กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

ชักเกร็งกระตุกทั้งตัว (Generalized tonic-clonic seizure)

เผยแพร่ครั้งแรก 15 มิ.ย. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัวเกิดจากการรบกวนจากสัญญาณไฟฟ้าที่เกิดขึ้นกับกระบวนการทำงานของสมองทั้งสองข้าง ทำให้สมองส่งสัญญาณไปยังกล้ามเนื้อ เส้นประสาท หรือต่อมต่างๆ จนอาจทำให้เกิดอาการหมดสติและมีการเกร็งของกล้ามเนื้อรุนแรงตามมา
  • อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว อาจเกิดขึ้นได้จากภาวะสุขภาพหลายชนิด เช่น เนื้องอกในสมอง โรคหลอดเลือดสมอง การติดเชื้อ การได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ โซเดียม แคลเซียม กลูโคส หรือแมกนีเซียมในร่างกายต่ำ การใช้ยาบางชนิด การถอนยา หรือแอลกอฮอล์
  • อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัวมีอยู่ 2 ระยะ ได้แก่ ระยะ Tonic stage ทำให้กล้ามเนื้อตึง หมดสติ และอาจทำให้ผู้ป่วยล้มลง และระยะ Clonic stage คือ ระยะที่เกิดการเกร็งของกล้ามเนื้ออย่างรวดเร็วจนตัวกระตุก โดยอาการชักเกร็งทุกระยะ มักจะกินเวลา 1-3 นาที 
  • อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว สามารถรักษาได้หลายวิธี เช่น การใช้ยากันชัก การผ่าตัด  การใช้อาหารเสริม หรือการรักษาทางเลือกสำหรับอาการชักเกร็งทั้งตัว ได้แก่ การกระตุ้นเส้นประสาทสมองคู่ที่ 10 ด้านซ้าย การรับประทานอาหารแบบคีโตเจนิก (Ketogenic Diet) 
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพสำหรับผู้ชายและผู้หญิง

อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัวเกิดจากการรบกวนจากสัญญาณไฟฟ้าที่เกิดขึ้นกับกระบวนการทำงานของสมองทั้งสองข้าง ทำให้สมองส่งสัญญาณไปยังกล้ามเนื้อ เส้นประสาท หรือต่อมต่างๆ จนอาจทำให้เกิดอาการหมดสติและมีการเกร็งของกล้ามเนื้อรุนแรงตามมา

สาเหตุของการเกิดอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว

อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว อาจเกิดขึ้นได้จากภาวะสุขภาพหลายชนิด ได้แก่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

ในบางครั้งแพทย์ก็อาจไม่สามารถระบุได้ว่าอาการชักเกร็งเกิดขึ้นจากสาเหตุใด ซึ่งจะต้องมีการวินิจฉัยต่อไป

อาการจากการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว

ผู้ที่มีอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว อาจมีอาการเหล่านี้เกิดขึ้นร่วมด้วย

  • มีความรู้สึกแปลก ๆ (Aura)
  • กรีดร้อง หรือร้องไห้โดยไม่ตั้งใจ
  • ไม่สามารถควบคุมกระเพาะปัสสาวะ หรือลำไส้ใหญ่ของตนเองได้ ทั้งระหว่าง หรือหลังจากอาการชัก
  • หมดสติและตื่นขึ้นมาพร้อมความสับสน หรือง่วงอีกหลายชั่วโมงจึงจะได้สติ
  • ปวดศีรษะรุนแรงหลังประสบอาการชัก

ระยะของอาการชักเกร็งกระตุก

อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัวมีอยู่ 2 ระยะ ได้แก่

  1. ระยะ Tonic stage ทำให้กล้ามเนื้อตึง หมดสติ และอาจทำให้ผู้ป่วยล้มลง 
  2. ระยะ Clonic stage คือ ระยะที่เกิดการเกร็งของกล้ามเนื้ออย่างรวดเร็วจนตัวกระตุก โดยอาการชักเกร็งทุกระยะ มักจะกินเวลา 1-3 นาที แต่หากอาการชักมีระยะเวลานานกว่า 5 นาทีจะนับว่า เป็นภาวะฉุกเฉินทันที

ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัวสูง 

  • คนในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคลมชัก
  • เคยได้รับบาดเจ็บที่สมอง ซึ่งเกิดจากการกระทบกระแทกที่ศีรษะ
  • การติดเชื้อ
  • เป็นโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)

นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ทำให้มีอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว ได้แก่ 

  • นอนหลับไม่เพียงพอ 
  • ความไม่สมดุลของอิเล็กโทรไลท์ (Electrolyte Imbalance) เนื่องจากภาวะสุขภาพอื่นๆ 
  • การใช้ยาบางชนิด
  • การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากๆ 

การวินิจฉัยอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว

มีหลายวิธีที่แพทย์สามารถวินิจฉัยอาการ หรือหาสาเหตุของอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว ดังนี้

  • ตรวจสอบประวัติทางการแพทย์ แพทย์จะสอบถามเกี่ยวกับอาการชัก หรือภาวะสุขภาพอื่นๆ และอาจมีการสอบถามผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์ เพื่อบรรยายอาการร่วมด้วย นอกจากนี้แพทย์อาจขอให้จดจำสิ่งที่ทำก่อนจะมีอาการชักขึ้นเพื่อช่วยหาว่า กิจกรรม หรือพฤติกรรมใดที่กระตุ้นให้เกิดอาการดังกล่าว
  • การตรวจประสาทวิทยา แพทย์จะดำเนินการทดสอบง่ายๆ เพื่อทดสอบการทรงตัว การประสานงาน ปฏิกิริยาตอบสนอง และทำการประเมินความตึงและความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเพื่อดูว่า สามารถหยิบจับ หรือเคลื่อนไหวร่างกายได้เป็นปกติหรือไม่
  • การตรวจเลือด แพทย์อาจตรวจเลือดเพื่อพิจารณาปัญหาทางการแพทย์ต่างๆ ที่อาจส่งผลให้เกิดอาการชักขึ้น
  • การถ่ายภาพร่างกาย เทคนิคสแกนสมองบางประเภทสามารถช่วยให้แพทย์ตรวจสอบการทำงานของสมองได้ เช่น วิธีบันทึกคลื่นไฟฟ้าสมอง (Electroencephalogram (EEG)) ที่แสดงให้เห็นรูปแบบกิจกรรมทางไฟฟ้าภายในสมอง หรือการถ่ายคลื่นสะท้อนแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อให้เห็นภาพของสมอง

การรักษาอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว

อาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว สามารถรักษาได้หลายวิธี ดังนี้

  • การใช้ยากันชัก ผู้ป่วยอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัวส่วนมากสามารถควบคุมอาการชักของตนเองได้ด้วยการใช้ยา อาจเริ่มจากการใช้ยา 1 ชนิดในปริมาณต่ำก่อน จากนั้นแพทย์อาจเพิ่มปริมาณยาขึ้นตามความจำเป็น บางคนอาจต้องใช้ยากันชักมากกว่า 1 ชนิด และต้องใช้เวลาในการทดลองหาปริมาณและชนิดของยาที่ได้ผลกับบุคคลนั้นๆ มากที่สุด ยาที่ใช้ในการรักษาโรคลมชักมีดังนี้
    • Levetiracetam (Keppra)
    • Carbamazepine (Carbatrol, Tegretol)
    • Phenytoin (Dilantin, Phenytek)
    • Oxcarbazepine (Trileptal)
    • Lamotrigine (Lamictal)
    • Phenobarbital
    • Lorazepam (Ativan)
  • การผ่าตัด การผ่าตัดสมองเป็นทางเลือกในการรักษา กรณีที่ยาไม่สามารถควบคุมอาการชักได้ เชื่อกันว่า ตัวเลือกนี้เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพมากกับอาการชักบางส่วนซึ่งจะส่งผลกับสมองส่วนเล็กๆ มากกว่าที่จะเป็นอาการชักเกร็งทั้งตัว
  • การใช้อาหารเสริม มีอาหารเสริม หรือการรักษาทางเลือกสำหรับอาการชักเกร็งทั้งตัวอีกสองประเภท ได้แก่
    • การกระตุ้นเส้นประสาทสมองคู่ที่ 10 ด้านซ้าย (Vagus Nerve Stimulation) โดยจะมีการปลูกถ่ายอุปกรณ์ไฟฟ้าที่ทำงานกระตุ้นประสาทที่ลำคอของผู้ป่วยอย่างอัตโนมัติ
    • การรับประทานอาหารแบบคีโตเจนิก (Ketogenic Diet) ที่จะเน้นรับประทานอาหารไขมันสูงแต่มีคาร์โบไฮเดรตต่ำ เพื่อช่วยลดอาการชักบางประเภท

