LDH คืออะไร?
Lactic dehydrogenase (LDH) เป็นเอนไซม์ที่มีบทบาทเร่งปฏิกิริยาการสร้างพลังงานของเซลล์จึงปรากฏอยู่ภายในเนื้อเซลล์ (Intracellular enzyme) ของเนื้อเยื่อเกือบทุกอวัยวะดังกล่าวมาข้างต้น โดยเหตุนี้ค่า LDH จากเลือดอันเป็นค่าผลรวมของ LDH ที่สูงขึ้น / ต่ำลง วิทยาศาสตร์การแพทย์สมัยใหม่คิดค้นวิธีแยกส่วนย่อยของเอนไซม์ LDH ด้วยวิธีใช้ไฟฟ้า (Electrophoresis) หรือด้วยความร้อนจนสามารถจำแนกเอนไซด์ส่วนย่อย (Isoenzyme) ของ LDH ได้ และตั้งชื่อเพื่อจะได้ทราบว่าแต่ละตัวนั้นถือกำเนิดมาจากแหล่งอวัยวะใด
วัตถุประสงค์การตรวจ LDH
เพื่อจะทราบค่าเอนไซม์ที่ใช้ในการสร้างพลังงานตัวหนึ่งซึ่งมีชื่อย่อว่า แอล.ดี.เอช. ในอันที่จะนำข้อมูลมาใช้ร่วมวิเคราะห์ความเสียหายจากเหตุสำคัญหรือโรคที่เกิดขึ้นที่ หัวใจ ตับ เม็ดเลือดแดง ไปกล้ามเนื้อโครงสร้าง สมองและปอด
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
การเปลี่ยนแปลงค่าของ LDH. ที่สูงขึ้น / ต่ำลงอาจใช้ช่วยบ่งชี้สภาวะผิดปกติของอวัยวะต่างๆ เหล่านั้น โดยนับเป็นข้อมูลที่อาจเสริมการยืนยันร่วมกับข้อมูลจากเรื่อตัวอื่นๆ
ชื่อ LDH ส่วนย่อยจากอวัยวะแหล่งต่างๆ
| อวัยวะ/เนื้อเยื่อ | ชื่อ LDH ส่วนย่อย |
| หัวใจ | LDH-1, LDH-2 |
| เม็ดเลือดแดง | LDH-1 |
| กล้ามเนื้อโครงสร้าง | LDH-5 |
| ปอด | LDH-3, LDH-2 |
| ผนังหลอดเลือด | LDH-2 |
| ไต | LDH-4 |
| ตับ | LDH-5 |
| ตับอ่อน, สายรก | LDH-4 |
หมายเหตุ ค่า LDH ส่วนย่อยมีหน่วยนับเป็นเพียงจำนวนเปอร์เซ็นต์ของ LDH รวมทั้งนี้ในร่างกายผู้มีสุขภาพปกติจะมีค่าเปอร์เซ็นต์ของ LDH-2 สูงกว่าตัวอื่น
ค่าปกติของ LDH
- ให้ยึดถือตามค่าที่ระบุไว้ในใบรายงานแสดงผลเลือด (ถ้ามี)
- ค่าปกติทั่วไป มักมีค่าไม่ใคร่แน่นอนจากตำราหลายเล่ม จึงมีค่า LDH ปกติ ที่แตกต่างกัน ดังนี้
- แหล่งที่ 1LDH : 100 – 190 U/L
- แหล่งที่ 2LDH : 71 – 207 U/L
- แหล่งที่ 3LDH : 140 – 280 U/L
- ค่าปกติ Isoenzyme LDH (หรือค่าปกติของ LDH หน่วยย่อย) มีตัวเลขดังนี้
| LDH-1 | 14 - 16% |
| LDH-2 | 29 - 39% |
| LDH-3 | 20 - 26% |
| LDH-4 | 8 - 16% |
| LDH-5 | 6 - 16% |
ข้อสังเกต LDH-2 โดยธรรมดาจะต้องมากกว่า LDH-1 เสมอ และมักเป็นค่าที่สูงที่สุดในบรรดา LDH แยกย่อยทุกตัว
- ในทางน้อย แสดงผลว่า
- ในภาพรวมของ Total LDH ที่ต่ำกว่าปกติมักไม่ปรากฏ
- สำหรับค่า LDH แยกย่อยนั้นอาจต่ำ / สูงสลับตำแหน่งกัน ในการนี้ ย่อมนับเป็นข้อมูลที่สามารถใช้บ่งชี้ถึงความมีสุขภาพปกติหรือความมีโรคใดๆ ได้
