การรู้รสเกิดจากผิวของลิ้นซึ่งมีปุ่มเล็กๆ (Papillae) จำนวนนับล้าน ทำให้ลิ้นมีผิวไม่เรียบ ซึ่งปุ่มรับรส (Taste buds) เหล่านี้ สามารถรับรสได้อย่างน้อย 4 รสคือ เปรี้ยว หวาน เค็ม และขม โดยมีเส้นประสาทที่ประสานกันอย่างซับซ้อน ซึ่งประสาทที่รับกลิ่นจะช่วยให้สามารถแยกรสต่างๆ ได้อย่างละเอียด
ลิ้นเป็นอวัยวะในช่องปาก ทำหน้าที่ช่วยคลุกเคล้าอาหาร และรับความรู้สึกเกี่ยวกับรสชาติของอาหาร การที่ลิ้นสามารถรับรู้รสชาติของอาหารได้นั้น เพราะมีอวัยวะในการรับรู้รสอยู่บนลิ้น หรือที่เรียกว่า ตุ่มรับรส (Taste buds) นั่นเอง
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
ตุ่มรับรสคืออะไร
- ตุ่มรับรส มีลักษณะกลมรี ประกอบด้วย เซลล์รูปทรงกระสวย มีปลายเส้นประสาทสามเส้นทำหน้าที่รับรู้รส
- ตุ่มรับรสส่วนใหญ่พบที่บริเวณด้านหน้าและด้านข้างของลิ้น ในขณะที่บริเวณส่วนบนของต่อมทอนซิล เพดานปาก และหลอดคอ จะพบตุ่มรับรสเป็นส่วนน้อย
- จากการทดลองปรากฏว่า ในคนหนึ่งคนจะมีตุ่มรับรสอย่างน้อยที่สุดประมาณ 4 ชนิดด้วยกัน ซึ่งจะคอยรับรสแต่ละอย่างคือ รสหวาน (Sweet) รสเค็ม (Salty) รสขม (Bitter) และรสเปรี้ยว (Sour) ซึ่งตุ่มรับรสเหล่านี้จะอยู่ตามบริเวณต่างๆ บนลิ้น
การรู้รส
การรู้รสเป็นความรู้สึกที่เกิดขึ้นได้โดยปฏิกิริยาทางเคมี โดยมีกระบวนการดังนี้
- เมื่ออาหารเข้าสู่ปาก อาหารจะทำปฏิกิริยากับน้ำย่อยและน้ำลายในปากจนเกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมี ซึ่งกระตุ้นให้ตุ่มรับรสที่เคยรับการเปลี่ยนแปลงทางเคมีรับรู้ถึงรสชาติของอาหาร
- หลังจากนั้น ตุ่มรับรสจะส่งความรู้สึกผ่านเส้นประสาทสมองสามเส้นเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง เพื่อแปลความหมายที่สมองว่าเป็นรสอะไร ร้อน หรือเย็น
เราสามารถรู้รสอะไรได้บ้าง
มนุษย์สามารถแยกการรู้รสต่างๆ ได้อย่างง่ายๆ 4 รสคือ
- รสหวาน เกิดจากสารเคมีหลายชนิด เช่น น้ำตาล แอลกอฮอล์ กรดอะมิโน (Amino acid) และเกลืออนินทรีย์ของตะกั่ว
- รสเค็ม เกิดจากอณูของเกลือ
- รสขม เกิดจากสารสองชนิดโดยเฉพาะคือ สารอินทรีย์ที่ประกอบด้วยไนโตรเจน (Nitrogen) และอัลคาลอยด์ (Alkaloid) เช่น ยาควินิน (Quinine) คาเฟอีน สตริกนิน (Strychnine) เป็นต้น
- รสเปรี้ยว เกิดจากความเป็นกรด
จากการทดสอบความไวในการรับรู้รสชนิดต่างๆ พบว่า มนุษย์มีความรู้สึกเกี่ยวกับรสขมได้ไวที่สุด ซึ่งคาดคะเนว่าเป็นกลไกตามธรรมชาติที่มีไว้ป้องกันตัว โดยสังเกตได้จากการรับประทานอาหารที่มีรสขมมากๆ มนุษย์หรือสัตว์จะคายอาหารออก ซึ่งนับว่าเป็นผลดี เพราะสารพิษหลายอย่างในธรรมชาติมีรสขมจัด
การดูแลรักษาลิ้น
- ดูแลรักษาลิ้นไม่ให้เป็นโรค หรืออันตรายต่างๆ ด้วยการทำความสะอาดลิ้นอยู่เสมอ
- เวลารับประทานอาหารควรค่อยๆ เคี้ยว ไม่ควรรีบร้อน เพราะอาจกัดลิ้นตนเองจนเป็นแผลได้
- ไม่ควรรับประทานอาหารที่ร้อนมากๆ หรืออาหารที่มีรสเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด เพราะทำให้ลิ้นชาได้
- หมั่นสังเกตว่าลิ้นเป็นฝ้าขาว หรือเป็นแผลหรือไม่ หากมีอาการผิดปกติดังกล่าวก็ควรรีบรักษา
