กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD
นพ.ธนู โกมลไสย
ตรวจสอบความถูกต้องโดย
นพ.ธนู โกมลไสย

Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

ข้อควรรู้เกี่ยวกับการตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker ทางเลือด เพื่อวินิจฉัยเนื้องอกและวินิจฉัยการเกิดโรคมะเร็งบางชนิด
เผยแพร่ครั้งแรก 7 เม.ย. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 21 ต.ค. 2020 เวลาอ่านประมาณ 3 นาที
Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • การตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker หรืออาจเรียกว่า AFP, Total AFP, AFP-L3%, alpha-fetoglobulin, หรือ alpha fetal protein เป็นการเก็บตัวอย่างจากเลือดเพื่อไปตรวจวินิจฉัยเนื้องอกและโรคมะเร็งชนิดต่างๆ ได้แก่ โรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งอัณฑะ และโรคมะเร็งรังไข่
  • แพทย์มักจะให้มีการตรวจ AFP เมื่อสงสัยว่า คนไข้เป็นโรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งอัณฑะ หรือโรคมะเร็งรังไข่บางชนิด โดยพบก้อนนูนที่บริเวณท้องในระหว่างที่ตรวจร่างกาย หรือเมื่อตรวจโดยใช้อุปกรณ์ถ่ายภาพเพื่อตรวจหาเนื้องอก รวมทั้งตรวจติดตามเพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ
  • ปกติแล้ว ตับจะผลิตโปรตีน AFP เมื่อมีการสร้างเซลล์ใหม่ แต่การเกิดความผิดปกติขึ้นที่ตับ หรือการเป็นโรคตับเรื้อรัง เช่น โรคไวรัสตับอักเสบ ภาวะตับแข็ง อาจทำให้ AFP เพิ่มขึ้น นอกจากนี้เนื้องอกบางชนิดในตับ ก็อาจทำให้ตับผลิต AFP ในปริมาณมากด้วยเช่นกัน
  • อย่างไรก็ตาม การมีผล AFP และ AFP-L3% เพิ่มขึ้นไม่ได้บ่งชี้ถึงโรคมะเร็ง หรือโรคมะเร็งตับเสมอไป การตรวจ AFP และ AFP-L3% เป็นแค่ตัวบ่งชี้ ซึ่งเราจะต้องนำมาใช้พิจารณาร่วมกับข้อมูลอื่นๆ เช่น การรักษาโรคในอดีต การตรวจอัลตร้าซาวน์ การตัดชิ้นเนื้อตรวจทางพยาธิวิทยา 
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจมะเร็งทั่วไป

การตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker หรืออาจเรียกว่า AFP, Total AFP, AFP-L3%, alpha-fetoglobulin, หรือ alpha fetal protein เป็นการเก็บตัวอย่างจากเลือดเพื่อไปตรวจวินิจฉัยเนื้องอกและโรคมะเร็งชนิดต่างๆ 

ได้แก่ โรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งอัณฑะ และโรคมะเร็งรังไข่ 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

จุดประสงค์ของการตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

การตรวจ Alpha-fetoprotein (AFP) จากเลือด ทำเพื่อตรวจหาเนื้องอกและวินิจฉัยบางโรคดังนี้

กลุ่มที่ 1 ความผิดปกติแต่กำเนิดบางอย่าง เช่น neural tube defect 

กลุ่มที่ 2 เนื้องอกบางชนิด เช่น

  • โรคมะเร็งตับ หรือ การแพร่กระจายของมะเร็งที่ไปที่ตับ
  • โรคมะเร็งอัณฑะ
  • โรคมะเร็งรังไข่

กลุ่มที่ 3 โรคบางอย่างที่ทำให้ค่า AFP ผิดปกติ เช่น ataxia telengiectasia

นอกจากนี้แพทย์อาจพิจารณาให้ตรวจ AFP ควบคู่กับการตรวจอื่นๆ เพื่อตรวจหาโรคมะเร็งตับระยะแรก ซึ่งยังเป็นระยะที่สามารถรักษาได้

หากวินิจฉัยว่า ผู้ป่วยเป็นโรคมะเร็งตับชนิด Hepatocellular carcinoma หรืออีกรูปแบบหนึ่งของโรค AFP-Producing cancer แพทย์อาจให้ตรวจ AFT เป็นระยะ เพื่อช่วยติดตามการตอบสนองต่อการรักษาและติดตามการเกิดโรคมะเร็งซ้ำ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

เมื่อไรที่ต้องตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker?

