การเสพติดทางพฤติกรรม (Process Addiction) คือ อาการหมกมุ่นอยู่กับพฤติกรรมใดพฤติกรรมหนึ่งโดยไม่มีสารเสพติดมาเกี่ยวข้องและผู้ป่วยไม่สามารถยับยั้งพฤติกรรมนั้นได้
คนส่วนใหญ่มักคิดว่าอาการเสพติดหมายถึงการใช้ยาเสพติดหรือการดื่มสุรา แต่ภาวะการเสพติดทางพฤติกรรมรวมไปถึงการแสดงออกทางการกระทำที่มีคุณลักษณะคล้ายคลึงกับการใช้สารเสพติด
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
หากมองแบบผิวเผินพฤติกรรมเหล่านี้อาจดูเหมือนเรื่องปกติ สังคมส่วนใหญ่จะรู้สึกเฉยๆ บางฝ่ายยอมรับได้เพราะคิดว่าพฤติกรรมเสพติดนั้นไม่ได้ส่งผลกระทบต่อพวกเขาโดยตรง แต่ภาวะดังกล่าวจะค่อยๆ ส่งผลเสียต่อเจ้าตัวอย่างมากเมื่อเกิดการเสพติดทางพฤติกรรมแล้วมักจะแก้ไขพฤติกรรมนั้นได้ยาก จนส่งผลกระทบขยายวงกว้างไปยังบุคคลรอบข้าง จนต้องตระหนักว่าควรจะเข้ารับการบำบัด
การเสพติดทางพฤติกรรม ที่ควรได้รับการบำบัด
การเสพติดทางพฤติกรรมที่ควรได้รับการบำบัด ได้แก่ อาการติดการพนัน, อาการติดเซ็กซ์, อาการติดอินเตอร์เน็ต, อาการติดสื่อลามกอนาจาร, อาการติดการช้อปปิ้ง, การรับประทานอาหารที่ผิดปกติ
สาเหตุของอาการเสพติดทางพฤติกรรม
อาการเสพติดทางพฤติกรรม ถือเป็นอาการเจ็บป่วยชนิดหนึ่ง สาเหตุหลักเกิดจากความบกพร่องของสารเคมีในเซลล์สมอง เป็นรูปแบบหนึ่งของความบกพร่องทางระบบประสาท โดยมีสารโดพามีน (dopamine) เป็นชนวนเหตุหลัก ซึ่งปกติโดปามีนจะถูกหลั่งออกมาเป็นระยะเมื่อเราทำอะไรแล้วมีความสุขหรือเกิดความพึงพอใจในสิ่งนั้น ดังนั้นอาการเสพติดทางพฤติกรรมจึงเป็นเงื่อนไขหลักที่ทำให้สมองหลั่งโดปามีนออกมา
เมื่อเกิดการเสพติดทางพฤติกรรมใดแล้วเจ้าตัวจะไม่สามารถใช้เหตุผลในการนึกคิดถึงการกระทำของตัวเองในขณะที่รู้สึกอยากทำพฤติกรรมนั้นจนเป็นเหตุให้ไม่สามารถควบคุมพฤติกรรมนั้นได้
นอกจากนั้น ยังมีสาเหตุอื่นๆ ที่เป็นปัจจัยเสริมทำให้เกิดอาการเสพติดทางพฤติกรรม ได้แก่ ความบกพร่องทางพันธุกรรม การเลี้ยงดู สภาวะแวดล้อมรอบตัว ลักษณะบุคลิกภาพที่มักเป็นแบบพึ่งพิงผู้อื่น จิตใจอ่อนไหวง่าย รวมทั้งระดับเชาวน์ปัญญาที่ไม่สูงนัก
การบำบัดรักษาอาการเสพติดทางพฤติกรรม
มุ่งเน้นการบำบัดแบบองค์รวม ซึ่งประกอบไปด้วยแนวทางการบำบัด 3 ประการ คือ
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและความคิด
- หลักการ 12 ขั้นตอน
- การทำสมาธิเพื่อฝึก
