การตรวจเก็บเชื้ออสุจิ (Semen analysis) หรือรู้จักกันอีกชื่อหนึ่งคือการตรวจนับอสุจิ เป็นกระบวนการที่ใช้ในการตรวจสอบสุขภาพและโอกาสรอดชีวิตของอสุจิในผู้ชาย น้ำอสุจิมีส่วนประกอบคือ สเปิร์มประกอบกับสสารที่เป็นน้ำตาลและโปรตีน ซึ่งถูกขับออกมาเมื่อมีการกระตุ้น ในกระบวนการตรวจเก็บเชื้ออสุจิจะมีการนำน้ำอสุจิมาทำการตรวจสอบปัจจัยต่างๆ อันได้แก่ จำนวนของสเปิร์ม รูปร่างของสเปิร์มและการเคลื่อนที่ของสเปิร์มเพื่อนำข้อมูลมาใช้ในการตรวจสอบเพื่อรักษาภาวะมีบุตรยาก ในการเก็บตัวอย่างเชื้ออสุจิแพทย์จะทำการนัดให้คนไข้มาตรวจเก็บเชื้ออสุจิสองถึงสามครั้งในหนึ่งคอร์ส โดยห่างกันแต่ละครั้งประมาณ 7 วัน อ้างอิงจาก American Association for Clinical Chemistry (AACC) เพื่อให้การตรวจสอบมีความแม่นยำมากที่สุด
การตรวจเก็บเชื้ออสุจิสามารถบอกอะไรได้บ้าง
การตรวจเก็บเชื้ออสุจิสามารถนำมาใช้เป็นข้อมูลในการตรวจสอบเพื่อค้นหาสาเหตุว่าในกลุ่มคู่รักที่ประสบภาวะมีบุตรยากนั้นมาจากสาเหตุใด ซึ่งการตรวจเก็บเชื้ออสุจินั้นสามารถบอกได้ว่าภาวะมีบุตรยากนั้นมาจากสาเหตุใด เพื่อค้นหาวิธีการรักษาให้ตรงจุดต่อไป
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
นอกจากนี้การตรวจเก็บเชื้ออสุจิยังสามารถใช้เพื่อตรวจสอบผลจากการทำหมันชายได้อีกด้วย กล่าวคือการตรวจเก็บเชื้ออสุจิจะถูกนำมาใช้ในการตรวจสอบหลังจากการทำหมันชาย เพื่อให้มั่นใจได้ว่าการทำหมันนั้นประสบความสำเร็จ
การเตรียมตัวเพื่อเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ
ก่อนการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ แพทย์มักจะบอกให้คนไข้ทราบถึงการเตรียมตัวก่อนเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิซึ่งเป็นเรื่องที่สำคัญมาก เนื่องจากการเตรียมตัวนั้นสามารถส่งผลต่อความแม่นยำในการตรวจได้ ดังนั้นบทความนี้จึงนำเสนอการเตรียมตัวก่อนเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิเพื่อให้ผู้อ่านได้เตรียมตัวอย่างถูกวิธีซึ่งมีวิธีการเตรียมตัวดังต่อไปนี้
ก่อนการเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิคนไข้ควรงดเว้นกิจกรรมทางเพศเป็นอย่างน้อย 3 วันก่อนวันตรวจแต่ไม่เกิน 7 วัน การมีเพศสัมพันธ์ก่อนการตรวจเก็บเชื้ออสุจิจะส่งผลให้ประมาณของน้ำอสุจิและปริมาณของสเปิร์มลดน้อยลงแต่หากมากกว่า 7 วันจะส่งผลให้เกิดการตายของสเปิร์มที่โตเต็มวัยซึ่งส่งผลต่อผลการวิเคราะห์ได้เช่นกัน
ก่อนการเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ คนไข้ควรงดเว้นจากการใช้เครื่องดื่มแอลกอฮอล์รวมถึงสารเสพติด และกัญชาในทุกรูปแบบเพื่อป้องกันมิให้สเปิร์มมีการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ มีรูปร่างที่ผิดปกติรวมถึงการที่สเปิร์มตายจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และการใช้สารเสพติดต่างๆ
มีข้อแนะนำว่าควรงดเว้นชาดำที่มีความเข้มข้นสูง กาแฟและบุหรี่ในวันก่อนการเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ เนื่องจากจะส่งผลต่อการหลั่งน้ำอสุจิได้นอกจากนี้ยังมีคำแนะนำให้มีการงดเว้นของมันและของทอดก่อนการเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ เนื่องจากของมันและของทอดจะส่งผลต่อปริมาณของน้ำอสุจิและการเคลื่อนไหวของสเปิร์มได้ หากต้องการให้มีความแม่นยำเพิ่มมากขึ้นมีข้อแนะนำให้คนไข้รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามิน (โดยเฉพาะวิตามินซีและสังกะสี) และใยอาหารที่ได้จากผักและผลไม้ รับประทานโปรตีนและผลิตภัณฑ์จากนม จะช่วยเพิ่มกระบวนการหลั่งน้ำอสุจิให้มีคุณภาพมากยิ่งขึ้น
และเนื่องจากอุณหภูมิที่เหมาะสมในการหลั่งน้ำอสุจิอยู่ที่อุณหภูมิต่ำกว่าร่างกายโดยทั่วไป 1 – 2 องศาเซลเซียสหรืออยู่ที่ 34 – 35 องศาเซลเซียส ดังนั้นจึงไม่แนะนำให้มีการอาบน้ำอุ่นหรือน้ำร้อนในวันที่มีการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ
บุคคลที่ไม่ควรเข้ารับการตรวจเก็บเชื้ออสุจิ
หากคนไข้มีอาการหวัด มีไข้ มีภาวะติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจหรือระบบปัสสาวะและอวัยวะสืบพันธุ์ คนไข้ที่กำลังอยู่ในภาวะติดเชื้อจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STDs) คนไข้ที่กำลังอยู่ในช่วงรับยาปฏิชีวนะ (antibiotic) และยาต้านเศร้า (antidepressant) รวมถึงคนไข้ที่กำลังใช้ยาอนาบอลิกสเตียรอยด์ (Anabolic steroids) ที่ส่งผลให้เกิดความเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนที่ใช้ในการสังเคราะห์สเปิร์ม
บทความที่เกี่ยวข้อง
Semen analysis ตรวจความสมบูรณ์น้ำอสุจิเพื่อวิเคราะห์สาเหตุมีบุตรยาก