูงด้วยการวางหมอนที่ขาในขณะนอนพักผ่อน
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อเพิ่มการไหลเวียนโลหิตและคงระดับน้ำหนักร่างกายที่ดี
