กล้ามเนื้อหดเกร็ง (Muscle pain syndrome หรือ Myofascial pain syndrome) ที่เรียกย่อๆ ว่า กลุ่มอาการ MPS คืออาการปวดกล้ามเนื้อหรือเนื้อเยื่อเฉพาะจุด เนื่องจากกล้ามเนื้อมัดนั้นทำงานหนักและหดตัวเป็นเวลานาน อาการปวดที่เกิดจากกล้ามเนื้อหดเกร็ง จะเป็นลักษณะปวดตื้อๆ หรือปวดร้าวในตำแหน่งกล้ามเนื้อต่างๆ ซึ่งอาจรู้สึกปวดตลอดเวลา หรือปวดเฉพาะเวลาใช้งานก็ได้ และความรุนแรงของอาการก็อาจแตกต่างกันไป โดยส่วนมาก อาการกล้ามเนื้อหดเกร็งจะเกิดขึ้นเรื้อรังนานกว่า 2 เดือนขึ้นไป และมักเกิดกับกล้ามเนื้อคอ ไหล่ บ่า และหลัง ซึ่งต่างจากตะคริวที่เกิดจากการหดเกร็งของกล้ามเนื้อกะทันหัน และมักมีอาการเจ็บปวดรุนแรง ขยับกล้ามเนื้อไม่ได้เพียงชั่วครู่ชั่วคราว อีกทั้งมักเกิดกับกล้ามเนื้อที่ขาเป็นส่วนใหญ่
สาเหตุของกล้ามเนื้อหดเกร็ง
กล้ามเนื้อหดเกร็งเกิดจากการใช้งานกล้ามเนื้อส่วนนั้นอย่างหนัก หรือการอยู่ในอิริยาบถเดิมซ้ำๆ เป็นเวลานาน จนทำให้กล้ามเนื้อหดตัวอย่างต่อเนื่องโดยไม่มีการคลายตัว ทำให้กล้ามเนื้อขาดพลังงาน และมีของเสียคั่งค้าง จึงเป็นที่มาของอาการปวด ซึ่งหากไม่รักษาให้หาย กล้ามเนื้ออาจเกิดการอักเสบเรื้อรัง กลายเป็นพังผืด ซึ่งเมื่อจับแล้วจะพบเป็นก้อนแข็งๆ ได้ ปัจจัยที่ทำให้กล้ามเนื้อหดเกร็งมักเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- การออกแรงยกของหนักในท่าเดิมเป็นประจำ
- การก้มหน้าเล่นโทรศัพท์นานๆ หรือชอบใช้คอและไหล่หนีบโทรศัพท์เวลาคุย
- การนั่งทำงานที่โต๊ะเป็นเวลานาน เช่น นั่งเขียนหนังสือหรือพิมพ์คอมพิวเตอร์
- การนอนด้วยเครื่องนอนที่ไม่รับกับสรีระ เช่น นอนหมอนสูงเกินไป หรือใช้ที่นอนยุบๆ
- การสะพายกระเป๋าหนักๆ เป็นประจำ
- การออกกำลังกายอย่างหนัก โดยไม่วอร์มหรือยืดกล้ามเนื้อก่อน
- การเกิดอุบัติเหตุที่ทำให้กล้ามเนื้อบาดเจ็บ
นอกจากนี้ ความเครียดก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้อาการกล้ามเนื้อหดเกร็งรุนแรงขึ้นด้วย
กล้ามเนื้อหดเกร็งเฉียบพลันคืออะไร?
ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งเฉียบพลัน (Acute myofascial pain syndrome) คือการหดเกร็งกล้ามเนื้อที่ทำให้เกิดอาการปวดนานไม่เกิน 2 เดือน เช่น ปวดทันทีหลังยกของหนัก หรือปวดจากการออกกำลังกายนาน 1-2 สัปดาห์ ซึ่งสาเหตุมักเกิดจากกล้ามเนื้อทำงานหนักในท่าทางที่ไม่เหมาะสม เช่น การออกกำลังกายอย่างหนัก หรือกล้ามเนื้อสัมผัสกับความเย็นนานๆ การปฐมพยาบาลสามารถทำได้โดยการประคบร้อนและประคบเย็น โดยใช้ลูกประคบหรือผ้าชุบน้ำอุ่นประคบบริเวณที่เป็นตะคริวเพื่อให้กล้ามเนื้อคลายตัว จากนั้นจึงใช้ผ้าห่อน้ำแข็งประคบจุดที่ปวดเพื่อบรรเทาอาการ หรือจะใช้สเปรย์ฉีดเพื่อคลายกล้ามเนื้อก็ได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงการนวดหรือกดแรงๆ เพราะอาจทำให้กล้ามเนื้ออักเสบมากขึ้น
การรักษากล้ามเนื้อหดเกร็ง
- การรักษาด้วยยา ยาที่ใช้สำหรับบรรเทาอาการมีทั้งยากินและยาฉีด เช่น ยาแก้ปวดพาราเซตามอล ยาแก้อักเสบกลุ่ม NSAIDs ยาคลายกล้ามเนื้อชั่วคราว ยาต้านโรคซึมเศร้าและลดอาการเกร็ง ยาฉีดชนิด Cortisone สำหรับแก้ปวด หรือการฉีด Botulinum toxin เพื่อลดการหดเกร็งกล้ามเนื้อ เป็นต้น
- การทำกายภาพบำบัด ซึ่งต้องเข้าพบนักกายภาพบำบัดเพื่อทำการรักษา วิธีกายภาพบำบัดมีหลายขั้นตอน เช่น การรักษาด้วยความร้อน การบริหารกล้ามเนื้อเพื่อให้คลายตัว การออกกำลังกายโดยใช้ท่าอุปกรณ์ต่างๆ เพื่อสร้างความแข็งแรงและยืดหยุ่นให้กล้ามเนื้อ เป็นต้น
- การบำบัดด้วยวิธีอื่นๆ ผู้ป่วยหลายคนเลือกใช้การแพทย์ทางเลือกในการรักษาอาการปวด เช่น การนวดกดจุด และการฝังเข็ม ซึ่งพบว่าการฝังเข็มนั้นให้ผลค่อนข้างดี โดยสามารถสลายพังผืด ลดการอักเสบเรื้อรัง คลายกล้ามเนื้อ และช่วยบรรเทาอาการปวดให้ดีขึ้นได้
การป้องกันกล้ามเนื้อหดเกร็ง
- ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตอย่างเหมาะสม เช่น หลีกเลี่ยงการยกของหนัก การทำงานในอิริยาบถเดิมนานๆ การเล่นโทรศัพท์มากเกินไป เมื่อออกกำลังกายควรยืดกล้ามเนื้อก่อน และเลือกเครื่องนอนที่เหมาะสมกับสรีระ เป็นต้น
- ออกกำลังกายเป็นประจำ เพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อให้แข็งแรงและยืดหยุ่น
