โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งเป็นหนึ่งในโรคภูมิต้านตนเองซึ่งทำให้เกิดความเสียหายต่อเยื่อหุ้มไมอีลินของเซลล์ประสาทในสมองและไขสันหลัง ซึ่งทำให้เกิดผลกระทบต่อหลายส่วนของร่างกาย
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (multiple sclerosis: MS) เป็นภาวะความผิดปกติที่สามารถส่งผลกระทบต่อสมองและ / หรือเส้นประสาทไขสันหลังก่อให้เกิดอาการหลากหลายรูปแบบ ได้แก่ ปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น การเคลื่อนไหวของแขนขา การรับรู้ประสาท หรือปัญหาการทรงตัว
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
โรคนี้เป็นความผิดปกติติดตัวตลอดชีวิตที่บางครั้งอาจทำให้เกิดภาวะพิการที่รุนแรงได้ ถึงแม้ว่าในผู้ป่วยบางคนอาจเกิดอาการไม่รุนแรงก็ตาม ในหลาย ๆ กรณีอาการที่เกิดขึ้นนั้นสามารถรักษาได้ และอายุขัยเฉลี่ยของผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งลดลงเพียงเล็กน้อย
โดยทั่วไป โรคนี้จะได้รับการวินิจฉัยในคนที่อายุ 20 ปี ถึง 30 ปี แม้ว่าโรคดังกล่าวจะสามารถพัฒนาได้ในผู้ป่วยทุกเพศทุกวัย และพบอุบัติการณ์ของโรคในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายประมาณ 2-3 เท่า
อาการของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
อาการของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งแตกต่างกันในแต่ละบุคคลค่อนข้างมาก และอาจส่งผลต่อส่วนใดของร่างกายก็ได้
อาการที่พบได้เป็นหลัก ได้แก่:
- อาการเมื่อยล้า
- เดินลำบาก
- ปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น เช่น มองภาพเบลอ
- ปัญหาในการกลั้นปัสสาวะ
- ความรู้สึกเหน็บ หรืออาการชาในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
- กล้ามเนื้อเกร็งแข็งและชักกระตุก
- ปัญหาเกี่ยวกับการทรงตัว และการประสานงานของกล้ามเนื้อ
- ปัญหาเกี่ยวกับการคิด การเรียนรู้ และการวางแผน
ขึ้นอยู่กับชนิดของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งที่คุณเป็นตามบทความบทต่อไป อาการของคุณอาจเกิดขึ้นเป็นช่วง ๆ หรือเป็นอยู่ตลอดและเกิดการลุกลามแย่ลงเรื่อย ๆ
หากสงสัยว่าเป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งควรเข้าพบแพทย์เมื่อใด
คุณควรเข้าพบแพทย์ประจำตัวของคุณหากคุณกังวลว่าคุณมีอาการของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งในช่วงเริ่มแรกของโรค
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
อาการเริ่มแรกดังกล่าวนั้นมักมีสาเหตุได้หลากหลาย ดังนั้น จึงไม่จำเป็นว่าอาการเหล่านั้นต้องชี้ว่าคุณเป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งเสมอไป แจ้งอาการให้แพทย์ประจำตัวคุณทราบเกี่ยวกับรูปแบบของอาการ และลักษณะเฉพาะของมัน
หากแพทย์ประจำตัวคุณคิดว่าคุณเป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง คุณอาจถูกส่งต่อให้กับแพทย์ประสาทวิทยา และอาจแนะนำการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจเอกซเรย์ด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อตรวจสอบลักษณะกายภาพของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งเพิ่มเติม
ชนิดของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งมักมีรูปแบบอาการแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ คือ อาการเป็น ๆ หาย ๆ ซึ่งอาจเรียกว่าอาการกำเริบเป็นพัก ๆ หรือค่อย ๆ ลุกลามทีละน้อย
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดเป็น ๆ หาย ๆ (Relapsing-remitting multiple sclerosis)
มากกว่า 8 คนในทุก 10 คนที่ป่วยเป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งมักได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นชนิดเป็น ๆ หาย ๆ
ผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดจะมีช่วงของอาการที่เกิดขึ้นใหม่หรือช่วงที่อาการแย่ลง เรียกว่า การกลับมาเป็นซ้ำ (relapses) โดยปกติอาการนั้นจะเลวร้ายตลอดเวลาสองสามวัน หรือเป็นเวลาหลายวัน หลายสัปดาห์จนถึงเป็นเดือน จากนั้นจึงจะค่อย ๆ ดีขึ้นโดยใช้เวลาใกล้เคียงกัน
การกลับมาเป็นซ้ำมักเกิดขึ้นโดยไม่มีสัญญาณเตือน แต่บางครั้งก็สัมพันธ์กับช่วงเวลาที่เจ็บป่วยหรือเครียด
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
อาการของช่วงกลับมาเป็นซ้ำของโรคอาจหายไปโดยสิ้นเชิงทุกอาการพร้อมกัน โดยอาจได้รับการรักษาหรือไม่ก็ได้ แม้ว่าอาจจะมีอาการบางอย่างที่มักคงอยู่ตลอดช่วงการกำเริบกลับมาเป็นซ้ำตลอดหลายปี
ช่วงเวลาระหว่างการกำเริบของโรคเรียกว่าช่วงไม่มีอาการ (remission) ซึ่งสามารถกินเวลาอยู่ได้เป็นหลายปีในแต่ละครั้ง