การป้องกันอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว

ปัจจุบันอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว เป็นอาการที่ยังไม่เป็นที่เข้าใจกันอย่างถ่องแท้ เพราะในบางกรณีอาการนี้ก็ไม่สามารถป้องกันได้เลยหากไม่ทราบว่าเกิดขึ้นจากสิ่งเร้าใด แต่บุคคลทั่วไปสามารถใช้หลักปฏิบัติในชีวิตประจำวันต่อไปนี้ในการป้องกันอาการชักได้

  • หลีกเลี่ยงการบาดเจ็บที่สมอง ด้วยการสวมหมวกกันน็อกขณะขับขี่จักรยานยนต์ หรือสวมเข็มขัดนิรภัยขณะขับรถ เ
  • รักษาสุขอนามัยและหยิบจับอาหารอย่างสะอาดเพื่อเลี่ยงการติดเชื้อ หรือสิ่งสกปรกอื่น ๆ
  • ลดปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมอง ด้วยการลดความดันโลหิต ลดระดับคอเลสเตอรอล เลิกสูบบุหรี่ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
  • ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ควรไปฝากครรภ์และเข้าพบแพทย์เป็นประจำ เพราะการดูแลครรภ์อย่างถูกต้องจะช่วยเลี่ยงภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ที่ส่งผลให้เกิดอาการชักในเด็กได้ และหลังจากที่คลอดแล้ว ก็ควรพาบุตรไปรับวัคซีนป้องกันโรคภัยต่างๆ ที่ช่วยป้องกันผลเสียต่อระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งอาจทำให้เกิดภาวะชักเกร็งผิดปกติ

ผู้ป่วยที่มีอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว ควรใช้ยากันชักตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด เพราะการหยุดยาเองกะทันหันจะทำให้ร่างกายเริ่มมีอาการชักซ้ำๆ และยาวนานมากขึ้น ซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อสมองและถึงขั้นเสียชีวิตได้ในบางราย

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพสำหรับผู้ชายและผู้หญิง จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


10 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Tonic clonic seizures. Epilepsy Society. (Available via: https://www.epilepsysociety.org.uk/tonic-clonic-seizures#.XruAhBP7SB0)
Gursahani R, Gupta N. The adolescent or adult with generalized tonic-clonic seizures. Annals of Indian Academy of Neurology 2012;15(2):81-8. National Center for Biotechnology Information. (Available via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3345605/)
Tonic-Clonic (Grand Mal) Seizures. Johns Hopkins Medicine. (Available via: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/epilepsy/tonic-clonic-grand-mal-seizures)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
ลูกเคยไปโรงพยาบาลเพราะชักจากไข้ อยากจะถามคุณหมอว่า การชักการไข้มีผลต่อสมองลูกเมื่อเติบโตไหมคะ การเรียนจะเป็นเช่นไร
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
จะขอถามเกี่ยวกับสุขภาพของลูกค่ะ เวลาลูกเป็นไข้จะมีอาการชักเกือบทุกครั้ง อยากทราบว่าอาการชักบ่อยๆ จะมีผลต่อระบบสมองหรือเปล่าคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)