- ในทางมากอาจแสดงผลว่า
- หาก LDH รวมสูงกว่าปกติมากแสดงว่า LDH แยกย่อยตัวใดตัวหนึ่งหรือหลายตัวไหลล้นเข้าสู่กระแสเลือดจึงเพิ่มค่า LDH รวมให้สูงขึ้น
- กรณี LDH รวมอาจอยู่ในเกณฑ์สุขกว่าปกติเล็กน้อยแต่หากเปอร์เซ็นต์ของ LDH แยกย่อยบางตัวสูงผิดไปจากเกณฑ์ปกติค่อนข้างเด่นชัดกรณีอย่างนี้จะทำให้ได้ข้อวินิจฉัยโรคโดยอาศัยสถิติที่เคยเกิดขึ้น ซึ่งอาจชี้สภาวะโลกได้ดังนี้
- กรณี LDH-1สูงขึ้นไปมากเพียงตัวเดียว (จนสูงกว่า LDH-2) อาจบ่งชี้ว่ากำลังเกิดสภาวะโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (myocardial infarction, MI)
- กรณี LDH-5 สูงขึ้นไปมากจนผิดปกติเพียงตัวเดียวอาจบ่งชี้ว่าบังเกิดเหตุให้เซลล์ตับได้รับบาดเจ็บเสียหายหรืออาจกำลังเกิดโรคตับ
- กรณี LDH-2 พร้อมๆ กับ LDH-3 มีค่าสูงขึ้นไปด้วยกันส่วนสังเกตเห็นความผิดปกติได้กรณีอย่างนี้อ่านตรงที่ว่ากำลังเกิดความเสียหายแก่ปอนด์หรือกำลังเกิดโรคปอด
- กรณี LDH แยกย่อยทุกตัวสูงขึ้นพร้อมกันอาจบ่งชี้ว่าได้เกิดโรคมากกว่าหนึ่งอวัยวะหรืออาจเกิดโรคมะเร็งแพร่กระจายระยะลุกลาม (advanced malignancy)
- บางกรณีทางการแพทย์ท่านก็นิยมใช้ อัตราส่วน LDH-1 ต่อ LDH-2 เป็นตัวบ่งชี้ซึ่งในคนสุขภาพดีทั่วไปจะมีค่าน้อยกว่า 1 (ด้วยเหตุว่า LDH-2 จะมีค่ามากกว่า LDH-1 เสมอ)
ณ เวลาใดก็ตาม หากเกิดมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก และเมื่อตรวจเลือดและเพราะว่าค่าอัตราส่วน LDH-1 ต่อ LDH-2 มีค่ามากกว่า 1 ต้องสันนิษฐานไว้ก่อนว่าอาจกำลังเกิดโรค MI (โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด)
โดยประสบการณ์ทางการแพทย์ พบว่า อัตราส่วน LDH-1 ต่อ LDH-2 ที่มากกว่า 1 นั้น มักจะกลับมาสู่สภาวะปกติ (น้อยกว่าหนึ่ง) ภายในระยะเวลาประมาณ 18 ถึง 24 ชั่วโมงหรือภายในช่วงระยะเวลาสั้นสั้นเท่านั้นทางการแพทย์ท่านจึงนิยมเรียกค่า LDH ที่เปลี่ยนแปลงเร็วกลับไปกลับมานี้ว่า “flipped LDH” (ค่า แอล.ดี.เอส. พลิกผัน)
แต่อัตราส่วน LDH-1 ต่อ LDH-2 ที่น้อยกว่า 1 ของคนที่มีสภาวะโรค MI จะอยู่ได้ไม่นานก็จะหวนอัตราส่วนกลับคืนไปสู่สภาวะเลวร้ายมากกว่า 1 อีกเช่นเดิม
แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
กดฉะนั้น ท่านผู้ใดที่ตรวจเลือดแล้ว คำนวณอัตราส่วน LDH-1 ต่อ LDH-2 ได้ผลลัพธ์ว่ามีค่ามากกว่า 1 ซึ่งเป็นสภาวะวิกฤตก็ขอให้โปรดจะได้ดีใจไปกับค่าพลิกผันชั่วคราวของ “flipped LDH” ที่น้อยกว่า 1 ในทำนองว่าหายจากโรค MI แล้วเป็นอันขาด !