แพทย์มักจะให้มีการตรวจ AFP เมื่อพบสถานการณ์ดังนี้

  • สงสัยว่า คนไข้เป็นโรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งอัณฑะ หรือโรคมะเร็งรังไข่บางชนิด โดยพบก้อนนูนที่บริเวณท้องในระหว่างที่ตรวจร่างกาย หรือเมื่อตรวจโดยใช้อุปกรณ์ถ่ายภาพเพื่อตรวจหาเนื้องอก
  • ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาโรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งอัณฑะ หรือโรคมะเร็งรังไข่ อยู่ในช่วงที่แพทย์ติดตามอาการเพื่อดูประสิทธิผลของการรักษา
  • อยู่ในช่วงที่แพทย์ติดตามอาการเพื่อหาการกลับมาเกิดโรคซ้ำ
  • อยู่ในช่วงติดตามผู้ป่วยที่เป็นโรคตับอักเสบเรื้อรัง หรือมีภาวะตับแข็ง

ในบางครั้งแพทย์อาจสั่งให้ตรวจ AFP-L3% ด้วยเหตุผลดังนี้

  • ประเมินความเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็งตับชนิด Hepatocellular carcinoma
  • ผู้ป่วยเป็นโรคตับเรื้อรัง
  • ทดสอบประสิทธิผลของการรักษาโรคมะเร็งตับชนิด Hepatocellular carcinoma
  • ติดตามการกลับมาเป็นโรคซ้ำ

วิธีเก็บตัวอย่างเพื่อตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

แพทย์จะตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker จากเลือด โดยการแทงเข็มเข้าไปในเส้นเลือดดำที่แขน ซึ่งผู้เข้ารับการตรวจไม่จำเป็นต้องเตรียมตัวล่วงหน้า

รายละเอียดการตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

ปกติแล้ว ตับจะผลิตโปรตีน AFP เมื่อมีการสร้างเซลล์ใหม่ แต่การเกิดความผิดปกติขึ้นที่ตับ หรือการเป็นโรคตับเรื้อรัง เช่น โรคไวรัสตับอักเสบ ภาวะตับแข็ง อาจทำให้ AFP เพิ่มขึ้น 

นอกจากนี้เนื้องอกบางชนิดในตับ ก็อาจทำให้ตับผลิต AFP ในปริมาณมากด้วยเช่นกัน

แพทย์สามารถตรวจพบโปรตีน AFP เพิ่มขึ้นในผู้ที่เป็นโรคมะเร็งตับที่เรียกว่า "Hepatocellular carcinoma" และในทารกที่เป็นโรคมะเร็งตับที่เรียกว่า "Hepatoblastoma" นอกจากนี้ยังพบ AFP ได้ในผู้ที่เป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือโรคมะเร็งรังไข่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจมะเร็งทั่วไปวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 340 บาท ลดสูงสุด 64%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

วิธีที่สามารถป้องกันโรคมะเร็งตับได้ดี ควรเริ่มต้นจากการดูแลสุขภาพตับให้ดีก่อน ทั้งการดูแลอาหารการกินให้สะอาดถูกสุขลักษณะ งดการสูบบุหรี่ งดการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ พักผ่อนให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงการเผชิญมลภาวะต่างๆ

รวมทั้งการไปตรวจสุขภาพประจำปีและตรวจสุขภาพตับด้วยก็จะดีไม่น้อย

ความหมายของผลตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

ระดับของโปรตีน AFP ที่เพิ่มขึ้น อาจบ่งชี้ถึงการเป็นโรคมะเร็ง โดยเฉพาะโรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งรังไข่ หรือมะเร็งอัณฑะ แต่การเป็นโรคมะเร็งก็ไม่ได้หมายความว่า ผู้ป่วยจะมีปริมาณของ AFP มากเสมอไป

โปรตีน AFP สามารถเพิ่มขึ้นในคนที่เป็นโรคหรือภาวะดังนี้

  • โรคมะเร็งกระเพาะอาหาร
  • โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
  • โรคมะเร็งปอด
  • โรคมะเร็งเต้านม
  • โรคมะเร็งต่อมน้ำเหลือง
  • โรคตับแข็ง
  • โรคไวรัสตับอักเสบ

