ภรรยาผมรักการฝึกโยคะมาก ในโรงเรียนโยคะที่เธอเป็นสมาชิกจะต้องมีคนจัดโปรแกรมอดอาหาร ดื่มแต่น้ำผลไม้แทบทุกเดือน (เรียกว่า Juice Fast) เมื่อถูกเชิญให้เข้าร่วม เธอตอบไปว่า “ขอบคุณ แต่ไม่ดีกว่าค่ะ” ภรรยากับผมมีความเชื่ออย่างเดียวกันว่า การกินอย่างสมเหตุสมผลเป็นหนทางที่ดีที่สุดที่จะทำให้สุขภาพดีและรักษาน้ำหนักตัวได้อย่างเหมาะสม เมื่อเธอย้อนถามคนเชิญว่า ทำไมจึงเข้าร่วมโปรแกรม หรือถามว่า มีข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อย่างไรบ้าง คำตอบมีทั้ง ตอบไม่ได้หรือตอบเป็นคำพูดชวนเชื่อ อย่างเช่น “ขบพิษ” และ “ทำความสะอาดระบบต่าง ๆ ของร่างกาย” ไม่มีใครเข้าใจได้เลยว่า ทำไมเราถึงยอมจ่ายเงินจำนวนมาก เพื่อที่จะ “ไม่กิน” แทนที่จะใช้เงินที่ไม่ต้องการมากมายอะไรนัก ซื้อหาอาหารสุขภาพมา “กิน”
การกินตามกระแสความนิยมที่รวมถึง “กินล้างพิษ” นี้ แพร่สะพัดราวกับโรคระบาดเลยทีเดียว พอคุณได้ฟังเรื่องของพวกไฮโซคนดังที่ลดน้ำหนักได้อย่างน่าทึ่ง ด้วยการดื่มเครื่องดื่มน่าสยองสูตรน้ำมะนาวผสมพริกป่น คุณก็คิดว่า “ดีละ ฉันจะกินบ้าง จะได้ดูดีแบบดารา” ผมไม่แน่ใจว่าอะไรทำให้พวกเราเต็มใจทำเรื่องสุดขั้วแบบนั้น แต่พอเป็นเรื่องการรักษาวินัย สร้างนิสัยกินอาหารสุขภาพในทุก ๆ วัน กลับเห็นว่ายากเย็นเกินจะทำได้สำเร็จ
สภาโภชนาการและอาหาร (The Academy of Nutrition and Dietetics) แนะนำว่า จงหลีกเลี่ยงอาหารคลั่งตามกระแส เพราะเมื่อน้ำหนักตัวของคุณลดฮวบฮาบอย่างรวดเร็วนั้น สิ่งที่สูญเสียไปคือกล้ามเนื้อ กระดูกและสารน้ำ ซ้ำยังเป็นไปได้สูงที่น้ำหนักจะหวนกลับคืนมาใหม่ในเวลาไม่นาน
ข้อโต้แย้งเกี่ยวกับการอดอาหาร ดื่มแต่น้ำผลไม้นั้น มาจากความเข้าใจผิดอย่างฉกาจ 2 ประการว่า ระบบย่อยอาหารของมนุษย์นั้นควรได้พักผ่อนหยุดย่อยอาหารแข็งเสียบ้าง กับความคิดที่ว่า สารอาหารที่อยู่ในของเหลวนั้นดูดซึมได้ง่ายกว่าในอาหารแข็ง ทั้ง 2 ความเชื่อนี้หาหลักฐานข้อมูลทางวิทยาศาสตร์มาสนับสนุนไม่ได้เลย ถ้าร่างกายของคุณไม่ได้มีปัญหาระบบย่อยอาหารชำรุด จนย่อยอาหารปกติไม่ได้แล้วล่ะก็ คุณไม่จำเป็นต้องกินอาหารเหลวแต่อย่างใดครับ
