ยาคุมกำเนิดฮอร์โมนรวม แบบแผง 21+7 เม็ด ที่มี Ethinylestradiol ไม่เกิน 0.020 มิลลิกรัม
สำหรับยาคุมกำเนิดยี่ห้อ เมลลิแอน อีดี (Meliane ED), เมอซิลอน 28 (Mercilon 28), แอนนี่ ลินน์ 28 (Annylyn 28), โนวีเนท (Novynette), มินนี 28 (Minny 28) และ ออนเจล 20 แบบ 28 เม็ด (Onjel 20 (28's))
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ใน 1 แผงของยาคุม จะมีเม็ดยาทั้งหมด 28 เม็ด โดยแบ่งเป็น เม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ด (เม็ดที่ 1 - 21) ซึ่งแต่ละเม็ดจะมีปริมาณยาเท่ากันหมด และเม็ดยาหลอกซึ่งไม่มีฮอร์โมน 7 เม็ด (เม็ดที่ 22 – 28)
เมื่อรับประทานยาหมดแผง ให้เริ่มแผงใหม่ในวันต่อไป
ประจำเดือนจะมาในช่วงที่รับประทานเม็ดยาหลอกนะคะ และแม้ว่าเมื่อรับประทานหมดแผงแล้ว เลือดประจำเดือนยังไม่หมด ก็ให้ต่อแผงใหม่ได้ตามปกติ
หากในแถวที่ 3 (เม็ดที่ 15 - 21) ไม่มีปัญหาลืมรับประทานยาติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป ช่วงที่รับประทานแถวสุดท้ายที่เป็นยาหลอก (เม็ดที่ 22 – 28) แม้จะไม่มีฮอร์โมน แต่ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้โดยไม่ต้องใส่ถุงยางค่ะ
สำหรับยาคุมกำเนิดที่มีปริมาณ Ethinylestradiol ไม่เกิน 0.020 มิลลิกรัม (หรือ ไม่เกิน 20 ไมโครกรัม) ในกรณีที่ลืมรับประทานยา หรือเริ่มแผงใหม่ช้า มีแนวทางแก้ไขดังนี้...
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- กรณีที่ 1 ลืมรับประทานยา (หรือเริ่มแผงใหม่ช้า) 1 วัน
- กรณีที่ 2 ลืมรับประทานยา (หรือเริ่มแผงใหม่ช้า) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
- กรณีที่ 3 ลืมรับประทานยาเม็ดหลอก
- ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานเม็ดต่อไปตามปกติ (หากนึกได้ตอนที่ต้องรับประทานยาคุมในเวลาเดิมที่เคยใช้ ให้รับประทานพร้อมกันทีเดียว 2 เม็ด แต่อาจทำให้คลื่นไส้)
- มีเพศสัมพันธ์ได้ ไม่จำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ (เช่น ถุงยาง, ยาคุมฉุกเฉิน) ร่วมด้วย
ตัวอย่าง
สมมติว่าเมื่อคืนวานลืมรับประทานยาคุมเม็ดนี้
ในวันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ซึ่งหากนึกขึ้นได้ในตอนเช้าของวันนี้ หรือก่อนเวลารับประทานยาตามเวลาปกติ ก็ให้รับประทานยาเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ 1 เม็ดก่อน แล้วรับประทานอีก 1 เม็ดในตอนกลางคืน
แต่ถ้านึกได้ช้า คือนึกได้ตอนกลางคืนของวันนี้แล้ว ก็ให้รับประทานพร้อมกัน 2 เม็ดเลยค่ะ แต่อาจทำให้คลื่นไส้
จากนั้น วันต่อ ๆ ไป ก็ให้รับประทานต่อตามปกติวันละ 1 เม็ดเช่นเดิม
- ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรับประทานเม็ดต่อไปตามปกติ (หากนึกได้ตอนที่ต้องรับประทานยาคุมในเวลาเดิมที่เคยใช้ ให้รับประทานพร้อมกันทีเดียว 2 เม็ด แต่อาจทำให้คลื่นไส้)
- งดมีเพศสัมพันธ์ หรือใช้ถุงยางร่วมด้วยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ จนกว่าจะใช้ยาต่อเนื่องกันครบ 7 วัน
- ถ้าลืมรับประทานยาในสัปดาห์แรก (เม็ดลำดับ 1 – 7) หรือเริ่มแผงใหม่ช้า ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป แล้วมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ใส่ถุงยางในช่วงนี้ไปแล้ว ให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินด้วย
- ถ้าลืมรับประทานยาในสัปดาห์ที่สาม (เม็ดลำดับ 15 - 21) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป เมื่อรับประทานเม็ดยาฮอร์โมนหมด ให้เริ่มแผงใหม่ในวันต่อไปได้เลย โดยไม่ต้องรับประทานเม็ดยาหลอก (เม็ดลำดับ 22 – 28)
ลองดูภาพประกอบน่าจะช่วยให้เข้าใจได้ง่ายขึ้นนะคะ รอบนี้จะยกตัวอย่างเป็น 4 กรณีนะคะ คือ การเริ่มแผงใหม่ช้า และการลืมรับประทานยาแยกตามช่วงเวลาที่ลืม ว่าเป็นสัปดาห์ที่ 1, 2 หรือ 3 ของแผง ดังนี้ค่ะ...
