วันนี้ขอหยิบยกเรื่องง่าย ๆ ที่หลายครั้งก็พบว่ากลายเป็นปัญหาได้ อย่างเรื่อง “เวลาที่เหมาะสมในการรับประทานยา” มาเล่าสู่กันฟังนะคะที่บอกว่าเป็นเรื่องง่าย ๆ ก็เพราะหลายท่านคงคุ้นเคยกับคำแนะนำของเภสัชกรว่า…
- ยาก่อนอาหาร ควรรับประทานก่อนอาหาร ½ – 1 ชั่วโมง
- ยาหลังอาหารทั่วไป ควรรับประทานหลังอาหาร 15-30 นาที
- ยาพร้อมอาหารหรือหลังอาหารทันที รับประทานยาพร้อมอาหารคำแรก หรือเมื่อรับประทานอาหารเสร็จแล้วให้รับประทานยาต่อทันที
- ยารับประทานเวลามีอาการ สามารถรับประทานได้ทันทีที่มีอาการ โดยไม่ต้องคำนึงถึงมื้ออาหาร
โดยปกติแล้ว ความถี่ในการใช้ยาแต่ละชนิดจะขึ้นกับระยะเวลาออกฤทธิ์ของยานั้น ๆ ค่ะ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ยกตัวอย่างเช่น ยา “ก.ไก่” มีระยะเวลาออกฤทธิ์ประมาณ 8 ชั่วโมง จึงควรใช้ยาห่างกันทุก 8 ชั่วโมง เช่น 08.00 น., 16.00 น. และ 24.00 น. ซึ่งในทางปฏิบัติแล้วทำได้ยาก และเสี่ยงต่อการลืมใช้ การกำหนดเวลาใช้ยาตามมื้ออาหาร จึงช่วยเพิ่มความสะดวกต่อผู้ใช้ยาให้จดจำได้ง่ายกว่านั่นเองค่ะ
ส่วนจะเลือกให้ยาก่อนอาหาร พร้อมอาหาร หรือหลังอาหาร มักจะพิจาณาจากข้อมูลที่ว่าอาหารมีผลต่อการดูดซึมยาชนิดนั้นหรือไม่ และ/หรือยานั้นอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ต่อระบบทางเดินอาหารหรือเปล่า
เพื่อจะเข้าใจเหตุผลในการเลือกเวลารับประทานยา และทราบแนวทางแก้ไขปัญหาในกรณีที่ยกตัวอย่างไว้ เรามาทำความรู้จักยาที่แบ่งกลุ่มตามความสัมพันธ์กับมื้ออาหารกันดีกว่าค่ะ ได้แก่…
ยาก่อนอาหาร
เพราะอาหารอาจขัดขวางการดูดซึมยา หรือกระตุ้นการหลั่งกรดมาทำลายยา จนลดประสิทธิภาพในการรักษา และในทางตรงข้าม อาหารยังอาจทำให้ยาบางชนิดดูดซึมมากขึ้น จนเกิดพิษจากยาได้ จึงจำเป็นต้องรับประทานตอนท้องว่าง โดยควรรับประทานก่อนอาหาร ½ – 1 ชั่วโมง หรือ หลังอาหาร 2 ชั่วโมง
ซึ่งในบางกรณี แม้ว่าอาหารจะไม่มีผลต่อการดูดซึมของยา แต่ควรรับประทานก่อนอาหารเพื่อให้ยาออกฤทธิ์ในช่วงเวลาที่ต้องการได้พอดี ดังนั้น หากลืมรับประทานก่อนอาหาร ก็สามารถรับประทานทันทีที่นึกขึ้นได้โดยไม่ต้องรอตอนท้องว่างหลังอาหาร 2 ชั่วโมง อย่างไรก็ตาม เนื่องจากช่วงเวลาที่ยาออกฤทธิ์จะช้ากว่าที่คาดหมาย จึงอาจทำให้ประสิทธิภาพของการรักษาลดลงได้
หลายคนเข้าใจว่า ยาก่อนอาหาร คือกินยาแล้วตามด้วยการกินอาหารทันที ซึ่งวิธีนี้อาจไม่ถูกต้องทั้งหมด เพราะแบบนั้นจะจัดรวมเป็น "ยาพร้อมอาหาร"
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ยาหลังอาหารทั่วไป
อาหารไม่มีผลต่อการดูดซึมยาในกลุ่มนี้ การรับประทานหลังอาหารก็เพื่อให้สะดวกในการใช้ หากลืมรับประทานยาตามเวลาที่แนะนำ คือ 15-30 นาทีหลังรับประทานอาหารเสร็จ ก็สามารถรับประทานทันทีที่นึกได้ หากไม่ใกล้เวลารับประทานยาดังกล่าวในมื้อถัดไป
ยาพร้อมอาหารหรือหลังอาหารทันที
เพื่อให้ยาบางชนิดดูดซึมได้ดีขึ้นเมื่อรับประทานพร้อมอาหารบางประเภท หรืออาจเพื่อลดการระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร กรณีที่ลืมรับประทานยา หากยังไม่ใกล้เวลารับประทานยามื้อถัดไป ก็อาจพิจารณาหาอาหารว่างรองท้องก่อนรับประทานยาดังกล่าว
ดังนั้น... เพื่อความมั่นใจถึงประสิทธิภาพและความปลอดภัยสูงสุดจากการใช้ยา ท่าน
ผู้อ่านควรสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับวิธีการใช้ ข้อควรระวัง และแนวทางแก้ไขกรณีลืมรับประทานยาแต่ละชนิดจากเภสัชกรของท่านจะดีที่สุดนะคะ
