ในมุมมองของคนทั่วไปต่อผักตบชวาคิดว่า เป็นวัชพืชที่ก่อให้เกิดปัญหาต่อสิ่งแวดล้อมทางน้ำ ไม่มีประโยชน์ แต่ในความเป็นจริงแล้วผักตบชวามีประโยชน์มากมายหลายด้าน เช่น สามารถนำมาทำเป็นสิ่งของเครื่องใช้ หรือยาสมุนไพร เพื่อบรรเทาอาการเจ็บป่วย และรักษาโรคบางชนิดได้
ทำความรู้จักผักตบชวา
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ผักตบชวา (Water hyacinth) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Eichornia crassipes (Mart.) Solms เป็นพืชลอยน้ำใบเลี้ยงเดี่ยวที่สามารถขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็วโดยการใช้เมล็ด และการแตกหน่อ
มีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ เข้าใจว่ามีการกำเนิดอยู่ในประเทศบราซิล ก่อนจะถูกนำมาปลูกในไทย สมัยรัชกาลที่ 5 ณ วังสระปทุม ผักตบชวาเจริญเติบโตรวดเร็วจนเต็มสระ เมื่อเกิดน้ำท่วมก็ได้ลอยออกไป และแพร่กระจายตามแหล่งน้ำต่างๆ
ผักตบชวามักมีสีเขียวสด ลอยอยู่บนผิวน้ำ ดอกมีสีม่วง หรือชมพู สามารถนำมาใช้ประกอบอาหารแก่คนและสัตว์ รวมถึงสามารถนำมาใช้เป็นส่วนผสมทางยาเพื่อรักษาโรคได้เช่นกัน
คุณค่าทางโภชนาการของผักตบชวา
ผักตบชวาสด 100 กรัม มีพลังงาน 30 กิโลแคลอรี่ มีความชื้นสูงถึง 92.73% และมีคุณค่าทางโภชนาการดังนี้
- โปรตีน 1.7 กรัม
- คาร์โบไฮเดรต 2.7 กรัม
- ใยอาหาร 1.3 กรัม
- ไขมัน 0.3 กรัม
สรรพคุณของผักตบชวา
ผักตบชวามีประโยชน์มากมายไม่แพ้พืชผักชนิดอื่น ดังนี้
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- ให้พลังงานแก่ร่างกาย ในผักตบชวามีสารอาหารที่ดีต่อร่างกาย เช่น โปรตีน คาร์โบไฮเดรต น้ำ ไขมัน และใยอาหาร ซึ่งจะช่วยเพิ่มพลังงานให้แก่ร่างกาย และยังช่วยฟื้นฟู รวมถึงซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอได้ดีอีกด้วย
- ขับสารพิษ ผักตบชวามีฤทธิ์ช่วยกระตุ้นการขับสารพิษ และของเสียในร่างกาย ซึ่งเป็นทางหนึ่งที่ช่วยฟื้นฟูสุขภาพให้แข็งแรง และมีอายุที่ยืนยาวมากยิ่งขึ้นด้วย
- ระบายความร้อนออกจากร่างกาย บางครั้งเมื่อร่างกายมีความร้อนมากเกินไป ก็อาจรู้สึกไม่สบายตัว หรือเกิดอาการร้อนในขึ้นได้ โดยผักตบชวาจะช่วยระบายความร้อนภายในร่างกายได้เป็นอย่างดี และมีฤทธิ์แก้อาการร้อนในได้อีกด้วย
แนวทางการใช้ผักตบชวา
- ใช้เลี้ยงสัตว์ ผักตบชวาสามารถนำมาใช้ในการเลี้ยงสัตว์ต่างๆ ได้ เช่น วัว ควาย ม้า ไก่ โดยเฉพาะไก่และหมู เพราะมีคุณค่าทางสารอาหารสูง อย่างไรก็ตาม ผักตบชวาที่จะนำมาต้มให้สัตว์กินได้ต้องมาจากแหล่งน้ำที่ปลอดสารพิษ ปลอดยาฆ่าแมลง เพื่อความปลอดภัยของสัตว์
- ใช้ทำปุ๋ยหมัก ผักตบชวามีโพแทสเซียมสูง ซึ่งเป็นแร่ธาตุที่มีความสำคัญมากต่อต้นไม้ และพืชผักต่างๆ จึงเหมาะแก่การนำมาทำปุ๋ยหมัก
- ใช้บำบัดน้ำเสีย ผักตบชวาสามารถเจริญเติบโตได้ดีในน้ำที่มีปริมาณธาตุอาหารและคราบน้ำมันสูง และสามารถดูดซับโลหะสารชนิดต่างๆ ในน้ำได้ดี