ตัวอย่างที่ 1 กรณีเริ่มแผงใหม่ช้า ตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 2 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์แรก (ยาคุมเม็ดที่ 1-7) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 3 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สอง (ยาคุมเม็ดที่ 8-14) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
ตัวอย่างที่ 1 กรณีเริ่มแผงใหม่ช้า ตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
สมมติว่าไม่ได้รับประทานยาคุมต่อจากแผงเดิมมา 2 วันแล้ว ตามภาพ
วันนี้ก็ต้องรับประทาน 2 เม็ดนี้นะคะ
หากนึกได้ตอนเช้า ให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(เม็ดลำดับที่ 1)ก่อน แล้วค่อยรับประทานตอนกลางคืน(เม็ดลำดับที่ 3)อีกครั้ง การแยกเวลารับประทานจะช่วยลดอาการคลื่นไส้อาเจียนที่อาจเกิดขึ้นค่ะ
แต่ถ้านึกได้ช้า ก็ให้รับประทานพร้อมกัน 2 เม็ดไปเลย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิมค่ะ
ยาเม็ดที่เหลืออยู่ แกะทิ้งไปได้เลยนะคะ
แต่หากมั่นใจว่าจะไม่สับสน สามารถเหลือไว้เผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็ได้ค่ะ
ในช่วงนี้ หากมีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง จะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินด้วยนะคะ
ผลในการคุมกำเนิดจะเริ่มขึ้นอีกครั้ง เมื่อมีการใช้ยาคุมต่อเนื่องกันครบ 7 วัน ดังนั้น ต่อจากนี้จะต้องใช้ถุงยางร่วมด้วยหากมีเพศสัมพันธ์ ไปจนกว่าจะรับประทานยาติดต่อกันครบ 7 วันค่ะ
ตัวอย่างที่ 2 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์แรก (ยาคุมเม็ดที่ 1-7) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
สมมติว่าได้มีการรับประทานยาคุมแผงนี้ต่อจากแผงที่แล้วตามกำหนด แต่กลับลืมรับประทานยาในวันที่ 4 – 5 ของแผง ตามภาพ
ในวันนี้ที่นึกได้ ก็จะต้องรับประทานยา 2 เม็ด ตามภาพนี้นะคะ
โดยแยกเป็นรับประทานทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด (เม็ดแรกที่ลืมรับประทาน คือเม็ดลำดับที่ 4) และตอนกลางคืนตามเวลาปกติที่เคยรับประทานยาอีก 1 เม็ด (เม็ดลำดับที่ 6 ตามที่ควรเป็นของวันนี้หากไม่มีการลืมรับประทานยา)
แต่ถ้านึกได้ช้า ไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลยค่ะ แต่อาจคลื่นไส้หน่อย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิมค่ะ
ยาเม็ดที่เหลืออยู่ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ จะได้ไม่แกะมาใช้ผิดเม็ดเวลารับประทานยาในวันต่อ ๆ ไป
แต่ถ้ามั่นใจว่าจะไม่สับสน สามารถเหลือไว้ตามเดิมเผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็ได้ค่ะ
หากในสัปดาห์แรกที่ใช้ยาคุมแผงนี้ ได้มีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง จะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ด้วยนะคะ
และจะต้องใช้ถุงยางร่วมด้วยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ จนกว่าจะรับประทานยาติดต่อกันครบ 7 วันค่ะ
ตัวอย่างที่ 3 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สอง (ยาคุมเม็ดที่ 8-14) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
สมมติว่าสัปดาห์แรกรับประทานต่อเนื่องตามปกติ แต่ในสัปดาห์ที่ 2 ลืมรับประทานยาติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป สมมติ(อีกครั้ง)ว่าลืมรับประทานยาตามภาพนี้
ในวันนี้ที่นึกได้ก็จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
หากนึกได้ตอนเช้า ให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(เม็ดลำดับ 12)ก่อน 1 เม็ด แล้วค่อยรับประทานตอนกลางคืน(เม็ดลำดับ 14)อีก 1 เม็ด