- โรคเกี่ยวกับเม็ดเลือดแดงมักมี LDH-1 สูงขึ้นผิดปกติเดี่ยวๆ ตัวเดียว
- โรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อโครงสร้าง เช่น โรคกล้ามเนื้อลีบ (muscular dystrophy) สภาวะกล้ามเนื้อฟกช้ำ (muscular traumar) หรือกล้ามเนื้อที่เพิ่งออกกำลังกายอย่างหนัก ฯลฯ กรณีเหล่านี้มักปรากฏค่า LDH-5 สูงขึ้นจนผิดสังเกต
- สภาวะโลกภายในเนื้อไตเองแท้ๆ (renal parenchymal disease) ซึ่งหมายถึงสภาวะโลกของไปที่มิได้เกิดจากของเสียที่ผ่านไปหรือ ไม่ได้เกิดจากเลือดที่เลี้ยงไต เลือดที่ไปจะต้องฟอก เช่น กรณีเซลล์ของตายหรือกรวยไตติดเชื้อ (glomerulonephritis) ฯลฯ กรณีเหล่านี้หากตรวจเลือดจะพบว่ามีค่า LDH-1 สูงปกติ
โดยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องตรวจให้ทราบข้อมูลจากผลเลือดตัวอื่นเพื่อยืนยันสภาวะโรคไตร่วมด้วยเสมอ
- กรณี LDH-4 สูงขึ้นโดดเด่นอาจบ่งชี้ว่าเกิดสภาวะโรคตับอ่อนอักเสบ (pancreatitis)
- สรุปว่า หากพบว่าค่า LDH รวมตัวเดียวสูงขึ้นมากกว่าปกติก็สันนิษฐานได้ว่าหัวใจ ปอด กล้ามเนื้อ ตับ ไต ตับอ่อน ฯลฯ เพียงอวัยวะเดียวหรือหลายอวัยวะอยู่ในสภาวะเกิดโรคแต่ยังไม่สามารถชี้ชัดได้ว่าอวัยวะใดที่ผิดปกติ
โดยเหตุนี้ LDH แยกย่อย (isoenzyme ของ LDH) จึงเป็นข้อมูลที่ควรเจาะจงให้แสดงในใบรายงานผลการตรวจเลือดด้วยเพราะอาช่วยอำนวยประโยชน์ในการบ่งชี้โล่ต่ออวัยวะสำคัญของร่างกายได้อีกข้อมูลหนึ่ง
หากคุณเห็นว่าบทความนี้มีประโยชน์และอยากอ่านเกี่ยวกับหัวข้อนี้เพิ่มเติม สามารถสนับสนุนผู้แต่ง (พลเอกประสาร เปรมะสกุล) ได้โดยการซื้อหนังสือ (คู่มือแปลผลการตรวจเลือด)