มาถึงเรื่องพิษ (toxins) บ้าง ร่างกายมนุษย์มีกลไกน่าอัศจรรย์ในการจัดการอยู่แล้ว ไตและตับจะขับพิษออกมาเพื่อกำจัดทิ้งไปกับการขับถ่ายของเสียจากร่างกาย พิษบางอย่างอาจตกค้างอยู่ที่กระดูกหรือเนื้อเยื่อ และต้องใช้เวลาในการค่อย ๆ ขจัดออกไป อย่างไรก็ตาม ไม่มีอะไรสนับสนุนเลยว่าการดื่มอาหารเหลวจะเพิ่มอัตราเร็วให้กับการขับพิษได้ ทำนองเดียวกับการสวนล้างลำไส้ ที่ไม่ได้ทำให้ลำไส้ใหญ่ของคุณสะอาดสะอ้านได้มากกว่าการขับถ่ายที่สม่ำเสมอเป็นปกติ จริง ๆ แล้วอาจเกิดอันตรายด้วยซ้ำ หากทำอย่างไม่ถูกต้อง
การอดอาหารดื่มแต่น้ำผลไม้ ไม่สามารถรับรองผลว่าคุณจะลดน้ำหนักได้เสมอไป หากน้ำผักผลไม้นั้นมีแคลอรีต่ำ น้ำหนักก็น่าจะลดได้ แต่ถ้าเป็นน้ำผลไม้ที่แต่งรสด้วยน้ำตาล น้ำหนักตัวคุณจะเพิ่มด้วยซ้ำไป น้ำหนักตัวจะเพิ่มหรือลดก็ขึ้นอยู่กับปริมาณแคลอรีที่คุณรับเข้าไป ประเด็นไม่ได้อยู่ที่เป็นของแข็งหรือของเหลว การกินเฉพาะน้ำผักและผลไม้ คุณจะไม่ได้รับสารอาหารที่อยู่ที่ผิวและที่เนื้อผลไม้ แถมยังจะหิวบ่อยขึ้นด้วย เพราะไม่ได้กินเส้นใยอาหารเข้าไป ผมว่า ไม่มีเหตุผลดีพอที่จะสนับสนุนการ “ไม่” กินอาหาร แต่เปลี่ยนไป “ดื่ม” การกินเป็นวิธีที่ง่ายดาย คุณรับรู้ถึงสิ่งที่กิน สภาพความสดไม่ต้องผ่านกรรมวิธีอันใด อีกอย่างหนึ่งที่ควรคำนึงคือ ในสูตรล้างพิษ บางครั้งก็มีสมุนไพร หรือส่วนผสมที่อาจเป็นอันตรายได้
คำแนะนำที่ดีที่สุดทางการแพทย์ในเรื่องการลดน้ำหนักก็คือ เลือกรับประทานอาหารที่เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี และเนื้อสัตว์ไม่ติดมัน หมั่นดื่มน้ำสะอาด เติมความชุ่มชื่นให้ร่างกาย
บทสรุปของหมอเบซเซอร์
การอดอาหาร ดื่มแต่น้ำผลไม้ ไม่ดีต่อร่างกายคุณแน่นอน การลดน้ำหนักต้องทำด้วยความพอเหมาะพอดี ไม่ใช่กินอาหารแบบสุดโต่ง เพื่อหวังผลรวดเร็วในเวลาสั้น ๆ เปิดโอกาสให้ร่างกายได้ทำหน้าที่ที่ถูกออกแบบมา ไม่มีอะไรบ่งชี้ว่าอวัยวะของคุณต้องการจะพักผ่อน ถ้ารู้สึกอยากกินอะไรเบา ๆ ท้อง เลือกกินผักและผลไม้ให้มากขึ้นสิครับ เส้นใยอาหารในผักและผลไม้จะทำให้คุณรู้สึกอิ่มสบาย และไม่กินมากเกินไปด้วย
