ตับอ่อน คืออะไร?

ส่วนสำคัญหนึ่งของระบบย่อยอาหาร คือ ตับอ่อน ซึ่งมีหน้าที่หลักถึงสองประการ

ตับอ่อน (Pancreas) เป็นอวัยวะภายในร่างกายที่ถูกจัดให้อยู่ทั้งในระบบย่อยอาหารและระบบต่อมไร้ท่อ ระบบย่อยอาหาร คือ ระบบที่ทำการบดอาหารให้เป็นชิ้นเล็กก่อนที่จะย่อยแล้วดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย ระบบย่อยอาหารประกอบไปด้วย ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ และที่สำคัญคือ ตับอ่อน ระบบต่อมไร้ท่อเป็นอีกระบบหนึ่งซึ่งประกอบไปด้วยต่อมไร้ท่อมากมาย เช่น ต่อมไทรอยด์ ลูกอัณฑะ ต่อมใต้สมอง และตับอ่อน ต่อมเหล่านี้จะคอยสร้างฮอร์โมนและหลั่งออกมาสู่กระแสเลือดได้โดยตรง

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

กด

โครงสร้างของตับอ่อน

ตับอ่อนวางตัวอยู่ในบริเวณด้านซ้ายบนของช่องท้อง มันจะอยู่หลังกระเพาะอาหารใกล้ๆ กับลำไส้เล็กส่วนต้น เรียกว่า ดูโอดินัม (Duodenum) ตับอ่อนมีความยาวตั้งแต่ 5.5 ถึง 7.9 นิ้ว หรือ 14 ถึง 20 เซนติเมตร มันมีน้ำหนักประมาณ 100 กรัม หรือเท่ากับ 1/5 ปอนด์

รูปร่างของตับอ่อนดูคล้ายกับมันเทศ มันมีส่วนหัวกลมเหมือนกระเปาะ ส่วนลำตัวที่หนา และส่วนหางที่เล็กแหลม ตับอ่อนมีโครงสร้างคล้ายท่อที่วิ่งจากปลายหางเข้าสู่ส่วนหัว เรียกว่า ท่อตับอ่อนหลัก (main pancreatic duct) มันจะรวมเข้ากับท่อน้ำดีที่วิ่งมาจากด้านบนแล้วจึงออกจากตับอ่อนเข้าสู่ลำไส้เล็กส่วนต้น ในบางรายอาจพบท่อตับอ่อนเสริมขนาดเล็ก (accessory pancreatic duct) ที่เรียกว่า ท่อของซานโตรินี่ (duct of Santorini) ซึ่งเชื่อมต่อเข้าสู่ส่วนอื่นของลำไส้เล็กส่วนต้น

หน้าที่ของตับอ่อนคืออะไร

หน้าที่หลักของตับอ่อนมีสองประการ หนึ่งคือช่วยร่างกายย่อยอาหารและสองคือช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือด มากกว่าร้อยละ 95 ของเนื้อเยื่อตับอ่อนประกอบไปด้วยเซลล์สร้างน้ำย่อยที่มีเอนไซม์หลายชนิด ได้แก่ อะไมเลส (amylase) ไลเปส (lipase) อีลาสเตส (elastase) และนิวคลีเอส (nucleases)

เอนไซม์แต่ละชนิดจะทำหน้าที่ย่อยอาหารแตกต่างกันไป อะไมเลสจะย่อยแป้ง ไลเปสย่อยไขมัน และอีลาสเตสย่อยโปรตีน เอนไซม์เหล่านี้จะถูกหลั่งออกมาผ่านท่อตับอ่อนหลัก ไหลรวมเข้ากับน้ำดีจากถุงน้ำดีก่อนที่จะเข้าสู่ลำไส้เล็กส่วนต้นเพื่อทำการย่อยอาหารต่อไป

ส่วนที่เหลืออีกร้อยละ 1 ถึง 2 ของตับอ่อนถูกเรียกว่า หมู่เกาะของแลงเกอร์ฮานส์ (islets of Langerhans) ส่วนคล้ายหมู่เกาะนี้ประกอบไปด้วยเซลล์ที่สร้างฮอร์โมนกลูคาก้อน (glucagon) ฮอร์โมนอินซูลิน (insulin) และฮอร์โมนอื่นๆ ที่หลั่งลงสู่กระแสเลือดได้โดยตรง ฮอร์โมนเหล่านี้จะไปช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม

ปัญหาสุขภาพกับตับอ่อน

โรคตับอ่อนอักเสบเป็นโรคของตับอ่อนที่พบได้บ่อย สาเหตุสองอย่างที่สำคัญคือ การอุดตันของท่อตับอ่อนเนื่องจากนิ่วในถุงน้ำดีและการดื่มสุราอย่างหนักเป็นเวลานาน ในปี ค.ศ. 2009 ประเทศสหรัฐอเมริกามีผู้ป่วยที่มาพบแพทย์ด้วยโรคตับอ่อนอักเสบมากถึง 275,000 ครั้ง โดยอ้างอิงจากรายงานการวิจัยวิทยาทางเดินอาหาร (Gastroenterology) ในปี ค.ศ. 2013 โรคตับอ่อนอักเสบทำให้เกิดอาการปวดท้อง ไข้ อ่อนเพลีย และคลื่นไส้ ซึ่งมักจะค่อยๆ ดีขึ้นในสองถึงสามวัน ถ้าได้รับการรักษาในโรงพยาบาล

โรคมะเร็งตับอ่อนเป็นอีกโรคหนึ่งที่พบได้บ่อย ข้อมูลจากสถาบันมะเร็งแห่งชาติสหรัฐอเมริกากล่าวว่า ประเทศสหรัฐอเมริกามีผู้ที่เป็นมะเร็งตับอ่อนรายใหม่ประมาณ 46,000 คนต่อปี ในจำนวนนี้ 40,000 คนเสียชีวิตจากตัวโรค ผู้ที่เป็นโรคมะเร็งตับอ่อนมีอาการหลักๆ ดังต่อไปนี้

• ปวดท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่
• ตัวเหลือง ตาเหลือง
• ปัสสาวะสีเข้ม อุจาระสีซีด
• เบื่ออาหาร
• อ่อนแรงหรืออ่อนเพลียอย่างรุนแรง

การรักษาโรคมะเร็งตับอ่อนทำได้โดยการผ่าตัด การให้ยาเคมีบำบัด การให้ยาที่จำเพาะต่อตัวมะเร็งตับอ่อน และการฉายแสง