ถ้ากินยาคุมที่เสื่อมสภาพไป จะเป็นอะไรมั้ยคะ จะมีอาการแสดงออกทางร่างกายยังไงคะ

อาจมีอาการหรือไม่มีอาการก็ได้ค่ะ อาการที่อาจเกิดขึ้นก็เช่น มีเลือดกะปริบกะปรอยบ่อย ๆ ทั้งที่ไม่ใช่ยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว และมีการรับประทานต่อเนื่องกันมานานและรับประทานตรงเวลาสม่ำเสมอแล้วก็ตาม ส่วนผลเสียอื่น ๆ ที่เกิดต่อตับหรือไต ยังไม่มีรายงานที่จำเพาะค่ะ เนื่องจากผู้ใช้มักไม่เสี่ยงใช้ยาคุมกำเนิดที่เสื่อมสภาพอยู่แล้ว

และเหตุผลที่ผู้ใช้มักไม่เสี่ยงต่อการใช้ยาคุมกำเนิดที่เสื่อมสภาพก็เนื่องมาจาก ยาคุมกำเนิดที่เสื่อมสภาพอาจมีผลในการป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่มีประสิทธิภาพ และทำให้เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ตามมา เมื่อผลกระทบที่เกิดมีความรุนแรงและแก้ไขไม่ได้เช่นนี้ จึงไม่คุ้มที่จะเสี่ยงใช้เพียงเพื่อประหยัดเงินเล็กน้อยที่จะซื้อยาคุมแผงใหม่นั่นเองค่ะ

ไม่ใช่ค่ะ อย่างที่บอกไปแล้วว่าอาจมีอาการหรือไม่มีอาการก็ได้ ดังนั้น การที่ไม่มีอาการใด ๆ เลย ก็ไม่ได้หมายความว่าการใช้ยาคุมที่เสื่อมสภาพจะปลอดภัย หรือมีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดนะคะ

ในกรณีนี้ แนะนำว่าไม่ควรใช้ยาคุมที่เสื่อมสภาพต่อค่ะ เพราะไม่คุ้มค่าที่จะเสี่ยงใช้ และถ้ามีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ ควรซื้อชุดทดสอบการตั้งครรภ์มาตรวจในตอนเช้าหลังตื่นนอน ห่างจากวันที่มีเพศสัมพันธ์ครั้งล่าสุดอย่างน้อย 14 วันนะคะ

การมีเลือดออกไม่มีเลือดออก ไม่สามารถตอบอย่างแน่ชัดได้ครับว่ายาคุมเสื่อสภาพหรือไม่ เพราะการมีเลือดออกอาจไม่ได้เกิดกับทุกคน โดยการที่แจ้งว่าเลือดจะออกนั้น เนื่องจากปกติการทานยาคุมเมื่อหยุดทานจะมีประจำเดือนมา ที่นี้พอคนไข้ทานยาคุมที่เสื่อมสภาพ ก็ใช้หลักการที่ว่า ยาคุมอาจมีฮอร์โมนอยู่บ้างแต่น้อยลง เลยอาจทำให้ประจำเดือนออกมากะปิดกะปรอยได้ครับ และส่งผลต่อประสิทธิภาพของการตั้งครรภ์ ปกติแล้ว ยาคุมถ้าไม่หมดอายุ บรรจุอยู่ในแผงปกติ ก็จะมีฤทธิ์ตามที่ควรจะเป็น ไม่แน่ใจว่าคำว่ายาคุมเสื่อมสภาพของคนไข้ หมายถึงยาคุมเม็ดนั้นมีลักษณะอย่างไรครับ

การเกิดผงยาอาจเป็นไปได้หลายกรณี เช่น ขณะผลิตยาได้รับการตอกอัดขึ้นรูปเป็นเม็ดไม่แรงพอ , หรือยาอาจสัมผัสขอบแล้วอาจจะมีแรงเสียดสีทำให้มีผงเล็กน้อย แต่กรณีนี้ไม่น่าจะถึงขั้นเสื่อมสภาพจนไม่สามารถคุมกำเนิดได้นะครับ แต่ถ้ายาเสื่อมแล้วฮอร์โมนในม็ดยาลดลง ก็อาจจะมีหรือไม่มีอาการที่แจ้งไปข้างต้นได้ แต่ถ้ามีเลือดอกมากระปิดประปรอยบ้างก็อาจจะสันนิฐานว่าฮอร์โมนอาจหลุดไปบ้างในเม็ดยา (แต่การเกิดเลือดประปิดกระปอยก็อาจจะมาจากสาเหตุอื่นได้ด้วนะครับ) แต่ถ้าอาการปกติดี อาจต้องรอให้ทานจนถึงเม็ดที่จะมีประจำเดือนมาครับ ถ้ามีประจำเดือนปกติก็แสดงว่ายายังมีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดอยู่ปกติ แต่ถ้าถึงวันที่ประจำเดือนควรจะมาแล้วไม่มาสัก1-2 สัปดาห์ อาจต้องลองตรวจการตั้งครรภ์ดูครับ

การทานยาคุมกำเนิดมีโอกาสเกิดขึ้นได้ครับ ในปัจจุบันยาคุมกำเนิดมีหลายตัวหลายกลุ่ม (generation) ครับโดยเฉพาะ โปรเจนสเตอโรน (ยาคุม 1 ตัวส่วนใหญ่จะมีสองตัวยาคือ เอสโตรเจนผสมกับ โปรเจนสเตอโรน) ถ้าทานยาตัวดั้งเดิมยังไม่พัฒนาอะไรมาก เช่น Levonorgestrel ก็อาจจะมีอาการข้างเคียงที่ทำให้ หน้ามัน เป็นสิว ขนดก บวมน้ำ เป็นต้นได้ครับ ยาตัวใหม่ๆที่ออกมา ก็จะพัฒนาให้มีอาการข้างเคียงน้อยลง ลดการบวมน้ำ ลดความเสี่ยงที่ทำให้หน้ามันเป็นสิว อาจต้องพบแพทย์หรือเข้าร้านยาที่มีเภสัชกรจริงๆ แล้วปรึกษาเรื่องการปรับเปลี่ยนตัวยาดูครับ

อาจจะลองปรับยาโปรเจนสเตอโรนเป็นตัว Drospirenone คู่กับเอสโตรเจนที่มีปริมาณต่ำๆดูครับ เช่น 0.02 mg. น่าจะช่วยลดอาการข้างเคียงได้ครับ อย่างไรกก็ตามแนะนำซ์้อยาในร้านยาที่มีภสัชกรจริงๆอยู่ เพื่อเภสัชกรประจำร้านจะได้แนะนำเพิ่มเติมได้ครับ