หลังจากเวลาหลายปีซึ่งมักนานกว่าสิบปี ผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดเป็น ๆ หาย ๆ หลายคน จะพัฒนากลายเป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดอาการลุกลามช่วงหลัง (Secondary progressive MS) ในโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดนี้อาการจะค่อย ๆ แย่ลงเมื่อเวลาผ่านไปโดยไม่สามารถแยกช่วงอาการกำเริบอย่างได้อย่างชัดเจนเช่นเดิม แต่บางคนยังสามารถพบภาวะอาการกำเริบได้ในขั้นนี้เช่นกันแต่ไม่บ่อยนัก
ประมาณครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดเป็น ๆ หาย ๆ มักพัฒนาไปเป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดอาการลุกลามช่วงหลัง (Secondary progressive MS) ได้ภายใน 15-20 ปี และโอกาสเสี่ยงของการลุกลามของโรคเช่นนี้จะเพิ่มขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดอาการลุกลามตั้งแต่แรก (Primary progressive MS)
มีเพียง 1 ใน 10 คนของผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งที่อาการจะเริ่มแย่ลงเรื่อย ๆ ตั้งแต่เริ่มแรก
ในโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดอาการลุกลากตั้งแต่แรกนี้ อาการจะค่อย ๆ แย่ลงและค่อย ๆ มากขึ้นโดยใช้เวลาหลายปีและไม่มีระยะเวลาที่ไม่มีอาการของโรค (remission) แม้ว่าผู้ป่วยบางคนมีช่วงเวลาที่อาการของพวกเขาดูเหมือนเสถียรดีก็ตาม
สาเหตุของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งเป็นโรคภูมิต้านตนเอง (autoimmune condition) ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อเกิดความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน และเข้าทำการทำลายอวัยวะหรือเนื้อเยื่อที่เป็นประโยชน์ของร่างกายแทน โดยในโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง ส่วนที่ถูกทำลายคือเนื้อเยื่อประสาทของสมองหรือไขสันหลัง
ระบบภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งจะโจมตีชั้นที่อยู่ล้อมรอบเส้นประสาท และช่วยป้องกันเส้นประสาทที่เรียกว่า ชั้นเยื่อไมอีลิน (Myelin sheath) ทำให้เกิดความเสียหายและเกิดรอยแผลเป็นบนปลอกหุ้ม และอาจทำลายเส้นประสาทที่อยู่ภายในชั้นดังกล่าวไปด้วย ซึ่งหมายความว่าข้อความ หรือสัญญาณที่เดินทางไปตามเส้นประสาทจะถูกทำให้ช้าลงหรือถูกขัดขวาง
สาเหตุที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเกิดอาการเหล่านี้ขึ้นนั้นยังไม่ถูกระบุแน่ชัด แต่ผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่คิดว่าเกิดจากปัจจัยทางพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อมประกอบกันหลายปัจจัย
การรักษาโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
ขณะนี้ยังไม่มีการรักษาสำหรับโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งโดยเฉพาะ แต่การรักษาหลายรูปแบบสามารถช่วยควบคุมอาการของโรคให้ดีขึ้นได้
การรักษาที่คุณต้องการจะขึ้นอยู่กับอาการที่เกิดขึ้นเฉพาะบุคคล และความรุนแรงของอาการเหล่านั้น ได้แก่:
- รักษาช่วงอาการกำเริบของโรคด้วยการใช้ยาสเตียรอยด์ในระยะสั้นเพื่อเร่งการฟื้นฟูของร่างกาย
- การรักษาเฉพาะอาการของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งแต่ละอาการ
- การรักษาเพื่อลดจำนวนช่วงอาการกำเริบโดยการใช้ยาเพื่อปรับเปลี่ยนรูปแบบของโรค
การรักษาเพื่อปรับเปลี่ยนรูปแบบของโรคอาจช่วยชะลอหรือลดการรุนแรงของความพิการโดยรวมในผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดเป็น ๆ หาย ๆ และชนิดลุกลามภายหลังซึ่งยังคงมีอาการกำเริบได้
แต่น่าเสียดายที่ปัจจุบันยังไม่มีการรักษาที่สามารถชะลอความคืบหน้าของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดลุกลามตั้งแต่แรก หรือโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งชนิดลุกลามภายหลังที่ไม่มีอาการกำเริบได้เลย
ปัจจุบัน กำลังมีการวิจัยที่กำลังค้นหาการรักษากลุ่มผู้ป่วยดังกล่าวด้วยวิธีต่าง ๆ มากมาย
ภาพอนาคตของโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งเป็นความผิดปกติที่ทำให้การใช้ชีวิตยากลำบากยิ่งขึ้นอย่างมาก แต่การรักษาใหม่ ๆ ที่ถูกค้นพบในช่วง 20 ปีที่ผ่านมาสามารถปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคดังกล่าวได้เป็นอย่างมีนัยสำคัญ
ตัวโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งเองนั้นแทบจะไม่ทำให้เกิดอาการที่ถึงแก่ชีวิต แต่ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากโรคดังกล่าวนั้นสามารถมีอาการรุนแรงได้ เช่น การติดเชื้อในทรวงอก หรือการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ หรือการกลืนลำบาก
อายุขัยเฉลี่ยของผู้ป่วยโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งจะลดลงจากค่าเฉลี่ยโดยทั่วไปประมาณ 5 ถึง 10 ปี และด้วยการศึกษาวิจัยในปัจจุบัน ช่องว่างระหว่างบุคคลทั่วไปและผู้ป่วยโรคดังกล่าวดูเหมือนจะค่อย ๆ เล็กลงตลอดเวลา