เมื่อนำ AFP มาใช้เป็นเครื่องมือติดตาม การลดลงของ AFP สามารถบ่งชี้ได้ว่า ผู้ป่วยมีการตอบสนองต่อการรักษา แต่ถ้าหากความเข้มข้นของ AFP เพิ่มขึ้น อาจหมายความว่า มีแนวโน้มที่โรคมะเร็งจะกลับมาเกิดซ้ำอีกครั้ง

เนื่องจากแพทย์สามารถพบ AFP ปริมาณมากในผู้ที่เป็นโรคตับอักเสบ หรือมีภาวะตับแข็ง เมื่อคนที่เป็นโรคตับเรื้อรังมีความเข้มข้นของ AFP เพิ่มขึ้นมาก ความเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็งตับก็จะเพิ่มขึ้น

สิ่งที่ควรรู้เกี่ยวกับการตรวจ Alpha-Fetoprotein (AFP) Tumor Marker

1.การมีผล AFP และ AFP-L3% เพิ่มขึ้นไม่ได้บ่งชี้ถึงโรคมะเร็ง หรือโรคมะเร็งตับเสมอไป การตรวจ AFP และ AFP-L3% เป็นแค่ตัวบ่งชี้ ซึ่งเราจะต้องนำมาใช้พิจารณาร่วมกับข้อมูลอื่นๆ ดังนี้

  • การรักษาโรคในอดีต
  • การตรวจร่างกาย
  • การตัดชิ้นเนื้อตรวจทางพยาธิวิทยา
  • การศึกษาภาพถ่ายในร่างกายเพื่อตรวจหาการเจริญเติบโตของเนื้องอก
  • มะเร็งทุกชนิดไม่ได้ทำให้ AFP เพิ่มขึ้น การตรวจ AFP จึงเป็นวิธีตรวจที่ไม่เหมาะสำหรับนำมาใช้คัดประชากรที่เป็นโรคมะเร็ง

2.ผู้ที่มีอาการติดเชื้อที่ตับเรื้อรังจนทำให้ AFP เพิ่มขึ้นแบบเฉียบพลัน หรือ AFP เพิ่มขึ้นมาก แพทย์อาจใช้วิธีอื่นๆ ตรวจควบคู่เพื่อตรวจหาโรคมะเร็งตับ ดังนี้

  • การตรวจอัลตราซาวด์
  • การใช้ CT scan
  • การใช้ MRI scan
  • การตรวจชิ้นเนื้อ

ไม่ว่าการตรวจวิธีใดก็ตามแต่ล้วนมีประโยชน์และเอื้อต่อการวินิจฉัยโรคแต่ละโรคแตกต่างกันไป อีกทั้งแต่ละบุคคลก็มีเงื่อนไขในการตรวจโรคที่แตกต่างกันทั้งด้วยสภาพร่างกาย ความรุนแรงของอาการ รวมถึงความพร้อมด้านทุนทรัพย์  

ดังนั้นการไปพบแพทย์จึงเป็นวิธีที่ดีที่สุดที่จะทำให้คุณรู้ว่า ความผิดปกติในร่างกายที่เป็นอยู่นั้น สมควรได้รับการตรวจวินิจฉัยด้วยวิธีใดจึงจะเหมาะสม และไม่ควรเลือกการตรวจวินิจฉัยด้วยตนเอง

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจมะเร็งทั่วไป จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


6 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
WebMD, AFP Tumor Marker Test: Purpose and Results Explained (https://www.webmd.com/cancer/afp-tumor-marker-blood-test), 9 January 2020.
Tomasi TB (1977). "Structure and function of alpha-fetoprotein". Annual Review of Medicine. 28: 453–65. doi:10.1146/annurev.me.28.020177.002321. PMID 67821.
Mizejewski GJ (May 2001). "Alpha-fetoprotein structure and function: relevance to isoforms, epitopes, and conformational variants". Experimental Biology and Medicine. 226(5): 377–408. doi:10.1177/153537020122600503. PMID 11393167.

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป
สัญญาณเตือนแรกเกี่ยวกับโรคมะเร็งที่คุณควรรู้
สัญญาณเตือนแรกเกี่ยวกับโรคมะเร็งที่คุณควรรู้

คู่มือทำความเข้าใจโรคมะเร็งหลายชนิดและอาการของโรคมะเร็ง

อ่านเพิ่ม