ถ้านึกได้ช้า ไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลยค่ะ แต่อาจคลื่นไส้หน่อย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิมนะคะ
ยาเม็ดนี้ที่เหลืออยู่ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ จะได้ไม่แกะมาใช้ผิดเม็ดเวลารับประทานยาในวันต่อ ๆ ไป
แต่หากมั่นใจว่าจะไม่สับสน สามารถเหลือไว้ตามเดิมเผื่อใช้ยามจำเป็น เช่น ทำเม็ดยาอื่นหล่นหายตอนแกะออกจากแผง หรืออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยาคุมเม็ดอื่น ๆ ก็ได้ค่ะ
เนื่องจากได้มีการรับประทานยาคุมต่อเนื่องกันมาเกิน 7 วันแล้ว ดังนั้นแม้จะมีเพศสัมพันธ์โดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยางในช่วงนี้ ก็ไม่ต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินค่ะ
แต่ต่อจากนี้ จะต้องใส่ถุงยางทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ไปจนกว่าจะรับประทานยาติดต่อกันครบ 7 วันนะคะ
ตัวอย่างที่ 4 กรณีลืมรับประทานยาในช่วงสัปดาห์ที่สาม (ยาคุมเม็ดที่ 15-21) ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป
สมมติว่าในสัปดาห์ที่ 1-2 รับประทานต่อเนื่องตามปกติ แต่กลับลืมรับประทานในสัปดาห์ที่ 3 ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป สมมติ(อีกครั้ง)ว่าเป็น 2 เม็ดนี้นะคะ
ในวันนี้จะต้องรับประทานยา 2 เม็ดนี้ค่ะ
โดยที่หากนึกได้ตอนเช้า ให้รับประทานเม็ดแรกที่ลืม(เม็ดลำดับ 17)ก่อน 1 เม็ด แล้วรับประทานตามเวลาปกติในตอนกลางคืน(เม็ดลำดับ 19)อีก 1 เม็ด
ถ้าไม่สามารถรับประทานแยกเวลาได้ ก็รับประทานทีเดียว 2 เม็ดไปเลยค่ะ แต่อาจคลื่นไส้หน่อย
แล้ววันต่อ ๆ ไปก็รับประทานต่อตามลูกศรวันละ 1 เม็ดเช่นเดิมค่ะ
ยาเม็ดนี้ที่เหลืออยู่ ก็ทิ้งไปได้เลยค่ะ จะได้ไม่แกะมาใช้ผิดเม็ดเวลารับประทานยาในวันต่อ ๆ ไป
เนื่องจากที่ผ่านมา ได้รับประทานยาคุมต่อเนื่องกันเกิน 7 วันแล้ว ดังนั้นแม้ในสัปดาห์ที่สามนี้จะได้มีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยที่ไม่ได้ใส่ถุงยาง ก็ไม่ต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินค่ะ
แต่ต่อจากนี้ หากจะมีเพศสัมพันธ์ ก็ต้องใส่ถุงยางอนามัยด้วยนะคะ จนกว่าจะรับประทานยาคุมที่เป็นเม็ดฮอร์โมนติดต่อกันครบ 7 วันค่ะ
และเมื่อรับประทานเม็ดยาฮอร์โมน (เม็ดลำดับที่ 1 – 21) ในแผงนี้หมด ไม่ต้องรับประทานเม็ดยาหลอก (เม็ดลำดับ 22 – 28) ที่เหลืออีก 7 เม็ดนะคะ แต่ให้เริ่มแผงใหม่ในวันต่อไปเลยค่ะ ซึ่งทำให้เดือนนี้อาจไม่มีเลือดประจำเดือน (เพราะไม่ได้เว้นระยะปลอดฮอร์โมน 7 วันตามปกติ) หรืออาจมีประจำเดือนมาแล้วเมื่อลืมรับประทานยาต่อเนื่องกันหลายวัน ก็ไม่ต้องตกใจนะคะ เดือนต่อ ๆ ไปเมื่อรับประทานยาคุมกำเนิดได้ถูกต้องและสม่ำเสมอ รอบประจำเดือนก็จะกลับมาปกติเองค่ะ
เม็ดยาหลอกอาจเป็นยาบำรุงเลือดหรือเป็นเพียงแค่เม็ดแป้งธรรมดา แต่ไม่มีฮอร์โมนคุมกำเนิดนะคะ มีไว้เพื่อให้ผู้ใช้ไม่สับสนว่าจะต้องเริ่มรับประทานแผงใหม่เมื่อไหร่
ตามภาพตัวอย่างที่วงสีแดงคือยาเม็ดหลอกนะคะ
จะไม่รับประทานเม็ดยาหลอกก็ได้ค่ะ แต่ให้แกะทิ้งวันละเม็ดแทน เมื่อหมดแผง วันต่อไปก็จะได้เริ่มรับประทานยาคุมแผงใหม่ต่อ
ดังนั้น หากลืมรับประทานยาเม็ดหลอก ก็ไม่มีปัญหาอะไรค่ะ แกะยาเม็ดที่ลืมทิ้งไปได้เลย วันต่อไปก็รับประทานต่อตามปกติไปจนกว่าจะหมดแผงนะคะ
แหม... ยาคุมแบบนี้ไม่เหมาะกับคนขี้ลืมเลยนะคะ
ใช่แล้วค่ะ ถ้าลืมอยู่เรื่อย ๆ ก็คงต้องปรึกษาแพทย์เพื่อเปลี่ยนเป็นวิธีคุมกำเนิดที่ไม่ต้องใช้ยาบ่อย ๆ เช่น ยาฉีดคุมกำเนิด, ยาฝังคุมกำเนิด และการใส่ห่วงอนามัยแทนน่าจะดีกว่านะคะ
เอกสารอ้างอิง
- World Health Organization. Selected practice recommendations for contraceptive use. Geneva: World Health Organization, 2016.