ผักตบชวาในแหล่งน้ำเสียจะทำหน้าที่กรองสารแขวนลอยที่ปนมากับน้ำ ดูดสารอินทรีย์ และจุลินทรีย์ได้ จึงทำให้น้ำสะอาดขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถช่วยแก้ปัญหาต่างๆ ที่เกิดจากวัชพืชใต้น้ำได้ดีเช่นกัน - ทำเครื่องจักรสาน ผักตบชวาสามารถนำมาแปรรูปเป็นเครื่องจักรสาน เช่น รองเท้า เปลญวน กระเป๋า กระดาษ ซึ่งมีความเหนียวแน่น ทนทาน ใช้ได้นาน
- ใช้เป็นวัสดุในการเพาะเห็ดฟาง ผักตบชวามีคุณสมบัติเก็บความชื้นได้ดี จึงเหมาะสำหรับนำมาใช้เพาะเห็ดมาก โดยให้นำผักตบชวาที่ตากแห้งมาคลุมดินบริเวณที่เพาะเห็ด จะทำให้เห็ดมีการเติบโตที่ดี และมีความสมบูรณ์
- ใช้เป็นวัสดุในการทำเยื่อกระดาษ และยังมีการพัฒนาต่อยอดทำเส้นด้าย โดยผสมกับฝ้ายในสัดส่วนที่เหมาะสม
เมนูสุขภาพที่ทำจากผักตบชวา
ผักตบชวานอกจากนำมาใช้ประโยชน์ได้มากมายแล้ว ยังสามารถนำมาทำอาหารรับประทานได้หลากหลายเมนู เช่น นำมาลวกจิ้มกับน้ำพริก โดยนำยอดอ่อน ใบอ่อน และดอกอ่อนของผักตบชวามาลวกในน้ำเดือด จิ้มกับน้ำพริก และรับประทานกับข้าวสวยร้อนๆ หรือจะนำมาทำแกงก็ได้ โดยเมนูที่นำเสนอวันนี้คือ “แกงผักตบชวาใส่ปลาดุก”
แกงผักตบชวาใส่ปลาดุก
วัตถุดิบ
- ผักตบชวา
- ปลาดุก
- น้ำพริกกะปิ
- เกลือเม็ด
วิธีทำ
- นำผักตบชวามาเด็ดยอดอ่อนกับก้านออก จากนั้นลอกใบ นำเอาเฉพาะส่วนที่เป็นฟองน้ำมาล้างให้สะอาด พักไว้
- ล้างปลาดุกให้สะอาด หั่นเป็นชิ้น
- โขลกน้ำพริกหนุ่มกับกะปิ ใส่เกลือเม็ดลงไป
- ใส่น้ำลงไปในหม้อ ต้มให้เดือด ตามด้วยใส่พริกแกง รอจนน้ำเดือดอีกครั้ง จึงใส่ปลาดุกลงหม้อ
- เมื่อปลาดุกเริ่มสุกให้ใส่ผักตบชวา น้ำปลา แล้วเติมพริกแห้ง ต้มต่อไปสักพัก ปิดไฟ บีบมะนาว ยกขึ้นเสิร์ฟได้เลย
ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากผักตบชวา
ผักตบชวาสามารถนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีประโยชน์หลายอย่าง เช่น
- เชื้อเพลิง แม้จะเป็นพืชที่เติบโต และลอยอยู่บนผิวน้ำ แต่ก็สามารถนำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงได้ดีทีเดียว วิธีการคือ ให้นำผักตบชวากับแกลบมาบดผสมเข้าด้วยกันแล้วอัดเป็นแท่ง ซึ่งสามารถให้ความร้อนได้ใกล้เคียงกับแกลบอย่างเดียวอัดแท่งมาก แต่มีต้นทุนในการผลิตน้อยกว่า
- รองเท้าแตะ ผักตบชวานิยมนำมาแปรรูปเป็นรองเท้าแตะแบบสาน เพระมีเส้นใยเหนียวแน่น และทนทานพอสมควร สามารถใช้สวมใส่ได้ดี ทั้งยังให้ความรู้สึกสบายเท้า และดีต่อสุขภาพอีกด้วย
- กระถางต้นไม้ การนำผักตบชวามาแปรรูปเป็นกระถางต้นไม้ เป็นส่วนหนึ่งในการรักษาสิ่งแวดล้อม เนื่องจากเวลาจะนำต้นไม้ลงดิน สามารถนำลงปลูกได้เลยทั้งกระถาง ต้นผักตบชวาจะค่อยๆ สลายไปเอง ทั้งยังกลายเป็นปุ๋ยในดินให้แก่ต้นไม้ได้อย่างดีอีกด้วย
- เสื่อ เสื่อที่สานด้วยผักตบชวาจะมีความเหนียวแน่นและทนทานมากเป็นพิเศษ ใช้งานได้อย่างคุ้มค่า
ข้อควรระวัง
การจะนำผักตบชวามาใช้ ควรเลือกจากแหล่งน้ำสะอาด ไร้สารเคมี เนื่องจากผักตบชวาเป็นพืชที่ดูดซับสารเคมีและโลหะหนักได้ดี และนำมาล้างทำความสะอาดเสียก่อน เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของสารอันตรายหรือเชื้อโรค
